Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinQafar Kəndli və ya Qafar Herisçi (1923, Təbriz – 24 may 1997, Bakı) — Azərbaycan ədəbiyyatşünası, xaqanişünas alim, filologiya elmləri doktoru.
| Qafar Kəndli | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 1923 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 24 may 1997 (73–74 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Uşağı | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | ədəbiyyatşünas, publisist |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Azərbaycan Demokrat Firqəsinin üzvü olub və "21 Azər" hərəkatında fədai kimi iştirak edib. Azərbaycan Milli Hökuməti dövründə mətbuatda məqalələri ilə çıxış edib. Milli-demokratik hərəkatda iştirak etdiyi üçün "21 Azər" medalı ilə təltif olunub.
Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra Qafar Kəndli Azərbaycan SSR-yə mühacirət edib. ADF Mərkəzi İcraiyyə heyətinin üzvü olub. Bakı Ali Partiya Məktəbində və Nizami adına Ədəbiyyat İnstitunda təhsil alıb. "Xaqani Şirvani (həyatı, dövrü və mühiti)", "Sadıq bəy Əfşar", "Hacı Zeynalabdin Şirvani" əsərlərini yazıb. Nəsirəddin Tusinin "Tənsuqnameyi-elxani" əsərini və Məhəmmədəli Tərbiyətin "Danişməndani-Azərbaycan" əsərini Azərbaycan dilinə tərcümə edib. 1980-ci ildən 1997-ci ilədək AMEA Ədəbiyyat İnstitutunun "Qədim dövr Azərbaycan ədəbiyyatı" şöbəsinin müdiri vəzifəsində fəaliyyət göstərib.
Qafar Əli oğlu Herisçi 1923-cü ildə Təbriz şəhərində anadan olub.[1][2] Özünə "Kəndli" təxəllüsü götürüb.[3] Azərbaycan Demokrat Firqəsinə üzv olub və "21 Azər" hərəkatında fədai kimi iştirak edib. 1945-ci il dekabrın 12-də Azərbaycan Milli Hökuməti qurulub.[4][5] Azərbaycan Milli Hökuməti dövründə mətbuatda məqalələri ilə çıxış edib.[6] 1946-cı ilin mart ayında milli-demokratik hərəkatda iştirak etdiyi üçün "21 Azər" medalı ilə təltif olunub.[7]
1946-cı il dekabrın 11-də Azərbaycan Əyalət Əncüməni qan tökülməsinin qarşısını almaq məqsədilə Qızılbaş Xalq Qoşunlarının və fədai qüvvələrinin şah qoşunlarına qarşı müqavimət göstərməmələri və döyüş meydanlarını tərk etmələri haqda qərar verib.[8][9][10] Elə həmin gündən etibarən İran ordusu iri şəhərlərə girməzdən əvvəl bu şəhərlərdə ərbabların quldur dəstələri eləcə də mülki geyimli jandarmalar qırğınlar törətməyə başladılar.[11][12] Bu dəstələr Tehran radiosu tərəfindən "İran vətənpərvərləri" adlandırılırdılar.[12] Dəstələrin əsas məqsədi demokratların məhv edilməsi və şah qoşununun şəhərlərə girişini təmin etmək idi.[11][12] Təbriz və Azərbaycanın digər şəhərləri talana və qırğınlara məruz qaldılar.[11][13] Azərbaycan Milli Hökuməti süqut etdi.[14][15] 1946-cı il dekabrın 14-də ABŞ və Böyük Britaniya tərəfindən dəstəklənən İran ordusu Təbrizə daxil oldu.[16][17] Bundan sonra da qırğınlar və talan dayanmadı.[13][16] Minlərlə insan həbs olundu, sürgün edildi.[18][19] Baş verən qırğınlarda ADF üzvləri, fədailər eləcə də tanınan şairlərdən Əli Fitrət, Sədi Yüzbəndi, Cəfər Kaşif və Məhəmmədbağır Niknam qətlə yetirildilər.[20][21][22]
Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra Qafar Kəndli Azərbaycan SSR-yə mühacirət edib.[7][23] ADF Mərkəzi İcraiyyə heyətinin üzvü olub. Daha sonra isə bu vəzifədən istefa verib.[24]
