Ota Darvoza

Ota Darvoza 1828-1829-cu illərdə Xivə xanı Allahqulu xanın dövründə tikilmişdir.^[2]. Darvazanın içəri hissəsində 13 alış-veriş cərgəsi və qapalı bazar var idi. Darvazanın sağ tərəfində Məhəmmədəmin xan mədrəsəsi, sol tərəfində xan sarayı Kunya-ark yerləşirdi. Şəhər qapıları müdafiə sisteminin bir hissəsi idi. Ota-darvoza nümunəsindən görünür ki, onların tağvari keçidin hər iki tərəfində “zərbə” qüllələri, darvazanın üstündə isə baxış qalereyaları var.

Darvazanın içərisində gömrükxana və sərrafxana (pul mübadiləsi otağı), həmçinin qapıçı üçün otaq da var idi. Binanın ölçüləri və strukturun ölçüləri XIX-cu əsrə uyğundur. Kiçik günbəzlərin tikilməsi üçün bu üsulda “dəvrə” və “bəlxi” şəklində kərpiclər düzülüb, binanın içərisinə suvaq vurulub.^[3]

Darvaza düzbucaqlı formasındadır (17,50 m x 15,40 m). Darvazanın uzun bir dəhlizlə birləşən dörd əsas otağı var idi.

Otaqların birində darvazanın damına çıxan spiral pilləkən var idi. Darvazanın ilkin görünüşü qorunub saxlanılmamışdı, 1974-1978-ci illərdə darvaza arxiv materialları əsasında bərpa edilmişdir.

Darvazanın qapısı oyma bitki naxışlı (islimi) həndəsi ornamentlə bəzədilmişdir. Mərkəzi hissədə hər iki darvazanın naxışları eyni ölçüdə bərabərtərəfli dördbucaqlarla bəzədilib, onların içərisində səkkizguşəli ulduzların təsvirləri olan guşələr həkk olunub.

Darvazanın sağ tərəfində dairənin içərisində ərəb dilində Qurani-Kərimin “İxlas” surəsi, sol tərəfində isə “La ilahə illəllah Muhəmmədun Rəsulullah” (“Allahdan başqa tanrı yoxdur və Məhəmməd onun peyğəmbəridir”) sözləri ilə “Kəlmeyi - şəhadət” yazılmışdır.