Sintez qaz— Karbon (II) oksid ilə hidrogenin 1:1 — dən 2–2.3:1 — ə qədərhəcm nisbətlərində qarışığından ibarətdir.
Əvvəllər sintez-qaz kömürdən alınırdı. Sonradan karbohidrogenlərin konversiyası üsulu ilə üstünlük təşkil etməyə başladı. Karbohidrogenlərin konversiyası həm katalitik, həm də yüksək temperatur şəraitində aparıla bilər.
sintez- qaz üçün xammal kimi metan, təbii qaz və neftin fraksiyaları götürülə bilər.
Karbohidrogenlərin katalitik konversiyası Al2O3 üzərində olan Ni katalizatoru iştirakı ilə karbohidrogenlərin su buxarı ilə konversiyasından ibarətdir.
Metanın konversiya dərəcəsini artırmaq üçün proses 800-900oC-də və su buxarının artıq miqadarı iştirakı ilə aparılır. Su buxarının və metanın həcm nisbətləri təxminən 4:1 götürülür.
Metanın konversiyası zamanı alınan qaz qarışığında H2:CO həcm nisbəti çox böyük olub minimum 3:1 həddindədir. Lakin üzvi sintez üçün istifadə edilən sintez-qazda H2:CO nisbəti 1:1-dən (2.0-2.3):1həddində olmalıdır [1].
1. Hidrogenin üzvi birləşmələrlə reaksiyası:
RCH=CH2 + H2 → RCH2CH3
2. Karbon monooksidin üzvi birləşmələrlə reaksiyası (karbonilləşmə):
CH3OH + CO → CH3CO2H
3. Sintez-qazın hər iki komponentinin üzvi birləşmələrlə reaksiyası (hidroformilləşmə və hidrokarbonilləşmə):
RCH=CH2 + CO + H2 → RCH2CH2CHO
CH3OH + CO + 2H2 → CH3CH2OH + H2O
4. Sintez qazın komponentlərinin öz aralarında reaksiyası (karbon monooksidin hidrogenləşməsi):
CO+ 2H2 → CH3OH
nCO + 2nH2 → CnH2n +nH2O
Sintez-qaz kimyəvi məhsullar istehsalı həm də təmiz hidrogen və CO almaq üçün xammal kimi istifadə oluna bilər.
- ↑ M.İ. Rüstəmov, V.M. Abbasov, A.M. Məhərrəmov, N.Ə Səlimova, Z.C. Seyidov, M.M. Abbasov. "Əsas üzvi və neft kimya sintezi" Bakı 2003. s.255