Miranda Friker (ing. Miranda Fricker; 12 mart 1966) — britaniyalı filosof və epistemologiya üzrə tədqiqatçı. O, biliyin sosial ədalətsizliyi və epistemik haqsızlıq (epistemic injustice) problemlərini qabaqcıl şəkildə araşdırmışdır. Friker hal-hazırda Nyu–York Universitetinin (ing. City University of New York) Magistratura Mərkəzində Etika və Elm Fəlsəfəsi Proqramının professorudur.[2]
| Miranda Friker | |
|---|---|
.jpg) | |
| Doğum tarixi | 12 mart 1966 (59 yaş) |
| Əsas maraqları | fəlsəfə[1], feminizm[1], etika[1], epistemologiya[1] |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Miranda Friker 1966–cı ildə İngiltərədə anadan olmuşdur. O, Oksford Universitetində fəlsəfə təhsili almış, daha sonra Londonda yerləşən London Universitet Kollecində (ing. University College London) doktorantura müdafiə etmişdir. Doktorluq dissertasiyasında o, bilik və haqsızlıq mövzularını birləşdirən epistemik haqsızlıq anlayışını işləyib hazırlamışdır.[3]
Friker epistemik ədalətsizliyi iki əsas kateqoriyada şərh etmişdir. Birincisi, şahidlik haqsızlığı (ing. testimonial injustice) — bir şəxsin söylədiyi fikrin və ya şahidliyinin dinləyicilər tərəfindən əsassız yerə rədd edilməsidir. İkincisi, hermenevtik haqsızlıq (ing. hermeneutical injustice) — bir qrup və ya cəmiyyətin sosial təcrübələrini izah edəcək yetərli anlayış və söz ehtiyatından məhrum olmasıdır. Frikerin fikrincə, bu iki formanın qarşısını almaq üçün epistemik hüquq və sosial strukturların dəyişdirilməsi vacibdir.[4]
Epistemik ədalətsizliyin qeyd olunan növləri çərçivəsində Friker aşağıdakı fikirləri irəli sürür:[5]
- Şahidlik haqsızlığı zamanı dinləyici fərdin sosial qrupların qarşılaşdığı stereotiplərə görə onun sözünə inanmamaqla onun epistemik etibarını azaltmış olur.
- Hermenevtik haqsızlıq zamanı müəyyən sosial qrupların təcrübəsi ümumi düşüncə məkanında görünməz qalır, çünki onların təcrübəsini izah edəcək kifayət qədər anlayış strukturları mövcud deyil.
Friker bu anlayışları insan hüquqları və sosial ədalət müzakirələrinə inteqrasiya etməklə fəlsəfi epistemologiya sahəsində yeni istiqamət açmışdır.[5]
- The Cambridge Companion to Feminism in Philosophy, co-edited with Jennifer Hornsby (Cambridge University Press, 2000)
- Epistemic Injustice: Power and the Ethics of Knowing (Oxford University Press, 2007)
- Reading Ethics: Selected Texts with Interactive Commentary, co-authored with Samuel Guttenplan (Wiley-Blackwell, 2009)
- The Epistemic Life of Groups: Essays in the Epistemology of Collectives, eds. Brady & Fricker (Oxford University Press, 2016)
- Routledge Handbook of Social Epistemology, eds. Fricker, Graham, Henderson & Pedersen (Routledge, 2019)
- "Powerlessness and Social Interpretation", Episteme: A Journal of Social Epistemology Vol. 3 Issue 1-2 (2006); 96-108
- "Epistemic Injustice and A Role for Virtue in the Politics of Knowing", Metaphilosophy vol. 34 Nos. 1/2 Jan 2003; reprinted in M. Brady and D. Pritchard, eds. Moral and Epistemic Virtues (Blackwell Publishing, 2003)
- "Life-Story in Beauvoir's Memoirs", The Cambridge Companion to Simone de Beauvoir ed. Claudia Card (CUP, 2003)
- "Confidence and Irony", Morality, Reflection, and Ideology ed. Edward Harcourt (OUP, 2000)
- "Pluralism Without Postmodernism", The Cambridge Companion to Feminism in Philosophy eds. M. Fricker and J. Hornsby (CUP, 2000)
- ↑ 1 2 3 4 Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- ↑ "Miranda Fricker". Miranda Fricker (ingilis). İstifadə tarixi: 2025-02-26.
- ↑ "Professor Miranda Fricker; NYU Arts & Science".
- ↑ "New Members".
- ↑ 1 2 Feminist Social Epistemology // The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University. 2018.
- Homepage at The City of New York University (CUNY) Graduate Center website
- Homepage at The University of Sheffield School of Philosophy website
- Code, Lorraine. "Review of Epistemic Injustice". Notre Dame Philosophical Reviews. 12 March 2008. İstifadə tarixi: 23 April 2016.
- Homepage at MirandaFricker.com