O — Stiven Kinqin 1986-cı ildə oxuculara təqdim etdiyi eyni adı daşıyan romanının mərkəzi mənfi qəhrəmanı. Robert "Bob" Qrey və Rəqs edən kloun Pennivayz adları ilə də tanınır. Min illər əvvəldən mövcud olan, dimenziyalar arasında keçid edən bu bədxah məxluq, Men ştatının Derri şəhərində təqribən hər 27 ildən bir uşaqları, nadir hallarda isə böyükləri öz qurbanına çevirir. Əsər boyunca özünü əsasən sirk klounu Pennivayz qiyafəsində göstərən bu məxluqun varlığını "Uduzanlar Klubu" Bill Denbronun kiçik qardaşı Corcinin ölümündən sonra açığa çıxarır.
| O | |
|---|---|
| ing. It | |
| Stiven Kinq personajı | |
 | |
| Yaradan | Stiven Kinq |
| Canlandıran | Tim Kari[d], Bill Skarsqard |
Kinq 2013-cü ildə verdiyi müsahibədə bildirmişdir ki, Pennivayz obrazını yaradarkən özünə "uşaqları dünyada hər şeydən daha çox nə qorxudur" sualını vermiş və cavabın klounlar olduğunu düşünmüşdür.[1] Ədib əvvəlcə "Three Billy Goats Gruff" nağılındakı trollu təsəvvür etmiş, ancaq onu körpünün altında deyil, yeraltı kanallara yerləşdirmişdir.[2]
Obraz 1990-cı il televiziya ekranlaşdırmasında Tim Karri, 2017-ci il film versiyası və 2019-cu ildəki "O: İkinci fəsil" davamında Bill Skarsqard tərəfindən canlandırılmışdır. Skarsqardın 2025-ci ildə yayımlanması gözlənilən "It: Welcome to Derry" adlı "Max" (HBO) serialında da eyni rolu ifa edəcəyi açıqlanmışdır.[3][4][5]
Romanın mərkəzi obrazı olan O kainatı əhatə edən və "Makrokosmos" adlandırılan fəzadan gələn, forma dəyişdirmək qabiliyyətinə malik yad məxluqdur. Bu məxluq özünü əksər hallarda Pennivayz adlı rəqs edən kloun qiyafəsində göstərir. Asteroid düşməsi nəticəsində Yer kürəsinə enmiş, gələcəkdə Derri şəhərinin bina ediləcəyi məkanın dərinliklərində məskən salmışdır. O ilk olaraq Şimali Amerika yerli tayfalarını öz şikarına çevirir. Milyonlarla il yuxuya dalan O, insanların bu ərazidə oturuşması ilə oyanır və təxminən bir il davam edən ov dövrünə başlanğıc götürür - qurbanlarının qorxularından qidalanır, çox vaxt onların ən çox qorxduğu şeyin şəklinə bürünür. Qidalandıqdan sonra növbəti otuz il ərzində qeybə çəkilir. Uşaqların qorxularını daha yaxşı duya bildiyindən və böyükləri fiziki cəhətdən o qədər də asanlıqla vahiməyə sala bilmədiyindən, məhz azyaşlıları hədəf seçir. İradəsi zəif olan insanları öz təsiri altına almağı, onları baş verən dəhşətli hadisələrə biganə etməyi və hətta özünə müstəxdəm etməyi bacarır. Məsələn, məktəbdə zorbalığı ilə tanınan Henri Bauersi "Uduzanlar Klubu"nun digər altı üzvünü məhv etməyə sövq etdiyi kimi.
Romanda məxluq öz əsl adının Robert "Bob" Qrey olduğunu açıqlasa da, yalnız "O" deyə çağırılmağı üstün tutur. Əsər boyu kişi cinsinə aid edilən və əksərən Pennivayz obrazında təzahür edən varlıq, nəhəng hörümçək formasında yumurta qoyduğunu müşahidə edən Uduzanlar tərəfindən dişi olaraq təsbit edilmişdir. Bununla belə, Çud mərasimi zamanı Bill onun həqiqi görkəmini - ağlı başdan alan və ölümcül olan, burulğan şəklində fırlanan narıncı işıqları – "ölü işıqları" görmüşdür. Bu dəhşətli mənzərəyə şahid olanlardan yalnız Billin həyat yoldaşı Audra Fillips sağ qalmış, buna qarşı müvəqqəti katatonik vəziyyətə düşmüşdür.
