Skifa Kahla (ərəb. السقيفة الكحلة) – Tunisin Mehdiyə şəhərindəki qədim qala divarlarının salamat qalmış azsaylı hissələrindən biri. X əsrə aiddir.[1] Fatimilər xilafəti tərəfindən şəhərin girişi qorumaq məqsədilə əsas qala kimi tikilmişdir.[2] Mehdiyə şəhərinin tarixi hissəsinə olan bir neçə girişdən biridir.[3]
| Skifa Kahla | |
|---|---|
| السقيفة الكحلة | |
 | |
 | |
| 35°30′14″ şm. e. 11°04′06″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə | |
| Şəhər | Mehdiyə |
| Tikilmə tarixi | 916 |
| Üslubu | Fatimi memarlığı |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tikili 916-cı ildə ilk Fatimi xəlifəsi Əbd Allah əl-Mehdi Billahın əmri ilə tikilmişdir.[4][5] Strukturun dizaynı Fatimi memarlığına əsaslanır. XI əsrdə türklər tərəfindən hazırlanmış artilleriyanı yerləşdirmək üçün tikilidə yenilənmə işləri aparılmış, silahlar üçün anbar və otaqlar tikilmişdir.[6] V Karlın Mehdiyə şəhərinin mühasirəsi zamanı tikili salamat qalmışdır.[7] Bir müddət tikili Mehdiyə şəhərinin yeganə quru girişi funksiyasını yerinə yetirmiş,[8] xristian işğallarının və imperiya müharibələrinə qarşı istifadə olunmuşdur.[9] Tarixçilərin fikrincə "Skifa Kahla" ifasəi "Qara vestibül" mənasına gəlir.[6][10][11][12] 1554-cü ildə bir ispan qrupu tikilinin girişini uçurmuşdur.[13] İspanların hücumundan sonra tikilidə modifikasiyalar aparılmışdır.[5] XVI əsrin sonunda tikilinin divar sistemi türklər tərəfindən yenidən inşa olunmuşdur. Skifa Kahla şəhərin ikinci müdafiə xəttinin əsas qülləsinə çevrilmişdir.[14]
2015-ci ildə tikilidə bir sıra bərpa işləri aparılmışdır.[15] Bərpa işləri Tunis Milli İrs İnstitutu tərəfindən Mehdiyə şəhərinin 1200 illiyi münasibətilə yerinə yetirilmişdir.[16]
Binanın qülləsi Osmanlı dövründə tikilmiş divarlarla əhatə olunmuşdur.[6] Qüllənin hündürlüyü 18,5 metr, dərinliyi 12,7 metr və eni 12 metrdir. Tikilidə Mehdiyə şəhərinin qədim hissəsində yerləşən bazarlara aparan dəhliz mövcuddur.[10] Tikili XVII əsrə aid edilən iki çoxbucaqlı proyeksiyadan ibarətdir.[17]
- ↑ "De Mahdia à Salakta : Une eau cristalline, unique en Tunisie !". Gnet news (fransız). 2020-07-24. 2021-10-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-04.
- ↑ "Mahdia : Histoire et Société". UNESCO (fransız). 2022-09-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 yanvar 2025.
- ↑ "ESCAPADES - Mahdia, ville de la soie". lepetitjournal.com (fransız). 2025-01-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 yanvar 2025.
- ↑ Khlifi, Roua. "Mahdia: A serene Tunisian fishing town full of character and history | Roua Khlifi". The Arab Weekly (ingilis). İstifadə tarixi: 8 yanvar 2025.
- ↑ 1 2 "السقيفة الكحلة بالمهدية : شاهد على عراقة الحضارة الفاطمية". Radio Mahdia. 2025-01-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 yanvar 2025.
- ↑ 1 2 3 "السقيفة الكحلاء – باب زويلة – باب الفتوح". Assala TV (ərəb). 2021-05-08. 2025-01-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 yanvar 2025.
- ↑ "Skifa kahla". La Medina Yasmine Hammamet Tunisie (ingilis). 2025-01-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 yanvar 2025.
- ↑ Dave, Delarosbil. "Mahdia : Histoire et Société". Université de Montréal. 2022-09-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 yanvar 2025.
- ↑ "كنوز المدينة: السقيفة الكحلة...باب الدولة الفاطميّة". Alchourouk. 2020-09-03. 2025-01-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 yanvar 2025.
- ↑ 1 2 Jaidan, Maher. ""السقيفة الكحلاء" بالمهدية.. شاهد على أسرار الحضارة وعظمة الأسوار". Ultra Tunisia (ərəb). 2025-01-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 yanvar 2025.
- ↑ Bloom, Jonathan; Blair, Sheila S.; Blair, Sheila. Grove Encyclopedia of Islamic Art & Architecture: Three-Volume Set (ingilis). OUP USA. 2009-05-14. ISBN 978-0-19-530991-1.
- ↑ Youssef, Zeineb. "LES ACTEURS AU CŒUR DES PROCESSUS DE PATRIMONIALISATION DES NOYAUX MÉDINAUX EN TUNISIE". Pyramides. Revue du Centre d'études et de recherches en administration publique (fransız) (30bis). 2020-02-01: 205–232. ISSN 1376-098X. 2024-08-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-08.
- ↑ Jacobs, Daniel. The Rough Guide to Tunisia (ingilis). Penguin. 2009-02-16. ISBN 978-1-4053-8455-1.
- ↑ "Skifa Kahla à Mahdia, Tunisie". Voyage Tunisie (fransız). 2017-11-30. 2025-01-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 yanvar 2025.
- ↑ "ترميم السقيفة الكحلة في المهدية بالاسمنت !". JawharaFM (ərəb). 2025-01-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 yanvar 2025.
- ↑ "مسؤول بمعهد التراث التونسي يتعهد بتدارك التشويه الذي لحق معلم السقيفة الكحلة بالمهدية : مالك بن عبد الله". جريدة الفجر التونسية (ərəb). 2015-08-31. 2021-10-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 yanvar 2025.
- ↑ Guizani, Samir; Ghodhbane, Mohamed; Delestre, Xvier. La Tunisie antique et islamique: Patrimoine archéologique tunisien (fransız). Éditions Nirvana. 2018-06-29. ISBN 978-9938-940-86-2.