Nyanyak (vyet. Nhã nhạc, 雅楽) — Vyetnam ruh musiqisi. Vyetnamda Çanov dövründən Nquenov dövrünə kimi çox populyar musiqisi olmuşdur.[1]
.jpg)
Nyanyaknın mənası müxtəlif növ rəqslərin birləşərək yaratdığı aksesuar deməkdir. Adətən bu rəqslər imperatorlara və ya nüfuzlu şəxslərə iltifat olunurdu. Klassik musiqilər kilsədə Allaha və müəllimlər üçün də səslənirdi (Konfusiya). Nyanyakı çalmaq üçün xüsusi olaraq teatr və səhnə qurulurdu.
Nyanyakın mənbəyi çinlilərin "yayue", yaponların "qaqaku" və koreyalıların "aak" mahnıları hesab olunur. Nyanyak vyetnamlılarla çinlilər arasındakı Min dinastiyası zamanı yaranıb. Bu dinastiyadan sonra nyanyak Nquenov musiqiçiləri tərəfindən ifa edildikdən sonra uzun müddət ifa olunmur. 1978-ci ildə bu mədəniyyət növünü saxlamaq üçün tədbirlər həyata keçirilməyə başlanılır. 1980-ci illərdə məktəblərdə, tədbirlərdə nyanyak ifa olunur. 2007-ci Nyanyak ansamblı Vyetnam diasprasının üzvləri Yaponiya prezidenti Nquen Min Çtea imperator sarayında konsert verirlər. 2008-ci ilde nyanyak UNESCO-nun mədəniyyət abidəsinə daxil olur.
Nyanyak iki hissədən ibarət orkestrdan ibarətdir. Böyük hissə "daynyak" və balaca hissə "teynyak[2]".
Daynyak 40 nəfərdən ibarət ansambldır. Onların arasında orta və böyük qoboy kenbua və s. musiqi alətləri var.
Nyanyak musiqisini ifa etmək üçün bir sıra musiqi alətlərdən istifadə olunur. Bu ansambla əsasən nhã nhạc bura daxildir kèn bầu (konik oboe), đàn nguyệt (ay şəklində iki simli lute), đàn tam (yırtıcı gövdəsi və üç simli büzməli lute), đàn nhị (İki telli şaquli fiddle), sáo (həmçinin sá trúc; bir bambu transvers fleyta), trống (baraban çubuqlarla oynadı) və başqaları.
Nguyen Hanedanı dövründə Nyanyak özünün əsl intibah dövrünü yaşayır.
It is believed that nhã nhạc did not truly reach the pinnacle of its development until the Nguyễn Dynasty, when it was standardized. Nyanyak Nuyen imperatorları rəsmi məhkəmə musiqisi olaraq elan etdilər. Bundan sonra bu musiqi kral sarayının geniş mərasimlərinin vacib hissəsi oldu və hər zaman çalınmağa başladı.
Nyanyak hələ də köhnə Hu hu dövrünün paytaxtı olmuş və mahnının adıda buradan irəli gəlir.. "Hu hu tayfasının məhkəməsi"ndə çalınan bu musiqi (Nhã nhạc cung đình Hu) 2003-cü ildə YUNESKO tərəfindən İnsanlıq Oral və Qeyri-maddi Mirası Şəffaflığı daxil olur. YUNESKO həqiqətən unikal və yüksək inkişaf etmiş sənətin qorunması üçün əlindən gələn hər bir səyi edir.
- UNESCO Hanoi website Arxivləşdirilib 2007-04-03 at the Wayback Machine
- UNESCO page
- Encyclopædia Britannica Online. Southeast Asian arts Vietnam. — Encyclopædia Britannica. — P. 36.
- UNESCO. Elements on the Lists of Intangible Cultural Heritage: Vietnam (англ.). Проверено 10 декабря 2014.
- Ngọc Thành Tô. Documents of Vietnam’s court music. — Nhà xuất bản Âm nhạc, 1999. — С. 99–100.
- Seah A., Nair C. M. Vietnam. — Benchmark Books, 2004. — (Cultures of the world). — ISBN 9780761417897.
- Traditional Vietnamese Music (англ.) // Asian Pacific quarterly of cultural and social affairs. — Cultural and Social Centre for the Asian and Pacific Region, 1971. — No. 3–4. — P. 67.
- Vietnam Institute of Musicology. Solos and ensembles of Vietnamese folk musical instrument (вьетн.). Архивировано 10 мая 2009 года.
- Encyclopædia Universalis. Dictionnaire des Musiques (Les Dictionnaires d'Universalis). — Encyclopædia Universalis, 2014. — (Les Dictionnaires d'Universalis). — ISBN 9782852291393.
- Akagawa N. Heritage Conservation and Japan's Cultural Diplomacy: Heritage, National Identity and National Interest. — Taylor& Francis, 2014. — (Routledge Contemporary Japan Series). — ISBN 9781134599011.
- Мань Тхыонг. Хюэская придворная музыка няняк. Иллюстрированный журнал "Вьетнам" (20 апреля 2011). Проверено 14 декабря 2014.
- ↑ Ngco.1997
- ↑ "Vietnamese Court Music" Arxivləşdirilib 2022-03-28 at the Wayback Machine. Goldsmith, University of London.