Nekonomika[a] (ネコノミクス, nekonomikusu?) və ya pişik iqtisadiyyatı – Yaponiyada pişiklərlə bağlı istehlakı bildirən iqtisadi termin. Nekonomikaya pişik sahiblərinə yönəlmiş məhsulların satışı, məhsulları satmaq üçün pişik təsvirlərindən istifadə, turist və müştəriləri cəlb etmək üçün canlı pişiklərdən istifadə daxildir. Pişiklər yapon mədəniyyətində populyardır və uğurla assosiasiya olunurlar. Lakin onların populyarlığı və iqtisadi təsiri XXI əsrdə daha da artmışdır. "Nekonomika" termini 2015-ci ildə Yaponiyanın abenomika iqtisadi siyasətinin adından yaranmışdır.
2007-ci ildə Tama adlı pişiyin Kişi stansiyasının rəisi təyin olunması stansiyanın məşhurlaşmasına və turistlərin axın etməsinə səbəb olmuşdur. Bundan sonra digər yerlər turist cəlb etmək üçün pişiklərdən istifadə etməyə başlamışdır. Küçə pişiklərinin çox olduğu adalar populyarlıq qazanmışdır. 2024-cü ilin məlumatına əsasən Yaponiyada nekonomik bazarın həcmi təxminən 2,5 milyard yen təşkil edir.
.jpg)
XXI əsrin əvvəllərində Yaponiyada pişiklərlə bağlı məhsulların istehlak pişiklərin daha da populyarlaşması ilə artmışdır.[1] 2007-ci ildə pişik Tamanın Kişi stansiyasının rəisi təyin olunması stansiyanı görməli yerə çevirmiş və bağnanılmaqdan xilas etmişdir.[2] Tama 2015-ci ildə öldükdən sonra bənzər addımlar digər yerlərdə də atılmışdır.[3]
2012–2016-cı illərdə Yaponiyada ev pişiklərinin sayı təxminən 300.000 artmışdır.[4] Bəzi rəqəmlərə görə Yaponiyada pişik saxlayanların sayı 2014-cü ildə it saxlayanların sayını keçmişdir.[5] 2014–2015-ci illərdə Yaponiyada pişiklərlə bağlı reklamlar 50% artmışdır. Pişik kafeləri populyarlaşmış,[4] pişikləri toplamaq mövzusunda olan "Neko Atsume" oyunu məşhurlaşmışdır.[6] 2021-ci ilin məlumatına əsasən Yaponiyada pişiklərlə bağlı məhsulların və xidmətlərin ümumi bazar həcmi 2 trilyon yen təşkil edir.[5]
"Nekonomika" terminə 2015-ci ildə Kansay Universitetinin professoru Kasuhiro Miyamoto tərəfindən ortaya atılmışdır.[1]:141[7][8] "Neko" sözü yapon dilində "pişik" deməkdir. Termin hərfi tərcümədə "pişik iqtisadiyyatı" deməkdir. Bu termin həmin dövrdə Yaponiyanın iqtisadi sistemini bildirən "abenomika" termininə əsasən yaranmışdır.[2][9]
Yaponiyada pişik mövzusunda olan məhsullar son illərdə daha populyarlaşmışdır. Pişiklər mövzusunda olan ədəbi əsərlərin sayı artmağa davam edir, hətta ancaq pişik mövzusunda olan kitablara həsr olunmuş bir kitab evi açılmışdır.[5]
Yaponiyada pişiklər turistləri cəlb etmək üçün istifadə olunur. 2018-ci ildə Bitçu Matsuyama qəsrinə gedən yol fırtına səbəbilə zərər görmüş, lakin bir pişik qəsrdən sığınacaq kimi istifadə etmişdir. Qəsr yenidən açılanda pişik ziyarətçiləri qarşılayaraq məşhur olmuşdur. O, yerli turizm assosiasiyası tərəfindən qəsrin lordu elan olunmuşdur.[1] 2007-ci ildə Tama adlı pişiyin Kişi stansiyasının rəisi təyin olunması yerli iqtisadiyyata 1,1 milyard yen gəlir gətirmişdir. Yaponiyada Taşirocima kimi pişik adaları son illərdə turistlərin axınına məruz qalır. Onomiçi şəhəri turistləri cəlb etmək üçün "pişik dərəsi" yaratmışdır.[1][10][11]
- ↑ "neko" (hərf. pişik) + "ekonomika"
- ↑ 1 2 3 4 Álvaro López López; Gino Jafet Quintero Venegas; Carol Kline. Tourism, Heritage and Commodification of Non-human Animals: A Posthumanist Reflection. CABI. 2023. doi:10.1079/9781800623309.0000. ISBN 9781800623286.
- ↑ 1 2 "Can 'nekonomics' save Japan's economy?". Japan Today. 2016-03-03. İstifadə tarixi: 2025-02-07.
- ↑ "たま駅長が火付け役 「ネコノミクス」の恐るべき経済効果". Nikkan Gendai. 2016-02-15. İstifadə tarixi: 2025-02-08.
- ↑ 1 2 "きょうは「猫の日」!ネコノミクス2兆円超･･CM、書籍、カフェ大人気". J-cast (yapon). 2016-02-16. 2022-12-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- ↑ 1 2 3 "Cat lovers driving the new wave of 'Nekonomics'". Japan Today. 2022-03-17. İstifadə tarixi: 2025-02-07.
- ↑ "猫人気、「ネコノミクス」増殖中 共有願望で情報発信". Nikkei. 2015-06-21. İstifadə tarixi: 2025-02-08.
- ↑ Masako Tsubuku; Philip Brasor. "'Nekonomics' does its bit to keep Japan's economy purring". The Japan Times. 2017-04-08. İstifadə tarixi: 2025-02-07.
- ↑ "「ネコノミクス」がやってきた！". Mainichi Books (yapon). 2015-09-06. 2016-10-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- ↑ Tatsuro Ando. "'Catnomics': Felines' economic impact in Japan estimated to top $16 billion in 2024". The Mainichi. 2024-02-22. İstifadə tarixi: 2025-02-07.
- ↑ "猫関連のツアーや商品、人気 広島・尾道". Mainichi Shimbun. 2016-01-19. İstifadə tarixi: 2025-02-08.
- ↑ "ネコノミクス効果２兆円". Mainichi Shimbun (yapon). 2016-02-23. 2016-03-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.