Mantar palıdı (lat. Quercus suber) — bitkilər aləminin fıstıqçiçəklilər dəstəsinin fıstıqkimilər fəsiləsinin palıd cinsinə aid bitki növü.
| Mantar palıdı | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Mantar palıdı |
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Yabanı halda Aralıq dənizi sahillərinin ətrafında geniş yayılmışdır, ilk dəfə Cənubi Avropada təsvir edilmişdir.
Yavaş böyüyən, hündürlüyü 15–20 m, gövdəsinin diametri 30 sm olan, şaxələnmiş çətirli, həmişəyaşıl ağacdır. Gövdə və budaqlarının qabığı mantar qatına malikdir. Birillik zoğları və tumurcuqları sıx, keçəvari, sarımtıl-boz tükcüklərlə örtülmüşdür. Yarpaqları dərili, qalın, oval, yumurtavari-uzunsov, kiçik, biz dişli və ya kənarları bütöv formalı olub, uzunluğu 3–7 sm, eni 1,5–3,5 sm, kənarları çıxıntılıdır. Yarpaq saplağı 1–1,5 sm uzunluqdadır. Üstdən parlaq, tünd yaşıl, altdan sıx, xırda, boz tükcüklüdür. May-iyun aylarında çiçəkləyir. Qozaları birinci il yetişir. Qozaları uzunsov-oval formalı və 3 sm uzunluqdadır. Çanaxcığın pulcuqları neştər formalı, aşağı tərəfdən bir qədər qısa, yuxarı tərəfdən isə 0,5 −0,7 sm uzunluqda, qalın, boz tükcüklərlə əhatə olunmuşdur. Meyvəsi sentyabr ayından yetişməyə başlayır və növbəti ilin fevral ayına qədər tökülüb qurtarır. Uzunömürlüdür, 300 ilə qədər yaşayır. Toxumla çoxalır. Qələmlə çoxaldılma zamanı kökbağlama faizi çox aşağı olur. Kəsildikdə güclü pöhrə verərək bərpa olunur. Bu növün əsas xüsusiyyəti gövdə və budaqlarda qalın mantar qatının olmasıdır.
İsti və işıqsevən, qurağlığa davamlıdır. Torpağa tələbkar deyildir.
Abşeron, Lənkəran, Masallı, Oğuz və Zaqatala rayonlarının dağətəyi ərazilərində becərilir. Mədəni şəraitdə istifadə edilir.
Həmişəyaşıl palıdlara aiddir və bağ-park yaşıllaşdırılmasında kiçik qrup və tək əkinlər kimi istifadə edilir. Gövdəsinin qabığından tıxac hazırlanır.
- Quercus suber subsp. eusuber A.Camus
- Quercus suber var. genuina Cout.
- Quercus suber f. vulgaris Cout.
- Quercus suberosa Salisb.
- Quercus cintrana Welw. ex Nyman
- Quercus corticosa Raf.
- Quercus mitis Banks ex Lowe
- Quercus occidentalis J.Gay
- Quercus occidentalis f. heterocarpa Globa-Mikhailenki
- Quercus sardoa Gand.
- Quercus suber var. angustifolia Duhamel
- Quercus suber f. biennalis Trab.
- Quercus suber var. brevicalyx Albert
- Quercus suber f. brevicupulata Trab.
- Quercus suber var. brevisquama Cout.
- Quercus suber f. brevisquama (Cout.) Trab.
- Quercus suber f. caduca Trab.
- Quercus suber var. calyciformis Casalaina
- Quercus suber f. clavata Cout.
- Quercus suber var. clavata Cout.
- Quercus suber subf. clavata (Cout.) C.Vicioso
- Quercus suber var. crinita Pers.
- Quercus suber f. dolichocarpa (A.Camus) F.M.Vázquez
- Quercus suber var. dolichocarpa A.Camus
- Quercus suber var. dulcis Trab.
- Quercus suber f. dulcis Cout.
- Quercus suber var. edulis A.Camus
- Quercus suber var. fagifolia Albert
- Quercus suber subvar. grandifolia Cout.
- Quercus suber var. integrifolia Borzì
- Quercus suber var. latifolia Duhamel
- Quercus suber f. longicalyx (A.Camus) F.M.Vázquez
- Quercus suber var. longicalyx A.Camus
- Quercus suber var. macrocarpa Willk.
- Quercus suber f. macrocarpa Cout.
- Quercus suber f. macrophylla Cout.
- Quercus suber f. macrophylla Cout.
- Quercus suber var. macrophylla Trab.
- Quercus suber f. microcarpa Cout.
- Quercus suber var. microphylla Trab.
- Quercus suber f. microphylla Cout.
- Quercus suber subsp. occidentalis (J.Gay) Bonnier & Layens
- Quercus suber var. occidentalis (J.Gay) Laguna
- Quercus suber f. oleifolia Cout.
- Quercus suber subvar. parvifolia Cout.
- Quercus suber f. pendula Cout.
- Quercus suber var. racemosa Borzì
- Quercus suber f. racemosa (Borzì) Trab.
- Quercus suber var. serotina Borzì
- Quercus suber f. subcrinita (Cout.) Trab.
- Quercus suber var. subcrinita Cout.
- Quercus suber f. subintegrifolia Cout.
- Quercus suber var. subocculata (Cout.) Cout.
- Quercus suber f. subocculata Cout.
- Quercus subera St.-Lag.
- ↑ Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 995.