Bakı Ali Partiya Məktəbinə daxil olub və oranı 1949-cu ildə bitirib. 1951-ci ildə Nizami adına Ədəbiyyat İnstitunun aspiranturasına daxil olub. 1956-cı ildə "1941–1946-cı il Cənubi Azərbaycan ədəbiyyatı" mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə edib.[1][25] 1957–1962-ci illərdə Xaqani Şirvaninin "Töhfətül-İraqeyn" əsərinin elmi-tənqidi mətnini çapa hazırlayıb.[1][26] 1962-ci ildən 1967-ci ilə qədər "Xaqani Şirvani (həyatı, dövrü və mühiti)" mövzusunda doktorluq dissertasiyası üzərində işləyib. 1972-ci ildə bu elmi işi müdafiə edərək professor adına layiq görülüb.[27] 1968–1972-ci illərdə "Sadıq bəy Əfşar" və "Hacı Zeynalabdin Şirvani" mövzusunda monoqrafiya yazıb.[1]
1973–1980-ci illərdə professor Qafar Kəndli "Zərdüşt, Avesta və Azərbaycan", "Xaqani Şirvaninin münşəatı", "İbn Sina və Azərbaycan ədəbiyyatı", "Nəsrəddin Tusi və Azərbaycan" kimi ümumilikdə 27 elmi məqalə yazıb. 1984-cü ildə Nəsirəddin Tusinin "Tənsuqnameyi-elxani" (Cavahirnamə) əsərini,[28] 1987-ci ildə isə İsmayıl Şəms ilə birgə Məhəmmədəli Tərbiyətin "Danişməndani-Azərbaycan" əsərini Azərbaycan dilinə tərcümə edib.[29] 1980-ci ildən 1997-ci ilədək AMEA Ədəbiyyat İnstitutunun "Qədim dövr Azərbaycan ədəbiyyatı" şöbəsinin müdiri vəzifəsində fəaliyyət göstərib.[1][30]
1997-ci il iyulun 11-də dünyasının dəyişib və iyulun 12-də Bakıda dəfn olunub.[1][31]
1997-ci ildə "Xaqani Şirvani" (həyatı, dövrü və mühiti) əsəri fars dilinə çevrilərək Tehranda çap olunub.[1][31]
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 "Atalar və övladlar - Həmid Herisçi: "Atamı Təbrizə yola salırdıq ki, keçindi"". modern.az. 17 iyul 2017. İstifadə tarixi: 7 sentyabr 2024.
- ↑ Əhmədov, 2011. səh. 524
- ↑ Paşayev, Aydın. Azərbaycan təxəllüslərinin izahlı sözlüyü (az.). Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2014. 191.
- ↑ Balayev, 2018. səh. 25
- ↑ İbrahimov, 1948. səh. 32
- ↑ Çeşmazər, 1986. səh. 90
- ↑ 1 2 Uğur, Turan. "Fədailərimizi tanıyaq! - Qafar Kəndli Herisçi". yazarlar.az. 21 may 2024. 24 mart 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 oktyabr 2025.
- ↑ Rossow, 1956. səh. 30
- ↑ Rəhimli, 2003. səh. 149
- ↑ Hasanli, 2006. səh. 370
- ↑ 1 2 3 Hasanli, 2006. səh. 373
- ↑ 1 2 3 Balayev, 2018. səh. 36
- ↑ 1 2 Duqlas, Vilyam. Strange lands and friendly people (ingilis). Nyu-York: Harper & Brothers Publishers. 1951. 45. 31 mart 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 sentyabr 2025.
- ↑ Lenczowski, George. United States' Support for Iran's Independence and Integrity, 1945–1959 (ingilis). 401. Annals of the American Academy of Political and Social Science. 1972. 49. doi:10.1177/000271627240100106. ISSN 0002-7162. 12 mart 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 sentyabr 2025.
- ↑ Həsənli, 2006. səh. 445
- ↑ 1 2 Həsənli, 2006. səh. 448
- ↑ McEvoy, Joanne; O'Leary, Brendan. Power Sharing in Deeply Divided Places. Filadelfiya: University of Pennsylvania Press. 2013. 191. ISBN 9780812245011.
- ↑ Hasanli, 2006. səh. 375
- ↑ Rəhimli, 2003. səh. 155
- ↑ Balayev, 2018. səh. 137
- ↑ Əmirov, 2000. səh. 51
- ↑ Əliqızı, 2001. səh. 24
- ↑ Həqqi, 2001. səh. 84
- ↑ Yəhya, 2006. səh. 162
- ↑ Kazımi, Pərviz. "Güneyli siyasi mühacirlərin Azərbaycanın elmi mühitində iştirakı (1950-1980)" (PDF). Azərbaycan Ruznaməsi. 1 aprel 2025 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 6 mart 2025.
- ↑ Nəbiyev, Bəkir. "Beynəlxalq Xaqani seminarı". Ədəbiyyat qəzeti. 8 yanvar 2010. səh. 1,2. İstifadə tarixi: 23 oktyabr 2025.
