Seyid İbrahim oğlu Şuşinski (12 aprel 1889[1], Horadiz – 1 noyabr 1965[1], Bakı) — Azərbaycan xanəndəsi, Şuşa xanəndəlik məktəbinin nümayəndəsi, Azərbaycan SSR xalq artisti (1956). Cabbar Qaryağdıoğlu tərəfindən "Şərq musiqisinin incisi" adlandırılıb.
| Seyid Şuşinski | |
|---|---|
| Seyid İbrahim oğlu Şuşinski | |
 Seyid Şuşinski 1919-cu ildə | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Doğum adı | Mir Möhsün ağa Seyid İbrahim oğlu Şuşinski |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Horadiz, Cəbrayıl qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | (76 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ |
| Dəfn yeri | Fəxri xiyaban |
| Musiqiçi məlumatları | |
| Fəaliyyəti | müğənni, xanəndə |
| Fəaliyyət illəri | 1904—1965 |
| Janrlar | xalq mahnısı, muğam |
| Mükafatları |
   |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Seyid Şuşinski 1889-cu ildə indiki Füzuli rayonunun Horadiz kəndində anadan olmuşdur. Atasını uşaq yaşlarından itirdiyindən onun tərbiyəsi ilə dövrünün savadlı və açıqfikirli qadını, xalası Məşədi Nurzad məşğul olub.[2] Nadir və gözəl səsə malik Seyid Şuşinski xanəndəlik sənətinin sirlərinə yiyələnmək üçün ən əvvəl iki il Mir Möhsün Nəvvabın yanında oxumuşdu. Sonrakı müəllimi Cabbar Qaryağdıoğlu olmuşdu. Seyid Şuşinski ifa üçün mürəkkəb muğam olan "Çahargah"ı xüsusilə böyük məharətlə oxuyardı, özü də həmişə onu "mayə"dən yox, "Mənsuriyyə"dən başlayardı, zildə böyük ustalıqla zəngulələr vuraraq, sonra "mayə"yə enərdi. Maraqlıdır ki, həyatının son illərində, yaşı artıq 74 ötmüş Seyid "Mənsuriyyə"ni eyni şövqlə oxuyurdu.
Seyid Şuşinski yaradıcılığında Hafiz Şirazi, Məhəmməd Füzuli, Seyid Əzim Şirvani qəzəllərilə yanaşı, Hüseyn Cavidin və Mirzə Ələkbər Sabirin şeirlərinə də müraciət edirdi. Sabirin "Millət necə tarac olur-olsun, nə işim var" şerini "Müxalif"də oxuyardı. Seyid Şuşinski siyasi-ictimai mövzuda şeir və qəzəl oxuyan, xalqı mübarizəyə çağıran ilk xanəndə olmuşdur. O, bir sıra mübariz ruhlu mahnılar da oxumuşdur. "Ayıl ey millət", "Mən bir türkəm", "Millət istərsə" və s.
Seyid Şuşinski, Mirzə Cəlil, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev, Hüseyn Cavid, Hüseyn Ərəblinski kimi sənətkarlarla dostluq edirdi. Molla Nəsrəddinin bir neçə nömrəsinin çıxmağına maddi yardım göstərmişdi. Ümumiyyətlə, Seyid Şuşinski böyük mesenat idi, o dövrün teatr aktyorlarına çox kömək etmişdi, özü də aktyor kimi bir sıra rolları oynamışdı. Seyid Şuşinski "Çahargah"dan başqa "Mahur", "Nəva", "Məsnəvi", "Osmanı", "Arazbarı", "Heyratı" kimi muğamların gözəl ifaçısı idi. O, novator sənətkar olaraq, bir çox muğamları birləşdirib onları yeni variantda oxumuşdur. ("Rast-Humayun", "Qatar-Bayatı", "Şur-Şahnaz") "Rast"da və "Kürdi-Şahnaz"da "Dilkəş"i ilk dəfə Seyid Şuşinski ifa etmişdi.
Seyid Şuşinskinin görkəmli bəstəkarımız Fikrət Əmirovun ilk dəfə yaratdığı və dünyada şöhrət qazandığı "Şur" və "Kürdi-Ovşarı" simfonik muğamlarının yazılmasında məsləhətçi kimi böyük köməyi olmuşdu.[3]
- "Azərbaycan SSR xalq artisti" fəxri adı — 6 noyabr 1956
- "Azərbaycan SSR əməkdar artisti" fəxri adı — 17 iyun 1943
- "Şərəf nişanı" ordeni — 9 iyun 1959
- Muğamlar (film, 1965)
- Qarabağa səyahət (film, 1968)
- Məclisi üns (film, 2006)
- Seyid Şuşinski (film, 2012)
- Xurşidbanu Natəvan (film, 2012)
- ↑ 1 2 Bibliothèque nationale de France Seyid Shushinski // BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ Mədəniyyət TV. "Şuşa xanəndəlik məktəbinin ən parlaq nümayəndəsi" (az.). Youtube.com. 14.04.2024. İstifadə tarixi: 2024-04-14.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2022-03-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-08-18.
