Mirqasım Çeşmazər
Mirqasım Çeşmazər(1920 – 2000) ― 1954-1959-cu illərdə Azərbaycan Demokrat Firqəsinin sədri, alim.
| Mirqasım Çeşmazər | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | |
| Vəfat tarixi | 2000 |
| Fəaliyyəti | inqilabçı, siyasətçi |
| Partiyası | Azərbaycan Demokrat Firqəsi |
| Mükafatları |
  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Azərbaycan Milli Hökuməti dövründə Təbriz fədai dəstələrinin komendantı, Seyid Cəfər Pişəvərinin köməkçisi, Azərbaycan Radio komitəsinin sədri olub.
Mirqasım Mikayıl oğlu Çeşmazər 1920-ci ildə anadan olub.[1] 1938-ci ildə Azərbaycan SSR-dən deportasiya olunub.[2]
1944-cü ildə yaradılmış Tudə partiyasının Təbriz Komitəsinin üzvü olub[3]. Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub[4][5]. 945-ci il noyabrın 20-də Təbriz Ərk teatrının binasında Azərbaycan Xalq Konqresi fəaliyyətə başlayıb.[6][7][8] Mirqasım Çeşmazər də bu konqresdə nümayəndə kimi iştirak edib.[9] 1945-ci il dekabrın 10-dan 1946-cı il yanvarın 15-ə qədər Təbriz fədai dəstələrinin komendantı[10], 1946-cı ilin yanvar ayından iyun ayına qədər S.C.Pişəvərinin köməkçisi olub[11]. 1946-cı il aprelin 26-da Azərbaycan Radio komitəsinin nəzdində açılmış Təbriz radiosunun sədri olub.[12][13][14] 1946-cı il sentyabrın 3-də Azərbaycan Demokrat Firqəsinin yaradılmasının birinci ildönümündə milli-demokratik hərəkatda iştirak etdiyi üçün "Səttarxan" ordeni ilə təltif olunub[15][16]. 1946-cı ildə S.C.Pişəvəri, Mirqasım Çeşmazər və digərlərinin təşəbbüsü ilə Tehran qoşununun Azərbaycana gəlməsinə müqavimət göstərmək məqsədi ilə "Babək müqavimət dəstəsi" yaradılıb[17]. Milli Hökumət dağıldıqdan sonra bir müddət Təbrizdə gizli yaşayıb. Bir neçə ay sonra Bakıya mühacirət edib.[18] Burada "Azərbaycan Demokrat Firqəsinin yaranması və fəaliyyəti" mövzusunda elmi işi müdafiə edərək tarix elmləri namizədi alimlik dərəcəsi alıb. AMEA-nın Şərqşünaslıq İnstitutunda «Cənubi Azərbaycan tarixi» şöbəsində elmi fəaliyyətlə məşğul olub[19].
Mirqasım Çeşmazər 1954-cü ildə Azərbaycan Demokrat Firqəsinin konfransında seçkilər yolu ilə firqənin sədri seçilib[20]. 1954-cü ildən 1959-cu ilə qədər Azərbaycan Demokrat Firqəsinin sədri olub[21][22]. 1986-cı ildə, Bakıda "Azərbaycan Demokrat Partiyasının yaranması və fəaliyyəti" adlı monoqrafiyasını çap etdirib.[23] 1988-ci ildə başlamış Meydan hərəkatının iştirakçısı olub.
2000-ci ildə dünyasını dəyişib.
- ↑ Atabaki, 2000. səh. 124
- ↑ Balayev, 2018. səh. 12
- ↑ Cəmil Həsənli. СССР-Иран: Азербайджанский кризис и начало холодной войны: 1941-1946 гг. Moskva: Герои Отечества. 2006. səh. 48. 2023-07-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-03.
- ↑ Mirqasım Çeşmazər. Azərbaycan Demokrat Partiyasının yaranması və fəaliyyəti (PDF). Bakı: Elm nəşriyyatı. 1986. səh. 89. 2023-05-02 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2023-05-02.
- ↑ Cəmil Həsənli. Güney Azərbaycan tarixin yol ayrıcında (1939-1945). Bakı: Qanun nəşriyyatı. 2023. səh. 103.
