Populyar psixologiya — elmi psixologiya ilə əlaqəsi olduğunu iddia edən və geniş ictimaiyyət arasında yayılmış sistemlər və praktikalar məcmusu.
İngilisdilli elmi ədəbiyyatda populyar psixologiya tez-tez qısaldılmış formada pop-psixologiya (ing. pop psychology) adlandırılır. Rusdilli müəlliflər isə populyar psixologiya ilə pop-psixologiya arasında fərq qoyurlar: populyar psixologiyanın məqsədi elmi tədqiqatlar nəticəsində əldə edilmiş, peşəkar azlıq üçün nəzərdə tutulmuş bilikləri qeyri-peşəkar çoxluq üçün anlaşılan dilə çevirməkdir. Pop-psixologiya isə daha çox kommersiya xarakteri daşıyır və bir çox peşəkar psixoloqlar arasında populyar psixologiyaya qarşı mənfi münasibətin formalaşmasına səbəb olur.[1]
Pop-psixologiya psixologiya elminin populyarlaşdırılmasından (elmi psixologiyanın nəticələrinin sadə və düzgün izahından) fərqlənir. Pop-psixologiyanın əsas fərqləndirici xüsusiyyətləri bunlardan ibarətdir:[2]
- Geniş auditoriya üçün asan və sadə dilin istifadəsi;
- Nəzəriyyələrin yoxlanılmasının (empirik təsdiqin) və tənqidi yanaşmanın olmaması;
- Tətbiq sahəsinin demək olar ki, məhdudiyyətsiz olması;
- Əsasən müəllifin şəxsi həyat təcrübəsinə və bəzən elmi məlumatların sadələşdirilmiş şərhinə əsaslanması;
- Psixoloji problemlərə dair hazır və birmənalı "reseptlər" təqdim etməsi;
- Elmi və qeyri-elmi biliklər arasında sərhədin olmaması (məsələn, elmi psixoloji anlayışların karma, aura və oxşar anlayışlarla qarışdırılması).
Pop-psixologiyada elmi məlumatların sadələşdirilmiş təqdimatı çox vaxt ilkin informasiyanın təhrifinə səbəb olur. Buna qarşılıq olaraq, populyar psixologiya akademik psixologiyanın inkişafına töhfə verir.
Rusiyada müxtəlif dövrlərdə geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuş və pop-psixologiyadan diqqəti yayındırmağı hədəfləyən populyar psixologiya jurnallarının nəşrinə başlanmışdır.[3] Lakin bu cür layihələrin demək olar ki, hamısı müvəffəqiyyətsizliklə nəticələnmişdir. Hal-hazırda populyar psixologiya janrı əsasən müxtəlif internet resurslarında yayılmışdır.
- ↑ Поп-психология// Жданов М. Мифы и тупики поп-психологии // Школьный психолог.
- ↑ Поп-психология Arxiv surəti 12 iyul 2010 tarixindən Wayback Machine saytında// А. В. Юревич журнал «Природа» — № 5 — 2008 — стр. 57-60.
- ↑ "Степанов С. Популярная психология — несостоявшийся жанр?". 9 oktyabr 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 oktyabr 2011.
- Cordón, Luis A. Popular Psychology: An Encyclopedia. Greenwood. 2005. ISBN 978-1-56663-628-5.
- Jarzombek, Mark. The Psychologizing of Modernity. Cambridge University Press. 2000. ISBN 978-0-521-14763-7.
- Jastrow, J. 1900. Fact and Fable in Psychology. Houghton, Mifflin and Company. The Riverside Press, Cambridge. [1]
- Justman, Stewart. Fool's Paradise: The Unreal World of Pop Psychology. Ivan R. Dee. 2005. ISBN 978-1-56663-628-5.
- Scripture, E. W. Thinking, Feeling, Doing. The Chautauqua Century Press, 1895. [2]
- American Psychological Association website devoted to applied psychology
- Психологос: Энциклопедия практической психологии. Статья «Популярная психология» Arxiv surəti 11 noyabr 2011 tarixindən Wayback Machine saytında
- Статьи по психологии. Психология отношений Arxiv surəti 16 noyabr 2018 tarixindən Wayback Machine saytında