Popol-Vux

Popol-Vux, "vaxtların kitabı" və ya "hadisələrin kitabı" mənasını verir. Bu kitab qədim zamanlardan bəri nəql olunmuş şifahi hekayələrin yazıya köçürülməsi nəticəsində ərsəyə gəlmişdir. Kitab ilk dəfə 1554–1558 illəri arasında mayya yazar və ya yazarlar tərəfində kiçe dilində qələmə alınmışdır.^[1] XVIII əsrdə ispan rahib Fransisko Ximenes tərəfindən aşkarlanan kitab, onun tərəfindən də ispancaya tərcümə edilmişdir.^[1] Kitabda kainat, tanrı, kainatın yaranması, dünyanın dövrləri, kainatdakı qanunlar və s. haqqında simvolik məlumatlar verilir. Kitabda həmçinin mayya hökmdarlarının 1550-ci ilə qədər olan xronologiyaları da verilmişdir. Əlyazma iki hissədən ibarət olub, birinci hissəsi yaradılışdan bəhs edir. İkinci hissəsində isə Xun-Axpu və Şbalanke adlarındakı əkiz qardaşların Şibalbada başlarına gələn əhvalatlardan bəhs olunur.^[2]

2009-cu ildə Qvatemaladakı El-Miradorun preklassik mayya bölgəsində arxeoloq Riçard Hansen Popol-Vuxun müxtəlif aspektlərini əks etdirən gipsdən hazırlanmış 8 metr uzunluğunda iki panel aşkarlamışdır. Eramızdan əvvəl 300-cü ilə aid olan panellər, Mayya mədəniyyətinin klassik dövründən təxminən 500 il əvvəl, Popol-Vuxun qədimliyinə dəlalət edir. Popol-Vux, mayya tanrılarının dünyanı necə yaratdığını izah edərkən, müvafiq olaraq Günəş və Aya çevrilən qəhrəman əkizlərdən (Xun-Axpu və Şbalanke) bəhs edir. Panellərdən birində quş tanrısı altında qəhrəman əkizləri təsvir edilmişdir; Digər paneldə ilanla əhatə olunmuş mayya qarğıdalı tanrısı təsvir edilmişdir. Panellər beləliklə, Ximenes tərəfindən yazılan Mayya mənşəli hekayənin (ən erkən yazılı) versiyasını təsdiqləyir.^[1]

Popol-Vux dövrümüzdə Dennis Tedlok (1996) və Allen J. Kristenson (2003, 2007-ci ildə yenidən nəşr edildi) tərəfindən nəşr edilmişdir.^[1]