Nuriyə Ülviyyə Mevlan Civələk — türkiyəli jurnalistdir.
| Nuriyə Civelek | |
|---|---|
| Nuriyə Ülviyyə Mevlan Civələk | |
| Doğum tarixi | 1893 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 9 aprel 1964[1] |
| Fəaliyyəti | jurnalist, qadın hüquqları fəalı[d], sufrajist |
| Fəaliyyət illəri | 1913-cü ildən |
Türkiyənin qadın hüquq mühafizəçisidir. İlk Türkiyəli feminist qadın jurnalının və müsəlman qadın hüquqlarının yaradıcısıdır[2][3].
O, Balıkəsirin Gönen vilayətində 1893-cü ildə anadan olmuşdur.
1893-cü ildə Sofiya və Çərkəz Mahmudun 7-ci qızıdır[4]. Osmanlı imperiyası dövründə Balıkəsirdə anadan olmuşdur. Nuriyyənin ailəsi Kafkasyada yaşadığı müddət ərzində Rusiya imperiyası tərəfindən sürgün edilmişdir. Sürgündən sonra Trabzona ordanda Balıkəsirə gəlirlər. Burada onlar maddi cəhətdən sıxıntı çəkillər[5]. Buna görə də qızlarını 6 yaşında Ulduz saraya göndərirlər. O burada saray tərbiyəsi alır və özündən yaşca çox böyük II Əbdülhəmidlə 1906-cı ildə ailə qurmuş. Bu zaman onun 13 yaşı var idi. Yaşlı olan Hulisə bəy tez bir zamanda vəfat edir və 20 yaşında dul qalır[6][7].1964-cü ildə Türkiyənin Hatayi vilayətində vəfat etmişdir.
Nuriyyə 4 aprel 1913-cü ildə Hulusi bəydən ona qalan mirasla "Qadınlar dünyası" adlı jurnalı açır. 28 may 1913-cü ildə isə o Osmanlı Müdafaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti (Osmanlı Qadın Haqqlarının qorunması qurumunu) yaradır. O müsəlman qadınlarının çarşab məsələsini aktuallaşmış və bu jurnal Avropa jurnalları arasına daxil olur. Jurnal hər gün dərc olunurdu. 100-cü buraxılışdan sonra həftədə bir dəfə dərc olunmağa başlayır. 108-ci sayından sonra o siyasətçı əri Rüfət Mevlanın şərəfinə "Mevlan" qoyur[8][9].
Bu jurnalda ilk dəfə müsəlman qadının şəkli dərc olunur. Bu jurnalda işçilərin hamısı qadın idi.
Nuriyyə bu jurnalda yazdığı məqalələrdə qadınlar təhsil, işləmək və s. kimi problemləri işıqlandırır. 1914-cü ildə İnas Darülfünü yaradır[10].
1913–14-cü illərdə Fransada bu jurnal fransızca dərc olunmağa başladı[11].
1967-ci ildə həyat yoldaşı Hatayda bir kitabxana açdırır. Bu kitabxana onun adını daşıyır və 2004-cü ildə burada 9000 kitab qeydə alınmışdır. Həmçinin onun adını daşıyan küçə və bulaqda mövcuddur. 1967-ci ildə qəbri üstündə Türk Qadınları Konyesinin xatirə lövhəsi asılır[12].
- ^ Kimi kaynaklara göre Suriye'de, kimi kaynaklara göre de Göreme'de dünyaya geldiği bilgisi verilmekte.
- ^ Tahmini 7 Eylül 1913 tarihine denk geliyor.
- ^ Mevlanzâde Rıfat Bey olarak da biliniyor.
- ↑ http://web.archive.org/web/20160321023013/http://istanbulkadinmuzesi.org/en/nuriye-ulviye-mevlan-civelek.
- ↑ Kadınlar Dünyası'nda Bir Saraylı" Arxivləşdirilib 2017-07-15 at the Wayback Machine (Türkçe). Bianet (bianet.org). 14 Temmuz 2012. Erişim tarihi: 12 Haziran 2017.
- ↑ Çakır, Serpil (2006). "Mevlan Civelek, Ulviye (1893–1964)". Biographical Dictionary of Women's Movements and Feminisms in Central, Eastern, and South Eastern Europe: 19th and 20th Centuries. Budapest, Hungary: Central European University Press. ss. 336–339. ISBN 978-963-7326-39-4.
- ↑ Çakır, Serpil (2016) (Türkçe). Nuriye Ulviye Civelek Hayati Arxivləşdirilib 2016-03-30 at the Wayback Machine. Ankara, Turkey: Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı. Erişim tarihi: 30 mart 2016.
- ↑ Özden, Zuhal (9 mart 2015). "Osmanlı'da İlk Kadın Feminist Ulviye Nuriye Mevlan Civelek" (Türkçe). Istanbul, Turkey: Demokrat Haber. 9 mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 March 2016.
- ↑ Koç, Duygu, Türk kadın hareketini kadınlar dünyası ve Türk kadın yolu dergileri üzerinden okumak, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, 2016, s. 31
- ↑ Canbek, Serap (Ağustos 2011). "İlk Çerkes feminist Ulviye Mevlan Civelek" (Türkçe). İstanbul, Türkiye: Jineps Gazetesi. 30 mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 mart 2016.
- ↑ Nuriye Ulviye Mevlan Civelek". translators into English: Meral Akkent, Erlangen, Germany and Emre Aslay, Chicago, İllinois. Istanbul, Turkey: Istanbul Kadin Müzesi. 2012. 21 mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 March 2016.
- ↑ Altınöz, Vuslat Devrim (2003). Women’s Press, Journals, Magazines and Newspapers from 1875 to 1923 Arxivləşdirilib 2017-10-26 at the Wayback Machine. Oxford, Ohio: Miami University. Erişim tarihi: 30 mart 2016.
- ↑ "İnas Darülfünunu ve Kadınlar Dünyası Dergisi" Arxivləşdirilib 2016-04-05 at the Wayback Machine (Türkçe, İngilizce). Kadınların Üniversitede 100 Yılı İnas Darülfünunu / Kadın Üniversitesi 1914–1919 (İstanbul, Türkiye: İstanbul Kadın Müzesi, Bianet). 2014. Erişim tarihi: 30 mart 2016.
- ↑ Ozoglu, Hakan (2012). Kurdish Notables and the Ottoman State: Evolving Identities, Competing Loyalties, and Shifting Boundaries. Albany, New York: SUNY Press. ISBN 978-0-7914-8556-9.
- ↑ "Kırıkhan'daki tarihi kütüphane ilgi bekliyor"(Türkçe). İstanbul, Türkiye: Cihan News Agency. 24 Temmuz 2004. 30 mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 mart 2016.