Morriqan – qədim İrland mifologiyasında müharibə, ölüm, taleyin dəyişməsi və sehrlə bağlı ilahədir. O, çox vaxt qarğa və ya qara quş sürətində təsvir edilir. Morriqan həm də şəkil dəyişdirmək, öncədən xəbər vermək kimi xasiyyətlərə malikdir. İrland mifologiyasının ən mühüm dastanlarında, xüsusilə Moytura döyüşlərində və Ülster dövrünə aid hekayələrdə onun təsiri böyükdür.[1]
| Morriqan | |
|---|---|
 | |
| Cinsi | qadın[d] |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Morriqan adı qədim İrland dilindən gəlir və iki əsas mənası vardır:
- "böyük kraliça"
- "gizli kraliça"
Adın ilk hissəsi olan mor kökü həm "ölüm, qara" anlayışı, həm də "böyük" mənası ilə əlaqələndirilir. Bu səbəbdən Morriqan həm qorxunc, həm də qüdrətli bir qadın fiquru kimi qəbul edilir.[2]
Morriqan bəzən tək bir ilahə, bəzən isə üçlü qadın ilahəsi kimi təqdim olunur. Bu üçlüyə daxildir:
- Badb – müharibə və xaosun ilahəsi. Döyüş meydanında qarğa şəklində görünərək qorxu saçır.
- Maha (Macha) – torpaq, məhsuldarlıq və suverenliklə bağlıdır.
- Neman – düşmən ordularına qorxu və dəhşət gətirən ilahə.
Bu anlayış Morriqanın tək bir şəxsiyyət yox, qadın gücünün müxtəlif tərəflərinin bütöv simvolu olduğunu göstərir.[3]
Moytura döyüşləri
Morriqan Moytura döyüşlərində Danan (Tautha Dé Danann) xalqına yardım edir. O, sehrli gücləri ilə düşmən ordularına qarşı çıxır: duman gətirir, göydən qan yağdırır, qorxu və çaşqınlıqla yaradır. Bu hadisələrdə Morriqan həm qələbənin təminatçısı, həm də məhv gətirən güc kimi çıxış edir.
Ülster dövrü
Ülster dastanında Morriqan, qəhrəman Ku Xulin (Cú Chulainn) ilə qarşılaşır. O, əvvəlcə gözəl bir qadın surətində qəhrəmanı sınayır, lakin rədd cavabı alır. Daha sonra yaşlı qadın, gənc qız və qarğa surətində onun qarşısına çıxır. Ku Xulinin ölüm anında Morriqan qarğa şəklində onun çiyninə qonaraq taleyin tamamlandığını bildirir.
Digər mifoloji əlaqələr
Morriqan bəzən Britaniya mifologiyasındakı Morqen le Fey (Artur əsərindəki sehrbaz qadın) ilə müqayisə edilir. Onların ortaq cəhətləri sehr, intuisiya və şəkil dəyişmə qabiliyyətidir. Morriqan həmçinin irland inancında benşi (banshee) – ölümü öncədən xəbər verən qadın ruhu anlayışının formalaşmasına təsir göstərmişdir.[4]
Morriqan qadın gücünün ən parlaq simvollarından biridir. Onun obrazında qadın enerjisi müxtəlif şəkillərdə təcəssüm olunur:
- Döyüşçü qadın – düşmən ordularını qorxuya salaraq qələbə gətirir.
- Cazibədar və başdan çıxaran – qəhrəmanları sınamaq üçün cazibəsini istifadə edir.
- Qoruyucu ana – toprağın məhsuldarlığını və xalqın rifahını təmsil edir.
- Sezgi və öncədən görmə – hissetmə qabiliyyəti qadın enerjisinin intuisiya gücünü təmsil edir.
Morriqan obrazında qadın enerjisi həm yaradacı və qoruyucu, həm də məhv edici və qorxuducu tərəfləri ilə bütöv güc kimi görünür.
Morriqan bugünkü mədəniyyətdə tez-tez təsvir olunur:
- Seriallar: Sanctuary, Lost Girl kimi layihələrdə obrazlaşdırılıb.
- Komikslər: Marvel Comics-də güclü ilahə kimi təqdim edilir.
- Video oyunlar: Darkstalkers və Dragon Age oyunlarında Morriqan adlı personaja rast gəlinir.[5]
- ↑ "Morrígan | Celtic deity | Britannica". www.britannica.com (ingilis).
- ↑ "Morrigan". Mythopedia (ingilis).
- ↑ "The Morrígan". Mythical Ireland (ingilis).
- ↑ study.com https://study.com/academy/lesson/morrigan-mythology-symbol-names-celtic-goddess-war.html (#bare_url_missing_title).
- ↑ Radulovic, Petrana. "Hey look, Morrigan's back in Dragon Age: The Veilguard". Polygon (ingilis). 16 avqust 2024.