Prunus laurocerasus (lat. Prunus laurocerasus) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin gavalı cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir. VU D2. Azərbaycanın nadir növüdür.
Prunus laurocerasus | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() | ||||||||||
Elmi təsnifat | ||||||||||
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Prunus laurocerasus |
||||||||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
|
Həmişəyaşıl kol və ya ağacdır. Hündürlüyü 5-6 (10) m-dir. Yarpaqları dərivari, uzunsov-ellipsşəkilli, 5-20 sm uzunluğunda, tamkənarlı və ya az hallarda seyrəkdişlidir, üst tərəfdən parıldayan tünd-yaşıl, alt tərəfdən bir qədər solğundur. Çiçəkləri ikicinsli, beşüzvlüdür, ağırdır, sıx çiçək salxımları qrupuna toplanmışdır, kasayarpaqcıqları sivridir, ləçəkləri tərs-yumurtavaridir, 3mm-ə qədər uzunluqdadır; erkəkcikləri 20 ədəddir, yumurtalıq oturaqdır, sadə sütuncuqludur. Meyvələri dəyirmi-yumurtavari, çəyirdəklidir, yetişəndə qaradır, çəyirdəyi hamar, yumurtavaridir.
Aprel-may aylarında çiçəkləyir. Sentyabr ayında meyvə verir. Tozlanması entomofildir. Toxumla və vegetativ üsulla çoxaldılır. Mezofitdir, xüsusən quraqlıq rayonlarda kölgəyə davamlı, işıqsevən, rütubətə və torpağa tələbkardır. Aşağı və orta dağ qurşaqlarında, sıldırım dağ yamaclarında, təpəciklərdə, bəzən isə dəniz səviyyəsindən 2200–2300 m yüksəkliyədək olan yerlərdə, əsasən palıd, vələs və digər tipli meşələrdə meşəaltı cins kimi bitir. Dekorativ bitkidir. Oduncağı bərk, rəngi açıq-sarı, mərkəz hissəsi tünd-çəhrayıdır, yaxşı cilalanır, gözəl rəngə və yüksək texniki xüsusiyyətə malikdir. Meyvəsi yeməlidir. Qabığı, tumurcuğu və toxumu zəhərlidir, tərkibində sianid turşusu vardır.
Balkan yarımadası, Kiçik Asiya və İranda təbii arealları vardır.
Astara, Balakən rayonları ərazilərində təbii halda yayılmışdır.
Lənkəran ovalığı (Astara şəhərinin ətrafında), Böyük Qafqazın qərb hissəsi (Balakən rayonu Mazım çayının sol sahili). Hirkan Milli Parkının Aşağı Hıron kəndi yaxınlığında, dəniz səviyyəsindən 296 m yüksəklikdədir.
Antropogen amillər populyasiyanın azalmasını sürətləndirir.
Populyasiyanın sayının azlığı və antropogen amillər.
Zaqatala Dövlət Təbiət Qoruğunda və Hirkan Milli Parkında mühafizə olunur.
Yeni yasaqlıqların yaradılması vacibdir.
- Cerasus laurocerasus (L.) Dum.Cours.
- Lauro-cerasus officinalis M.Roem.
- Padus laurocerasus (L.) Mill.
- Cerasus laurocerasus f. angustifolia (Loudon) Mast.
- Cerasus laurocerasus var. angustifolia Loudon
- Cerasus laurocerasus var. camtschatica Lavallée
- Cerasus laurocerasus capensis K.Koch
- Cerasus laurocerasus var. caucasica G.Kirchn.
- Cerasus laurocerasus colchica K.Koch
- Cerasus laurocerasus var. colchica Mast.
- Cerasus laurocerasus var. erecta Lavallée
- Cerasus laurocerasus var. intermedia Lavallée
- Cerasus laurocerasus var. latifolia Lavallée
- Cerasus laurocerasus var. laurifolius Albov
- Cerasus laurocerasus var. longifolia Lavallée
- Cerasus laurocerasus var. microphylla Lavallée
- Cerasus laurocerasus var. myrtifolia Lavallée
- Cerasus laurocerasus var. otini Lavallée
- Cerasus laurocerasus parvifolia Anon.
- Cerasus laurocerasus var. pumilio Lindl.
- Cerasus laurocerasus var. rotundifolia Lavallée
- Cerasus laurocerasus subvar. rotundifolia Mast.
- Cerasus laurocerasus variegata K.Koch
- Lauro-cerasus macrophylla Briot
- Lauro-cerasus officinalis f. angustifolia (Loudon) Pilip.
