Çubuqluca (lat. Philadelphus) — zoğalçiçəklilər sırasının hortenziyakimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. Filadelfus olaraq latınca adlansa da yunan dilində lüğəti mənası fileyn - sevilən, adelfos-qardaş olub, qarşı-qarşıya yerləşən budaqların üzərində bir-birinə sıx oturmaq deməkdir.[3]
| Çubuqluca | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Çubuqluca |
||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
Əsasən Avropa, Şərqi Asiya və Şimali Amerikada yayılmışdır.
Yarpaqları adətən 5-7 sm uzunluğunda və forması müxtəlifdir: yumurtavari, oval və ya uzunsov, nadir hallarda dibində paz şəklində və ya dairəvi, ucları isə az və ya çox ucludur. Aşağı səth adətən bir qədər tüklüdür, yuxarı səth adətən çılpaqdır.
Çiçəkləri üç-doqquz çiçəkdən ibarət bir salxımdır. Çiçəklər böyükdür (diametri 2,5-dən 6-7 sm-ə qədər), adətən sadədir, çox aromatik, az və ya heç bir ətri olmaya da bilər. Çiçəklər ağ, krem-ağ və ya sarımtıldır.
Meyvəsi çox kiçik toxumları olan 3-5 hüceyrəli kapsuldur.
Çiçəklənmə dövrü çox az olduğundan bal arıları bu kollarda nadir hallarda görünürlər, çiçəklənmə dövründə isə nektar və çiçək tozu götürürlər. Çubuqlucanın çiçəklənmə dövrü adətən olduğu yerin iqlimindən asılı olaraq may ayının əvvəllərindən və ya ortalarından başlayaraq 1 ay çiçək açır. İqlimi nisbətən sərt olan Rusiya kimi ölkələrdə isə çiçəklənmə iyun ayında başlayıb iyul ayında tamamlana bilər. Nadir hallarda payızda təkrar çiçək aça bilər.
Azərbaycanda bəzək bağçılıqda geniş yayılan növü çiçəktaclı çubuqlucadır, ona ətrinə görə Bağ jasmini də deyilir.[3] Yabanı şəkildə Azərbaycanda bitmir.
Çiçəklərinin ətrinə görə onlar dərilib qurudulub çaya əlavə olunur. Çiçəklərində nektar vardır. Onlardan alınan efir yağı ətriyyat sənayesində istifadə olunur. Yarpaqlarından qara rəngli boya alınır. Cavan budaqlarından qəlyan, müştük (çubuq) düzəltmək üçün istifadə olunur. Ona görə də bitki çubuqluca, Rusiyada çubuşnik olaraq adlanır.[4]
- ↑ Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 211. doi:10.5962/BHL.TITLE.746
- ↑ Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 470.
- ↑ 1 2 İbadlı, Zərgarlı, Oruc, Aliyə. BİTKİ ADLARI HAQQINDA NƏ BİLİRSİNİZ ? (PDF) (az.). Bakı. 2009. 41.
- ↑ "Чубушник: фото, описание, посадка, сорта, уход, размножение, болезни и вредители кустарника". www.kp.ru (rus). İstifadə tarixi: 2025-04-15.