Hinduizmdə Putana (hərf. çürümə) — raxşasa (demon qadın), körpə tanrı Krişna tərəfindən öldürülmüşdür.[1] Putana gənc, gözəl qadın qiyafəsinə girərək Krişnanı zəhərli südlə əmizdirməklə öldürməyə çalışır. Lakin Krişna yalnız onun südünü yox, həm də sinəsindən onun həyat enerjisini (prana) da sorur.[2] Putana Krişnanı əmizdirdiyi üçün onun süd analarından biri hesab edilir. O, gizli olaraq onu öldürmək istəsə də, bu hərəkəti "ana məhəbbətinin ən ali aktı" kimi qəbul edilir. Bu əfsanə hind mətnlərində və müxtəlif kitablarda dəfələrlə nəql olunur. Müxtəlif versiyalarda Putana ya qoca, qorxunc cadugər, ya da pis niyyətlə gəlsə də, sonda Krişnaya təslim olan bir varlıq kimi təsvir edilir.[3]
Putana bəzən körpə xəstəliklərinin və ya təhlükələrin simvolu, bəzən isə "pis ana" kimi yozulur.[4] O, həmçinin Matrikalar adlı qorxunc hind ana tanrıçalarının bir qrupu ilə əlaqələndirilir. O, Yoqinilər və Qrahinilər (uşaqları qaçıran qadın cinlər) qrupuna da daxildir. Hind tibbi mətnlərində uşaqları xəstəliklərdən qorumaq üçün ona ibadət tövsiyə edilir.[5]
Etimoloji cəhətdən Putana sözünün iki izahı var:[6]
- "Put" (saflıq) və "na" (yox) – yəni "saflıqdan məhrum"
- "Puta" (təmizləyici) – yəni "təmizləyən"
Bəzi alimlər onun adını Put adlı hind cəhənnəmi ilə əlaqələndirirlər ki, bu da övladları ilə bağlı günahkar valideynlərə aid edilir.
Əfsanəyə görə, Putana körpələri öldürən bir iblis idi və Krişnanı öldürmək üçün onun pis əmisi Kamsa tərəfindən göndərilmişdi. O, gənc və gözəl qadın qiyafəsinə girərək Qokula (Krişnanın yaşadığı yerə) gəlir. Onun gözəlliyindən təsirlənən kəndlilər onu təsadüfən Lakşmi tanrıçasının təcəssümü zənn edirlər. Krişnanın ögey anası Yaşoda ona inanır və körpəni qucağına götürməyə icazə verir.[7] Putana sinəsini zəhərləyərək Krişnanı əmizdirməyə başlayır, lakin Krişna təkcə südü deyil, həm də onun həyatını sorur. O, ağrıdan qışqıraraq azad olunmasını istəsə də, Krişna onu buraxmır.[8] Sonda Putana yerə yıxılaraq ölür və əsl iblis formasına qayıdır. Onun gövdəsi o qədər böyük olur ki, üç qavyuti (təxminən 12 mil) ərazidəki ağacları belə dağıdır. Kəndlilər onun cəsədini parçalara ayırır, sümüklərini basdırır və dərisini yandırırlar. Onun yanan bədənindən çıxan ətirli tüstü onun Krişna tərəfindən günahlardan təmizləndiyini göstərir. Sonda o, Yaşoda kimi Krişnanın süd anası və himayədarı hesab edilir.[9]
- ↑ White, David Gordon. Kiss of the yoginī: "Tantric Sex" in its South Asian contexts. University of Chicago Press. 2003. 51–53. ISBN 978-0-226-89483-6.
- ↑ Olson, Carl. "Putana's arrival in Vraj" from Bhagavata Purana // Hindu Primary Sources: A Sectarian Reader. Rutgers University Press. 2007. ISBN 978-0-8135-4070-2.
- ↑ O'Flaherty, Wendy Doniger. Women, Androgynes, and Other Mythical Beasts. University of Chicago Press. 1982. ISBN 0-226-61850-1.
- ↑ Herbert, J. Sakata and Putana // Shashi, Shyam Singh (redaktor). Encyclopaedia Indica. Anmol Publications PVT. LTD. 1996. ISBN 81-7041-859-3.
- ↑ Kakar, Sudhir. The Inner World: A Psychoanalytic Study of Childhood and Society in India. Delhi. 1978.
- ↑ Gopal, T. V. Hrishikesa. Universal-Publishers. 2000. ISBN 1-58112-732-4.
- ↑ Kakar, Sudhir. Cults and myths of Krishna // Devy, G. N. (redaktor). Indian Literary Criticism: Theory and Interpretation. Orient Blackswan. 2002. ISBN 81-250-2022-5.
- ↑ Agrawal, V. S. Putana and Yasoda // Shashi, Shyam Singh (redaktor). Encyclopaedia Indica. Anmol Publications PVT. LTD. 1996. ISBN 81-7041-859-3.
- ↑ Dimmitt, Cornelia; Buitene, Johannes Adrianus Bernardus. Putana: The Child Killer // Classical Hindu Mythology: A Reader in the Sanskrit Purāṇas. Temple University Press. 1978. ISBN 0-87722-122-7.