- Lauro-cerasus officinalis var. brachystachys Medw. & Albov
- Lauro-cerasus officinalis f. camelliifolia (G.Nicholson) Pilip.
- Lauro-cerasus officinalis f. caucasica (G.Kirchn.) C.K.Schneid.
- Lauro-cerasus officinalis f. colchica C.K.Schneid.
- Lauro-cerasus officinalis f. magnoliifolia (Bean) Pilip.
- Lauro-cerasus officinalis f. mischeana (Späth) C.K.Schneid.
- Lauro-cerasus officinalis f. parvifolia (G.Nicholson) Pilip.
- Lauro-cerasus officinalis f. schipkaensis (Späth ex H.L.Späth) Pilip.
- Lauro-cerasus officinalis var. schipkaensis (Späth ex H.L.Späth) C.K.Schneid.
- Lauro-cerasus officinalis f. serbica (Pančić) Pilip.
- Lauro-cerasus officinalis f. zabeliana (Späth) C.K.Schneid.
- Lauro-cerasus officinalis f. zabeliana (Späth) Pilip.
- Lauro-cerasus otinii Carrière
- Lauro-cerasus vulgaris Carrière
- Lauro-cerasus vulgaris angustifolia Carrière
- Lauro-cerasus vulgaris longifolia Verl.
- Lauro-cerasus vulgaris rotundifolia Verl.
- Prunus grandifolia Salisb.
- Prunus laurocerasus f. angustifolia (Loudon) Zabel
- Prunus laurocerasus var. angustifolia Bean
- Prunus laurocerasus f. benardii Zabel
- Prunus laurocerasus var. bertinii L.H.Bailey
- Prunus laurocerasus var. brachystachyus (Medw. & Albov) Asch. & Graebn.
- Prunus laurocerasus var. camelliifolia L.H.Bailey
- Prunus laurocerasus var. camelliifolia G.Nicholson
- Prunus laurocerasus f. camelliifolia (L.H.Bailey) Zabel
- Prunus laurocerasus f. caucasica (G.Kirchn.) Zabel
- Prunus laurocerasus var. caucasica (G.Kirchn.) H.Jaeger
- Prunus laurocerasus f. colchica Zabel
- Prunus laurocerasus var. colchica H.Jaeger
- Prunus laurocerasus f. compacta (Bean) Rehder
- Prunus laurocerasus var. compacta Bean
- Prunus laurocerasus fiesserana Schwer.
- Prunus laurocerasus f. fiesseriana Hegi
- Prunus laurocerasus var. japonica L.H.Bailey
- Prunus laurocerasus f. latifolia (L.H.Bailey) Zabel
- Prunus laurocerasus var. latifolia G.Nicholson
- Prunus laurocerasus var. latifolia L.H.Bailey
- Prunus laurocerasus var. laurifolius (Albov) Asch. & Graebn.
- Prunus laurocerasus var. longifolia H.Jaeger
- Prunus laurocerasus f. magnoliifolia (Bean) Rehder
- Prunus laurocerasus var. magnoliifolia Bean
- Prunus laurocerasus f. microphylla Dippel
- Prunus laurocerasus var. microphylla H.Jaeger
- Prunus laurocerasus mischeana Späth
- Prunus laurocerasus f. otinii (Carrière) Zabel
- Prunus laurocerasus var. otinii Bean
- Prunus laurocerasus var. parvifolia Bean
- Prunus laurocerasus var. parvifolia G.Nicholson
- Prunus laurocerasus f. parvifolia (Anon.) Rehder
- Prunus laurocerasus var. porpaczyi Pénzes
- Prunus laurocerasus f. pyramidalis Zabel
- Prunus laurocerasus var. rotundifolia L.H.Bailey
- Prunus laurocerasus f. rotundifolia (Verl.) Zabel
- Prunus laurocerasus var. salicifolia H.Jaeger
- Prunus laurocerasus f. schipkaensis (Späth ex H.L.Späth) Zabel
- Prunus laurocerasus var. schipkaensis Späth ex H.L.Späth
- Prunus laurocerasus f. serbica (Pančić) Zabel
- Prunus laurocerasus var. serbica Pančić
- Prunus laurocerasus f. variegata (L.H.Bailey) Zabel
- Prunus laurocerasus var. variegata L.H.Bailey
- Prunus laurocerasus f. versaillensis Zabel
- Prunus laurocerasus var. zabeliana (Späth) Asch. & Graebn.
- Prunus laurocerasus f. zabeliana (Späth) Rehder
- Prunus laurocerasus zabeliana Späth
- Prunus rotundifolia Lauche
- ↑ Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 474.