Navaxo-Çurro qoyunu — ABŞ-də ev şəraitində yetişdirilən qoyun cinsi.[1]
| Navaxo-Çurro qoyunu | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Elmi təsnifat | ||||
|
XƏTA: latin parametri doldurulmayıb. |
||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
|
XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT Bu parametr doldurulmayıb: latin |
||||
| ||||
Navaxo-Çurro qoyunu XVI əsrdə Amerikanın İspaniya imperiyası tərəfindən işğalı zamanı bölgəyə gətirilən və Navaxo xalqı tərəfindən əldə edilən İspan Çurro qoyunlarından çarpazlaşma yolu ilə yaradılıb.[2] Onun yun qatı qoruyucu üst tüklərdən və yumşaq alt tüklərdən ibarətdir. Bəzi qoçlar dörd tam inkişaf etmiş buynuza malikdir ki, bu xüsusiyyət dünyada az sayda digər qoyun cinsində mövcuddur. Bu cins xəstəliklərə qarşı yüksək müqavimət göstərir. Dişi qoyunlar tez-tez əkiz doğur və yaxşı ana instinktinə malikdirlər. Bu cins əsasən yun üçün yetişdirilsə də, bəzi hallarda ətindən də istifadə olunur.[3]
Hindi xalqı olan Navaxo dilidə bu cins üçün istifadə edilən ümumi söz "Dibe dits’ozí" "uzun yunlu qoyun" mənasını verir. "T’áá Dibé" ifadəsi də bəzən istifadə olunur və "ilk qoyun" deməkdir. Çurro cinsi Navaxo xalqının yaşayışı və mədəniyyəti üçün böyük əhəmiyyət daşıyır.[4]
İspan Çurro cinsi ilk dəfə 1598-ci ildə Xuan de Onate tərəfindən Şimali Amerikaya gətirilmiş və İspan orduları ilə məskunlaşanlar üçün ərzaq mənbəyi kimi istifadə edilmişdir. XVII əsrdə Çurro cinsi qoyunlar Rio Grande Vadisi yuxarı hissəsində yaşayan İspan məskunlaşanlar arasında populyarlaşmışdı. Navaxo xalqı Çurro sürülərini ticarət yolu ilə əldə etdi. Çurro tezliklə Navaxo iqtisadiyyatı və mədəniyyətinin vacib bir hissəsinə çevrildi. Navaxo xalqı qoyunları sərt çöl mühitinə uyğunlaşan və köçəri həyat tərzi üçün yetişdirdi.[5][6]
Çurro cinsi qoyunlar uzun və incə quyruqlu, üfüqi qulaqlı və ikiqat yun örtüyünə malik kiçik qoyunlardır. Dişi qoyunlar 40–60 kq, qoçlar isə 55–85 kq çəkiyə malikdir. Bu qoyunlar uzunömürlüdür və 15 ilə qədər məhsuldar ola bilərlər. Cins standartına görə, ideal Çurro qoyununun çılpaq üzü, çılpaq ayaqları və əsasən çılpaq qarını olur. Bu qoyunlar yüngül sümüklü, dar bədənli və uzun ayaqlı olmaqla davamlıdır. Onlar tam ölçülərinə yalnız ikinci ilin sonuna yaxın çatırlar. Əksər qoçların iki və ya dörd buynuzu olur. Qoçların buynuzsuz olması da mümkündür. Dişi qoyunların buynuzsuz olma ehtimalı daha yüksəkdir, lakin onların da iki və ya dörd buynuzu ola bilər. İkidən çox buynuzu olan qoyunlar poliserat adlanır. Bu xüsusiyyət qoçlarda daha çox yayılsa da, dişi qoyunlarda da müşahidə edilir. Bunun səbəbi onların HOXD1 genində mutasiya daşımasıdır, bu mutasiya Yakob qoyunu kimi köhnə irsi cinslərdə də rast gəlinir.[7]
- ↑ "Navajo-Churro". Breeds of Livestock. Oklahoma State University Dept. of Animal Science. 2009-01-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-04-03.
- ↑ "Navajo-Churro Sheep". Breeds of Livestock. Oklahoma State University Department of Food and Animal Sciences. 22 July 2021.
- ↑ "Navajo-Churro/United States of America". Breed Data Sheet. Domestic Animal Diversity Information System. İstifadə tarixi: 2009-09-04.
- ↑ Begay, Raphael. "Sheep Is Life". El Palacio. 2023.
- ↑ "Hubbell Trading Post: Churro Sheep" (PDF). National Park Service. en:National Park Service. January 15, 2012 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.
- ↑ Strawn, Susan M.; Littrell, Mary A. "Returning Navajo-Churro Sheep for Navajo Weaving". Textile: The Journal of Cloth & Culture. 5 (3). November 1, 2007: 300–319. doi:10.2752/1751835O7X249477 (inactive 12 July 2025).
- ↑ Breed data sheet: Churra / Spain (Sheep). Domestic Animal Diversity Information System of the Food and Agriculture Organization of the United Nations. Accessed August 2023.
- Simmons, Paula; Carol Ekarius. Storey's Guide to Raising Sheep. North Adams, MA: Storey Publishing LLC. 2001. ISBN 978-1-58017-262-2.
