Nik Marks (ing. Nic Marks) — Britaniya statiki, natiqi və müəllifi, müstəqil siyasət məsləhətçisi. O, Londonda Yeni İqtisadiyyat Fondunun (NEF)[1] əməkdaşı kimi[2][3] Xoşbəxt Planet İndeksi üzərindəki işi ilə tanınır.
| Nik Marks |
|---|
Beş yaxşılıq yolu (ing. Five Ways to Well-being) insanların həyat keyfiyyətini artırmaq və ümumi rifahını yüksəltmək məqsədilə psixologiya və sosial rifah sahəsində tərəfindən sürülmüş bir yanaşmadır. Bu yanaşma, əsasən, Britaniyanın Yeni İqtisadiyyat Fondu (NEF) təşkilatı tərəfindən hazırlanmışdır və fiziki, emosional və sosial rifahı gücləndirmək üçün geniş şəkildə tətbiq olunur. "Beş yaxşılıq yolu" insanların gündəlik həyatlarında tətbiq edə biləcəkləri beş əsas prinsipdən ibarətdir: bağlantı qurmaq, fiziki aktivliklə məşğul olmaq, düşüncələrə diqqət yetirmək, öyrənməyi davam etdirmək və başqalarına kömək etmək.[4]
Birinci prinsip olan bağlantı qurmaq, insanların sosial əlaqələrini gücləndirməyi və yaxınları ilə daha çox vaxt keçirməyi təşviq edir. Güclü sosial əlaqələr qurmaq insanın emosional dəstək almasına və özünü cəmiyyətin bir hissəsi kimi hiss etməsinə kömək edir. Dostluq və ailə münasibətlərini inkişaf etdirmək yalnız fərdi rifahı artırmır, eyni zamanda sosial təcridin qarşısını alaraq insanların daha xoşbəxt və daha sağlam bir həyat yaşamasına şərait yaradır. İkinci prinsip olan fiziki aktivlik, insanların müntəzəm hərəkət etməsini və sağlam həyat tərzi keçirməsini tövsiyə edir. İdmanla məşğul olmaq, gündəlik fəaliyyətlərdə daha çox hərəkət etmək və ümumilikdə aktiv olmaq, həm fiziki sağlamlığı, həm də zehni rifahı gücləndirir. Fiziki aktivlik stressi azaltmaq, enerjini artırmaq və ümumi sağlamlığı yaxşılaşdırmaq üçün ən təsirli vasitələrdən biridir.[5]
Üçüncü prinsip olan düşüncələrə diqqət yetirmək, insanların ətraf mühitin gözəlliklərini və kiçik detalları qiymətləndirməsinə yönəlmişdir. Bu yanaşma, "mindfulness" praktikası ilə əlaqəlidir və insanların hazırkı anın dəyərini bilməsinə kömək edir. Ətrafdakı kiçik şeylərə diqqət yetirmək, keçmişin narahatlıqlarını və gələcəyin qeyri-müəyyənliklərini bir kənara qoyaraq stressi azaltmağa və emosional tarazlığı gücləndirməyə imkan yaradır. Dördüncü prinsip olan öyrənməyi davam etdirmək, yeni bacarıqlar əldə etməyi və maraqlı mövzular haqqında bilikləri genişləndirməyi təşviq edir. Yeni şeylər öyrənmək yalnız intellektual inkişafı təmin etmir, həm də insanın özünə inamını artırır və zehni sağlamlığı gücləndirir. Öyrənmə, həmçinin həyatı daha maraqlı və mənalı hiss etməyə kömək edir. Beşinci və sonuncu prinsip olan başqalarına kömək etmək, insanları yardımsevərliyə və başqalarına dəstək göstərməyə təşviq edir. Yardım etmək, insanın özünü dəyərli hiss etməsinə və həyatının mənalı olduğunu anlamasına şərait yaradır. İcma fəaliyyətlərində iştirak etmək, könüllülük işləri ilə məşğul olmaq və ya sadəcə yaxınlarınıza kömək etmək, emosional rifahı artırır və sosial birliyi gücləndirir.[6]
Bundan əlavə, "Beş yaxşılıq yolu" yanaşmasına müxtəlif əlavələr də edilə bilər. Məsələn, təbiətdə vaxt keçirmək, minnətdarlıq ifadə etmək, emosional idarəetmə bacarıqlarını inkişaf etdirmək, məqsədli həyat sürmək və yaradıcılıq fəaliyyətləri ilə məşğul olmaq kimi əlavə yollar da insanların rifahını artırmaqda mühüm rol oynayır. Təbiətdə vaxt keçirmək stressi azaltmaq və emosional rahatlıq yaratmaq üçün təsirli bir üsuldur. Minnətdarlıq hissini inkişaf etdirmək, insanın pozitiv düşüncə tərzini gücləndirir və həyatdan daha çox zövq almasına kömək edir. Emosional idarəetmə çətin vəziyyətlərə daha yaxşı reaksiya verməyi təmin edərək psixoloji tarazlığı qoruyur. Məqsədli həyat yaşamaq isə insanın özünü daha mənalı hiss etməsinə səbəb olur. Yaradıcılıq fəaliyyətləri isə emosional rahatlıq və özünü ifadə etmək üçün ideal bir vasitədir.[4]
- ↑ "About NEF: Nic Marks". www.neweconomics.org. 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-05.
- ↑ "Happy Planet Index". Global Finance Magazine. 2015-11-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-05.
- ↑ 1 2 "Happy Planet Index". www.happyplanetindex.org. 2009-09-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-05.
- ↑ 1 2 "Five Ways to Wellbeing: The Evidence". www.neweconomics.org. 2015-09-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-05.
- ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2024-06-23 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-12-18.
- ↑ "Marks' Five Ways to Well-Being". changingminds.org. 2024-05-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-18.
- ↑ The Happiness Manifesto. TED Books. 26 January 2011.
- ↑ "Five Ways to Wellbeing: The Evidence". www.neweconomics.org. İstifadə tarixi: 2017-07-05.
- ↑ "National Accounts of Well-being". www.neweconomics.org. İstifadə tarixi: 2017-07-05.