"Kosmik Tısbağa" və ya "Maturin" onun əzəli rəqibidir - Kinqin "Makrokainat"ının qədim sakinlərindən biri. Əfsanəyə görə, bu nəhəng tısbağa mədə ağrısından əziyyət çəkərkən mövcud kainatı və bəlkə də digər dünyaları qusaraq yaratmışdır. Tısbağa obrazı Kinqin "Qaranlıq qala" silsiləsində təkrar ortaya çıxır. Silsilənin tərkibindəki "Wizard and Glass" romanında həm Pennivayzın, həm də Tısbağanın "Digəri" adlandırılan (ehtimal ki, Kinqin romanlarının cərəyan etdiyi müxtəlif kainatları yaradan Qan) hər şeyə qadir bir varlıq tərəfindən yaradıldığı ehtimal olunur.
Roman boyu bəzi hadisələr Penivayzın nəzərindən təsvir edilir. O özünü "uca" məxluq, Tısbağanı özünə tay, insanları isə sadəcə "əyləncə vasitəsi" sayır. Onun yuxuya getməsi və oyanması dəhşətli hadisələrlə müşayiət olunur – 1740-1743-cü illərdə Derri qəsəbəsinin 300 sakininin sirli şəkildə yoxa çıxması, yaxud şəhərdəki metal emalı zavodunda baş verən partlayış buna misaldır. 1957-ci ildə şəhərin bir hissəsini su basması ilə nəticələnən güclü tufan zamanı oyanan Pennivayz, ilk olaraq Billin kiçik qardaşı Corcini qətlə yetirir. Bundan sonra qətllər silsiləsi başlayır. Nəhayət, "Uduzanlar Klubu" bu məxluqla mübarizəyə girir. Qarşıdurma Billin Çud Ayinindən istifadə edərək onu ağır yaralaması və yuxuya getməyə məcbur etməsi ilə yekunlaşır. "Uduzanlar"ın qələbəsindən heyrətə gələn Pennivayz, üstünlüyünə qısa müddət şübhə etsə da, onların sadəcə Tısbağanın köməyi sayəsində şanslı olduqlarını iddia edir. O 27 il sonra ikinci Çud Ayini zamanı məhv edilir. Derrinin mərkəzini viran qoyan nəhəng tufan onun ölümünün rəmzi təcəssümünə çevrilir.
Stiven Kinqin "11/22/63" romanında Pennivayz obrazı ötəri şəkildə oxucuların qarşısına çıxır. Əsərin baş qəhrəmanı Ceyk Eppinq "O" romanındakı uşaqlardan bir neçəsi ilə rastlaşdıqda, şəhərlərində baş vermiş qətl hadisəsi barədə soruşur. Uşaqların söylədiyinə görə, cinayəti törədən şəxs "kloun deyilmiş". Köhnə dəmir emalı zavodunda da Pennivayz Ceykə görünərək, onu bir zaman dönəmindən digərinə aparan "dovşan dəliyi" haqqında məsxərəli sözlər söyləyir.
1990-cı ildə çəkilmiş miniserialda Pennivayz obrazını İngiltərə aktyoru Tim Karri canlandırıb.
2017-ci ildə ekranlaşdırılan "O" filmində və 2019-cu ildə çəkilən "O: İkinci fəsil" davamında bu personajı İsveç aktyor Bill Skarsqard məharətlə təqdim edir.[6] İlk əvvəl bu rol üçün İngiltərə aktyoru Vill Poulter nəzərdə tutulmuşdur. Tim Karri bu seçimi alqışlayaraq, rolu "möhtəşəm" adlandırmış və gənc həmkarına uğurlar diləmişdir. Ancaq Poulter çəkiliş qrafikindəki uyğunsuzluqlar səbəbindən, eləcə də filmin ilk rejissoru Keri Fukunaqanın layihədən uzaqlaşması nəticəsində roldan imtina etməli olub.
