Horadiz (müxtəlif adlarla Qoradiz və Qaradiz) — Azərbaycanın Füzuli rayonunda şəhər. Araz çayının sol sahilində, düzənlikdədir. Oykonim İran dillərindəki oura (qala, möhkəmləndirilmış yer) və dizə (qala) sözlərindən ibarətdir, "qala kənd" mənasındadır.
| Şəhər | |
| Horadiz | |
|---|---|
| azərb. Horadiz rus. Горадиз | |
 | |
| 39°26′52″ şm. e. 47°20′11″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Azərbaycan
|
| Region | Füzuli rayonu |
| Rayon | Füzuli rayonu |
| Başçı | Alı Alıyev |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 160 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 7.600 nəfər (2019) |
| Milli tərkibi | azərbaycanlı |
| Rəsmi dili | Azərbaycan dili |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Poçt indeksi | AZ1900 |
|
| |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
1993-cü ildə Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalına məruz qalıb. Azərbaycan Milli Ordusunun 1994-cü ildə keçirdiyi Horadiz əməliyyatı zamanı işğaldan azad edilib.
Adı Sovet dövründən Qoradiz və ya Qaradiz deyə adlandırıldığından, yerli əhali hələ də şəhəri belə adlandırır.
Tarixi
Horadiz yaşayış məntəqəsi XIX əsrin sonunda Şuşa qəzasının tərkibinə daxil olub. Daha sonralar Horadizə şəhər tipli qəsəbə statusu verilib. Qarabağ müharibəsi dövründə qəsəbə ərazisində ağır döyüşlər gedib, qəsəbədəki bir çox evlər dağılıb, təsərrüfata böyük ziyan dəyib. 24 oktyabr 1993-cü ildə Ermənistan ordusu qəsəbəni Füzuli rayonu ilə birlikdə işğal edib. Azərbaycan ordusunun əks-hücumu nəticəsində (bax: Horadiz əməliyyatı) 1994-cü il yanvarın 5-də Horadiz işğaldan azad edilib. Azərbaycan Respublikası prezidentinin 23 oktyabr 2007-ci ildə verdiyi fərmana əsasən Horadizə şəhər statusu verilib.
Etimologiyası
Arxiv sənədində Yuxarı Qarabağın Dizaq nahiyəsində Horadis kimi qeyd olunmuşdur. "Qoradüz" adının danışıqda təhrifidir. Türk dillərində kora, qora, qura, monqolca xürz "yarım oturaq həyat tərzi keçirən maldarların qışlaq yerində müvəqqəti evləri və təsərrüfat", "gecələr malqara salqmaş üçün hasırlanmış yer" və düz (düzən yer) sözlərindən ibarətdir. Cənubi Qafqazın türk toponimiyasında kora (qora) sözü sonralar "kara" və "qara" formalarında bir sıra dərə, təpə və düzən adlarında əksini tapmışdır. XVII əsrdə Naxçıvanda Kürədiz. Şamaxı rayonunda Horadil (kora, qora və ərəb dilində tel "təpə" sözlərindən) dağ adında və Abşeronda Goradil (kora, qora və ərəbcə tel "təpə" sözlərindən) kənd adları mənaca eynidir.
Mədəniyyəti
Horadizdə XIX əsrdə tikilmiş məscid yerləşir. Horadiz şəhərində 3 tam orta ümumtəhsil məktəbi, 1 xəstəxana, xalçaçılıq kombinatı, çörək kombinatı, 1 poliklinika, 2 uşaq baxçası, , gənclər evi, 4 istirahət parkı, avtovağzal, rəsm qalereyası, xatirə parkları, şadlıq evi, bazar, mehmanxana, olimpiya kompleksi və müxtəlif dövlət və qeyri dövlət müəssisələri, digər əhəmiyyətli obyektlər yerləşir.
Əhali
|
Texniki problemlərə görə qrafiklər müvəqqəti olaraq söndürülüb.
|
| |||||||||
Şəhidləri
- Araz Baxşəliyev
- İlqar Baxışov
İqtisadiyyatı
Şəhərdə son illər bir çox obyektlər tikilmişdir. İdman Olimpiya Kompleksi, Bayraq muzeyi, Muğam mərkəzi, Gənclər evi, H. Əliyev Mərkəzi, YAP-nın inzibati binası, Təhsil şöbəsinin binası, Polis şöbəsi, Kənd Təsərrüfatı İstehsalatı İdarəsinin binası, Aqrolizinq ASC-nin inzibati binası, Dövlət Sığorta İdarəsinin binası, Rəsm Qalereyası, Diyarşünaslıq Muzeyi, İcra Hakimiyyətinin inzibati binası, Qonaq evi, Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestri Xidməti İdarəsi, Statistika İdarəsi, Torpaq Xəritəçəkmə İdarəsi, DSMF, Qaz İstismar Sahəsinin binası, Seyesmoloji və elektrik stansiyası daxildir.
Qalereya
-
Füzuli Rayon İcra Hakimiyyəti binası -
Gecə vaxtı Horadiz -
Qışda Horadiz -
-
Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsinə ucaldılmış abidə
Həmçinin bax
İstinadlar
- . 2020-06-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-03.
- // Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. I cild. Bakı: Şərq-Qərb. 2007. 304. ISBN 978-9952-34-155-3.
- B. Budaqov, Q. Qeybullayev Yuxarı Qarabağın Toponimləri Bakı,2005
- .