Ququş

Ququş 1950-ci il mayın 5-də^[1] Tehranın Sarıçeşmə küçəsində, kasıb bir məhəllədə dünyaya gəlib. Azərbaycanlı mənşəli valideynləri İrana Bakıdan köçmüşdülər. Ququş hələ uşaq ikən, valideynləri bir-birindən ayrılır. Canbaz və əyləndirici artist olan atası Sabir yaşı üçün mükəmməl səsə malik qızını tez-tez özüylə səhnəyə çıxarır, ona mahnılar oxutdurur. Sonralar Ququş şah sarayında və şahanə məclislərində çıxış etməyə başlayır. 7 yaşından filmlərə çəkilir.

1971-ci ildə Fransanın Kann şəhərində fransız dilində ifa etdiyi "Retour de la ville" və "J'entends crier je t'aime"^[2] mahnılarına görə birinci yeri tutur. Azərbaycanda Rəşid Behbudovun oxuduğu "Ayrılıq" (mus. Əli Səlimi, söz. Rəcəb İbrahimi) mahnısının ifasına görə daha çox tanınır.^[3]

Ququş fars, Azərbaycan, ingilis, fransız, ispan, italyan və erməni^[4] dillərində mahnılar oxuyub. Mahnıları İtaliyada və Cənubi Amerikada müvəffəqiyyət qazanıb. O, İranda müasirlik, dəb və mədəni tərəqqi rəmzi olub. Lakin 1979-cu ildə İranda baş verən islam inqilabından sonra bu ölkədə Ququşun həm müğənni, həm də kino aktrisası kimi fəaliyyətinə qadağa qoyulub.

Ququş 2000-ci ildə Şimali Amerikaya köçüb, sənətini orada davam etdirməyə başlayıb. İki ildən sonra onun "Qərib-e aşena" ("Tanış olan özgə") mahnısı BBC tərəfindən Orta Şərqin ən tanınmış mahnısı adını qazanıb.

Ququş üç dəfə ailə həyatı qurub. İlk nikahından Kambiz adlı oğlu var.

Ququş 2009-cu ilin iyun ayında İranda keçirilən prezident seçkilərinin rəsmi nəticələrinə etiraz olaraq Nyu-Yorkda BMT-nin mərkəzi qərargahı qarşısında təşkil olunması planlaşdırılan aclıq aksiyasına qatılacağını bildirib.

Aclıq aksiyası üç gün – iyulun 22-dən 24-dək davam edəcək. Aksiyanın təşəbbüskarı mühacirətdə yaşayan 26 nəfər İran ziyalısıdır. Dissident ziyalılar iyunun 12-də İranda keçirilən son prezident seçkisindən sonra reallaşan nümayişlərin qətllər və kütləvi həbslər yoluyla yatırılmasına etiraz edirlər.

Ququş öz bəyanatında bildirib ki, o, aclıq aksiyasına İran xalqının etiraz səsini dünya ictimaiyyətinə çatdırmaq üçün qoşulur və ABŞ-də yaşayan bütün iranlıları bu aksiyaya dəstək verməyə çağırır: "Mən İranın azadlığını və inkişafını arzulayan bir iranlı kimi iyulun 22-də aksiyaya qatılacağam. Biz İrandakı bütün siyasi məhbusların, vicdan məhbuslarının azadlığa buraxılmasını tələb edəcəyik".

Ququş 12 iyun seçkisinin rəsmi nəticələrinə etiraz olaraq keçirilmiş aksiyalarda onlarla adamın qətlə yetirilməsindən, minlərlə insanın həbsə atılmasından son dərəcə sarsıldığını vurğulayıb: "Mən son bir ayda İranda baş vermiş bütün acınacaqlı olayları izləmişəm. Aksiyalarda qətlə yetirilmiş, yaralanmış dinc vətəndaşların şəkillərini görəndə dəfələrlə ağlamışam".^[5][6]

• "Qorxu və ümid" (بیم و امید ,1960)
• "Fərari mələk" (فرشتۀ فراری ,1960)
• "Qorxu qayası" (1963, پرتگاه مخوف)
• "Şeytan bala" (شیطون بلا ,1965)
• "Tehran dilənçiləri" (1966, گدايان تهران)
• "Fil və fincan" (1966, فيل و فنجان)
• "Kürd Hüseyn" (1966, حسين كرد)
• "Dörd bacı" (چهار خواهر ,1967)
• "Təqdir darvazası" (1967, دروازه تقدير)
• "Ləl və əziyyət" (1967, گنج و رنج)
• "Cinayətkarların axtarışında" (1967, در جستجوي تبهكاران)
• "Üç dəli" (سه ‌دیوانه ,1968)
• "Mələklərin gecəsi" (1968, شب فرشتگان)
• "Göyün yeddi ulduzu" (1968, ستاره هفت آسـمان)
• "Gözəllik günahı" (1969, گناه زيبايی)
• "Sübh" (طلوع ,1970)
• "Toy cəncəli" (1970, جنجال عروسی)
• "Pəncərə" (1970, پنجره)
• "İsti hiss" (احساس داغ ,1971)
• "Ulduzsuz göy" (1971, آسـمون بی ستاره)
• "Qisas" (1971, قصاص)
• "Bita" (بیتا ,1972)
• "Amerikalı Məməl" (1975, ممل امریکایی)
• "Nazənin" (نازنین ,1975)
• "Həmsəfər" (همسفر ,1975)
• "Darıxma gecəsi" (1975, شب غریبان)
• "Bal ayı" (ماه عسل ,1976)
• "Uzun gecə" (1977, در امتداد شب)
• "Bu gecə kimsə ağlayır" (1979, امشب اشکی می ریزد)

• «Ququş» — Facebook səhifəsi
• Ququş–"Ayrılıq"(YouTube-da)