2017-ci il ekranlaşdırılmasında tamaşaçıların qarşısına çıxan müasir Pennivayz obrazı, "Warner Bros." şirkətinin təqdimatında ərsəyə gələn "Space Jam: A New Legacy" adlı ailə komediyasında fon personajı qismində peyda olmuşdur.[7]
"The Guardian" kimi bir sıra mətbuat orqanları bu obrazın kino və populyar mədəniyyətdə ən qorxunc klounlardan biri olduğunu vurğulamışlar.[8][9][10] "The Atlantic" nəşrinin qeyd etdiyi kimi, Pennivayzın ən dəhşətli xüsusiyyəti uşaqların ən dərin qorxularını üzə çıxarıb, onları ən çox qorxduqları varlıqlara çevirməsidir – sonralar Coan Roulinq bu elementi boqqartlar obrazında təkrarlamışdır.[11][12]
Britaniyalı tədqiqatçı Mikita Brottman mini-serial versiyasındakı Pennivayzı kiçik ekranda görünən ən ürkütücü şər klounlardan biri adlandırmış, obrazın müasir Amerika cəmiyyətinin bütün sosial və ailədaxili dəhşətlərini əks etdirdiyini qeyd etmişdir. Yazıçı Darren Şan "Zom-B" adlı 12.5 kitablıq serialındakı Mister Doulinq obrazını yaradarkən Pennivayzdan ilhamlandığını bildirmişdir.[13] Amerika pank-rok qrupu "Pennywise" adını məhz bu obrazdan götürmüşdür.[14]
—Yazıçı Stiven Kinqin təkrarlanan kloun qorxusu fenomeninə münasibəti[15]
Personajın 2014-cü ildə İngiltərənin Northempton şəhərində və ABŞ-nin Steyten-Aylend bölgəsində baş vermiş iki hadisəyə – insanların kloun qiyafəsində görünməsinə ilham qaynağı olduğu düşünülür.[16]
2016-cı ildə mətbuat orqanları "qorxunc klounlar"ın peyda olması barədə xəbərlər dərc etməyə başlamış, Alabama ştatında doqquz nəfər "klounla bağlı fəaliyyətdə" ittiham olunmuşdur.[17] Bir sıra qəzet məqalələri Pennivayz obrazının bu hadisələrə təsir göstərdiyini irəli sürmüş, bunun nəticəsində Kinq özü hadisələrə münasibət bildirərək insanları təşvişə düşməməyə çağırmış, əsərlərini bu qədər ciddi qəbul etməməyi tövsiyə etmişdir.[18]
Cənubi Karolinanın Qrinvill şəhərində kloun qiyafəli şəxslərin ilk müşahidəsi balaca oğlan uşağının anasına onu özləri ilə aparmağa cəhd göstərən iki kloun barədə danışması olmuşdur.[19] Daha sonra Cənubi Karolinanın digər bölgələrində də buna bənzər hadisələr qeydə alınmışdır.[20]
Şimali Karolina, Kentukki, Pensilvaniya, Vayominq kimi ştatlardan da qorxunc klounların görünməsi barədə məlumatlar daxil olmuşdur.[21][22] Eyni ilin sonrakı aylarında Böyük Britaniya, Avstraliya, Latın Amerikası ölkələrindən də oxşar xəbərlər gəlmişdir.[23][24][25]
2016-cı ildə baş verən kloun görünmələrinin Rob Zombinin "31" filmi üçün viral marketinq kampaniyası olduğu ehtimal edilirdi.[26] "O" filminin distribütoru olan "New Line Cinema" şirkətinin nümayəndəsi rəsmi bəyanatla çıxış edərək kloun görünmələri ilə heç bir əlaqələrinin olmadığını bildirmişdir.[27]
- ↑ Radford, Benjamin. Bad Clowns. Albuquerque, New Mexico: University of New Mexico Press. 2016. 29, 36, 67–69, 99–103. ISBN 978-0-8263-5667-3. İstifadə tarixi: May 1, 2016.
- ↑ King, Stephen. "IT Inspiration". StephenKing.com. 14 May 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 July 2022.
- ↑ Paquette, Jenifer. Respecting The Stand: A Critical Analysis of Stephen King's Apocalyptic Novel. Jefferson, North Carolina: McFarland. 2012. 162–163. ISBN 978-0-7864-7001-3. İstifadə tarixi: May 1, 2016.
