Sənayeöncəsi cəmiyyət — sənaye inqilabının baş verməsindən əvvəl mövcud olmuş sosial xüsusiyyətlərə, siyasi və mədəni təşkilatlanma formalarına aid anlayışdır. Sənayeöncəsi termini kütləvi istehsala imkan verən maşınlar və xüsusi alətlərin geniş tətbiqindən əvvəlki dövrü ifadə edir. Sənayeöncəsi sivilizasiya əsrlərə dayanır, lakin bu anlayış xüsusilə sənaye cəmiyyətindən əvvəlki mərhələyə aiddir. Sənayeöncəsi cəmiyyətlər bölgələrin mədəniyyətinə, siyasi və sosial inkişaf tarixlərinə görə dəyişiklik göstərirdi. Avropa bu dövrdə xüsusilə feodalizm və İntibah dövrü ilə xarakterizə olunur.
“Sənayeöncəsi” termini həmçinin sənaye cəmiyyətinin formalaşmasından əvvəlki ətraf mühit şəraitini göstərmək üçün də istifadə edilir. Məsələn, 12 dekabr 2015-ci ildə qəbul edilən və 4 noyabr 2016-cı ildən qüvvəyə minən Paris sazişi qlobal temperatur artımını “sənayeöncəsi səviyyələrlə müqayisədə” 2°C-dən aşağı, mümkün olduqda isə 1.5°C səviyyəsində saxlamağı qarşısına məqsəd qoyur.[1] “Sənayeöncəsi dövr”ün dəqiq son tarixi isə elmi ədəbiyyatda yekdil şəkildə müəyyən edilməmişdir.[2]
Sərt əmək şəraiti Sənaye İnqilabından çox əvvəl mövcud idi. Sənayeöncəsi cəmiyyət sosial mobilitet baxımından çox statik idi. Lakin geniş yayılmış uşaq əməyindən istifadə, çirkli yaşayış şəraiti və çox uzun iş saatları sənaye inqilabına qədər əvvəlki dövrlərdə indiki qədər kəskin deyildi.[3]
- ↑ UNFCCC, The Paris Agreement, 30 dekabr 2020
- ↑ Hawkins, E. (2017), Defining 'pre-industrial', 25 yanvar 2017
- ↑ R.M. Hartwell, The Industrial Revolution and Economic Growth, Methuen and Co., 1971, s. 339–41 ISBN 0-416-19500-8
- Grinin, L. 2007. Periodization of History: A theoretic-mathematical analysis. In: History & Mathematics. Ed. by Leonid Grinin, Victor de Munck, and Andrey Korotayev. Moscow: KomKniga/URSS. P.10-38. ISBN 978-5-484-01001-1.