- ↑ Кендли-Херисчи, Гафар Али оглы. Хакани Ширвани (жизнь, эпоха, среда): Автореферат дис. на соискание ученой степени доктора филологических наук. 10.01.03. Баку: б. и. 1972.
- ↑ Tusi, Nəsirəddin. Tənsuqnameyi-elxani (Cavahirnamə) (az.). Kəndli, Qafar tərəfindən tərcümə olunub. Bakı: Elm nəşriyyatı. 1984. 2.
- ↑ Tərbiyət, Məhəmmədəli. Danişməndani-Azərbaycan (az.). Şəms, İsmayıl; Kəndli, Qafar tərəfindən tərcümə olunub. Bakı: Azərnəşr. 1987. 2. 26 yanvar 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 oktyabr 2025.
- ↑ "Qafar Kəndli Herisçi". shamakhi-encyclopedia.az. 12 avqust 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 oktyabr 2025.
- ↑ 1 2 Eldaroğlu, Elman. "Əliağa Vahidin haqqında şeir yazdığı dostu". modern.az (az.). 12 iyul 2019. 26 yanvar 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 yanvar 2024.
- Balayev, Xaqan. Azərbaycanın sosial-siyasi həyatında cənublu mühacirlərin iştirakı (1947-1991) (az.). Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2018. səh. 198. ISBN 9789952370911. 23 fevral 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 oktyabr 2025.
- Çeşmazər, Mirqasım. Azərbaycan Demokrat Partiyasının yaranması və fəaliyyəti (PDF) (az.). Bakı: Elm nəşriyyatı. 1986. səh. 121. Archived from the original on 2 may 2023. İstifadə tarixi: 18 dekabr 2024.
- Əhmədov, Teymur. Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə) (az.). Bakı: Nurlar NPM. 2011. səh. 1056. ISBN 9789952460063. 23 yanvar 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 sentyabr 2025.
- Əliqızı, Almaz. Azadlıq və istiqlal poeziyası (PDF) (az.). Bakı: Bakı Dövlət Universiteti nəşriyyatı. 2001. səh. 160. ISBN 9789952817607. 28 yanvar 2025 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 24 oktyabr 2025.
- Əmirov, Sabir. Cənubi Azərbaycan milli-demokratik ədəbiyyatı (1941-1990) (az.). Bakı: Elm nəşriyyatı. 2000. səh. 257. ISBN 5806612600. 22 fevral 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 oktyabr 2025.
- İbrahimov, Mirzə. O демократическом движении в Южном Азербайджане (rus). Bakı: Elm nəşriyyatı. 1948. səh. 48. 23 aprel 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 oktyabr 2025.
- Hasanli, Jamil. At the Dawn of the Cold War: The Soviet-American Crisis over Iranian Azerbaijan, 1941–1946 (az.). Lanham: Rowman & Littlefield Publishers. 2006. səh. 416. ISBN 978-0742540552.
- Həqqi, Bəhruz. Milli hökumətin fədaisi Səfərxan (32 il siyasi həbsdə) (az.). Bakı: Nurlan nəşriyyatı. 2001. səh. 264.
- Həsənli, Cəmil. СССР-Иран: Азербайджанский кризис и начало холодной войны: 1941-1946 гг (PDF) (rus). Moskva: Герои Отечества. 2006. səh. 560. ISBN 5910170120. 21 dekabr 2024 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 28 noyabr 2024.
- Rəhimli, Əkrəm. Güney Azərbaycan milli-demokratik hərəkat (1941-1946) (az.). Bakı: Meqa nəşriyyatı. 2003. səh. 207. 17 dekabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 dekabr 2024.
- Rossow, Robert. "The Battle of Azerbaijan, 1946". Middle East Journal (ingilis). X (1). 1956: 17–32. JSTOR 4322770. 4 fevral 2022 tarixində arxivləşdirilib.
- Yəhya, Qulam. General Qulam Yəhya: Xatirələr (az.). Bakı: Azərbaycan Demokrat Firqəsinin nəşri. 2006. səh. 188.
- Tusi, Nəsirəddin. Tənsuqnameyi-elxani (Cavahirnamə) (az.). Kəndli, Qafar tərəfindən tərcümə olunub. Bakı: Elm nəşriyyatı. 1984.
- Tərbiyət, Məhəmmədəli. Danişməndani-Azərbaycan (az.). Şəms, İsmayıl; Kəndli, Qafar tərəfindən tərcümə olunub. Bakı: Azərnəşr. 1987.
- Kəndli-Herisçi, Qafar. Xaqani Şirvani (həyatı, dövrü və mühiti) (az.). Bakı: Elm nəşriyyatı. 1988.