- ↑ "IT: CHAPTER 2 Announces Its Release Date". Nerdist (ingilis). September 26, 2017. July 4, 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: January 12, 2018.
- ↑ Andreeva, Nellie. "'Welcome To Derry': Bill Skarsgård To Reprise Pennywise Role In 'It' Prequel On Max". Deadline Hollywood. May 30, 2024. May 30, 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: May 30, 2024.
- ↑ Kroll, Justin. "'It' Reboot Taps 'Hemlock Grove' Star Bill Skarsgard to Play Pennywise the Clown". Variety. June 2, 2016. İstifadə tarixi: June 3, 2016.
- ↑ Gelmini, David. "Pennywise Will Appear In Space Jam 2". Dread Central. March 11, 2020. İstifadə tarixi: April 6, 2020.
- ↑ Glenza, Jessica. "The 10 most terrifying clowns". The Guardian (ingilis). October 29, 2014. ISSN 0261-3077. İstifadə tarixi: May 1, 2016.
- ↑ "10 Most Terrifying Clowns in Horror Movies". Screen Rant (ingilis). September 23, 2015. İstifadə tarixi: May 1, 2016.
- ↑ "The Scariest Clowns in Pop Culture". Nerdist. October 22, 2015. June 2, 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: May 1, 2016.
- ↑ Gilbert, Sophie. "25 Years of Pennywise the Clown". The Atlantic (ingilis). November 18, 2015. İstifadə tarixi: May 1, 2016.
- ↑ Brottman, Mikita. Funny Peculiar: Gershon Legman and the Psychopathology of Humor. London, England: Routledge. 2004. 1. ISBN 0-88163-404-2. İstifadə tarixi: May 1, 2016.
- ↑ Shan, Darren. "Mr Dowling wants to dance with YOU!". DarrenShan.com. October 29, 2019. January 12, 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 29, 2019.
- ↑ Frasier, David K. Suicide in the Entertainment Industry. McFarland. 2005. səh. 314. ISBN 978-0-7864-2333-0. İstifadə tarixi: May 1, 2016.
- ↑ Burnham, Emily. "Stephen King weighs in on those creepy Carolina clown sightings". Bangor Daily News. September 8, 2016. October 23, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 22, 2016.
- ↑ Stableford, Dylan. "Pennywise, the clown foolish?". Yahoo!. March 25, 2014. İstifadə tarixi: May 1, 2016.
- ↑ Faulk, Kent. "At least 9 'clown' arrests so far in Alabama: What charges do they face?". al.com. September 24, 2016.
- ↑ Flood, Alison. "Stephen King tells US to 'cool the clown hysteria' after wave of sightings". The Guardian. October 6, 2016. İstifadə tarixi: October 7, 2016.
- ↑ Teague, Matthew. "Clown sightings: the day the craze began". The Guardian. October 8, 2016. October 18, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 22, 2016.
- ↑ Rogers, Katie. "Creepy Clown Sightings in South Carolina Cause a Frenzy". The New York Times. August 30, 2016. September 3, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 22, 2016.
- ↑ Guarino, Ben. "Clown sightings have spread to North Carolina. Now police are concerned about creepy copycats". The Washington Post. September 7, 2016. November 5, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 22, 2016.
- ↑ Zuppello, Suzanne. "'Killer Clowns': Inside the Terrifying Hoax Sweeping America". Rolling Stone. September 29, 2016. October 21, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 22, 2016.
- ↑ Khomami, Nadia. "Creepy clown sightings spread to Britain". The Guardian. October 10, 2016. October 18, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 22, 2016.
- ↑ "Clown sightings: Australia police 'won't tolerate' antics". BBC. October 7, 2016. October 11, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 22, 2016.
- ↑ "Creepy clowns: Professionals condemn scary sightings craze". BBC. October 20, 2016. October 22, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 22, 2016.
- ↑ "South Carolina clown sightings could be part of film marketing stunt". The Guardian. Reuters. September 4, 2016. October 23, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 22, 2016.
- ↑ Gardner, Chris. "Stephen King's 'It' Movie Producer Denies Creepy Clown Sightings Are Marketing Stunt". The Hollywood Reporter. September 29, 2016. October 22, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 22, 2016.