– neftin təyin olunma temperaturunda kütləsinin standart temperaturda (tst) eyni həcmdə götürülmüş suyun kütləsinə olan nisbətidir. Standart temperatur kimi su və neft məhsulları üçün ABŞ-da və İngiltərədə t_st=15,6⁰C, digər ölkələrdə, o cümlədən Azərbaycanda standart t_st=+4⁰C, təyin etmə temperaturu t_təy=20⁰C qəbul olmuşdur. Nisbi sıxlıq ρ₄²⁰ işarə olunur. Əksər neftlər və neft fraksiyaları üçün, xüsusən də böyük olmayan temperatur intervalında (0-50⁰C-yə qədər) nisbətən az miqdarda bərk parafinlərə və malik neft fraksiyaları üçün sıxlığın temperaturdan asılılığı xətti xarakter daşıyır və aşağıdakı formul ilə ifadə olunur:

ρ₂= ρ₁ – γ (t₂ – t₁)

t₁ – ölçmənin başlanğıc temperaturu, ⁰C;

t₂ - ölçmənin son temperaturu, ⁰C;

γ - t₂ – t₁=1 olduqda, 1⁰C -ə dəyişən sıxlığa düzəliş;

ρ₁ və ρ ₂ uyğun olaraq t₁ və t₂ temperaturunda maddənin sıxlığıdır.

Neft məhsulları üçün düzəliş qiymətləri

γ = 0,00093 – 0,00132 (ρ₄²⁰ – 0,7)

formulu üzrə hesablanır. Karbohidrogenlərin nisbi sıxlığı aşağıdakı ardıcıllıq üzrə artır:

Aromatik karbohidrogenlər > naftenlər> olefinlər>alkanlar.

Əksər neftlərin sıxlıqları vahiddən kiçik olub. 0,80-0,9 q/sm3-a qədər olur. Yüksək özlülüklü qatranlı neftlər vahidə bərabər sıxlığa malik olur. Əksinə, qaz kondensatı yataqlarının nefti olduqca yüngüldürlər (ρ₄²⁰=0,75-0,77 q/sm³). Sıxlığın qiymətinə çox faktorlar təsir edir. Onlardan əsasları: həll olmuş qazların və miqdarı, fraksiya, distillatlar üçün isə həm də kimyəvi intervallarında qaynayan qarışığıdır. Neft fraksiyalarının qaynama temperatur hədləri artdıqca, onların sıxlıqları artır. Mayelərin sıxlıqları areometrlərin və piknometrlərin köməyi ilə təyin olunur. Qazın sıxlığı standart şəraitlərdə ρ_q(kq/nm³) aşağıdakı formul ilə hesablana bilər:

ρ_q= M/22,4

M – qazın molekulyar kütləsi, kq/kmol;

22,4 – standart şəraitlərdə 1 kmol qazın həcmi, nm³.

Qaz halında məhsullar üçün standart şərait kimi 0,101Mpa (760m.civ.st) təzyiq və 0⁰C temperatur qəbul olunmuşdur.

1. V.M.Abbasov, H.C.İbrahimov, S.R.Hacıyeva, S.Ə.Məmmədxanova, E.Ş. Abdullayev, F.Ə.Əmirov//”Neft və qaz proseslərinin kimyası və texnologiyası” //Bakı-Elm-2014.S.7-8.