- ↑ Atabaki, 2000. səh. 113
- ↑ Həsənli, 1998. səh. 269
- ↑ Pişəvəri, 2005. səh. 255
- ↑ "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 541
- ↑ Tariyel Ümid. "Arxivdən tanılan " 21 Azər" medalı" (az.). aze.adfmk.com. 2018-12-11. 2020-02-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-02.
- ↑ Tərtib edən və məsul redaktor: Səməd Bayramzadə. "21 Azər – 70" fotoalbom (şərhlərlə) (PDF). Bakı: “Araz” nəşriyyatı. 2015. səh. 70. ISBN 978-9952-8285-3-5. Archived from the original on 2022-03-09. İstifadə tarixi: 2023-05-02.
- ↑ Cəmil Həsənli. СССР-Иран: Азербайджанский кризис и начало холодной войны: 1941-1946 гг. Moskva: Герои Отечества. 2006. səh. 252. 2023-07-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-03.
- ↑ İradə Sarıyeva. "Təbriz radiosu - Cənubi Azərbaycan mədəniyyət tarixinin incisi..." (az.). baki-xeber.com. 2023-04-18. 2023-04-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-02.
- ↑ Hüseynov, Rafael. "O səs yenə yüksələcək - Rafael Hüseynov yazır". 525-ci qəzet. 2024-01-24. İstifadə tarixi: 2024-01-21.
- ↑ ""Azərbaycan" qəzetinin səhifələrində / 54-cü yazı" (az.). Xalq Cəbhəsi qəzeti. 2020-11-12. 2023-05-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-02.
- ↑ Tərtib edən və məsul redaktor: Səməd Bayramzadə. "21 Azər – 70" fotoalbom (şərhlərlə) (PDF). Bakı: “Araz” nəşriyyatı. 2015. səh. 106. ISBN 978-9952-8285-3-5. Archived from the original on 2022-03-09. İstifadə tarixi: 2023-05-02.
- ↑ Əkrəm Rəhimli. "Güney Azərbaycana hərbi yürüşün başlanması və milli hökumətin süqutu" (az.). Xalq Cəbhəsi qəzeti. 2019-10-23. 2020-09-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-02.
- ↑ Haşimi, 2002. səh. 108
- ↑ "Mirqasım Çeşmazər-100: Yaxud 74 il əvvəl səslənən "Danışır Təbriz" müraciəti" (az.). azerbaycan-ruznamesi.org. 2023-02-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-02.
- ↑ Məhəmmədhüseyn Yəhyai. "Azərbaycanın Demokrat Firqəsi (Bitməmiş Azadlıq Layihəsi) on ikinci hissə" (az.). aze.adfmk.com. 2021-07-20. 2022-08-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-02.
- ↑ "Azərbaycan Demokrat Firqəsinin sədrləri" (az.). azerbaycan-ruznamesi.org. 2023-05-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-02.
- ↑ Cəmil Həsənli. Советский Азербайджан: От оттепели к заморозкам. Moskva: Политическая энциклопедия. 2020.[ölü keçid]
- ↑ Həsənli, 2024. səh. 12
- Atabaki, Touraj. Azerbaijan: Ethnicity and the Struggle for Power in Iran (ingilis). London: I.B.Tauris. 2000. səh. 288. ISBN 9781860645549.
- "Azərbaycan" qəzeti I. Azərbaycan Demokrat Firqəsi Mərkəzi Komitəsinin orqanı: 1945-1946-cı illər, Təbriz (az.). I. Bakı: Elm nəşriyyatı. 2022. səh. 928. ISBN 978-9952-556-47-6.
- Balayev, Xaqan. Azərbaycanın sosial-siyasi həyatında cənublu mühacirlərin iştirakı (1947-1991) (az.). Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2018. səh. 198. ISBN 978-9952-37-091-1.
- Haşimi, Əbülfəz. Mübarizələrdə keçən ömür (az.). Bakı: Maarif nəşriyyatı. 2002. səh. 136. ISBN 9789952370911.
- Həsənli, Cəmil. Təbriz - 1946-cı il: Milli Hökumətin zəfər və faciəsi (az.). Bakı: Qanun nəşriyyatı. 2024. səh. 600.