Milliyətçi Hərəkat Partiyası (türk. Milliyetçi Hareket Partisi, qısa MHP kimi tanınır) – Türkiyədə mövcud olan siyasi partiya.

Milliyətçi Hərəkat Partiyası
Loqonun şəkli
Sədri Dövlət Baxçalı
Qurucu
Quruluş tarixi 9 fevral 1969
Birləşən Aydınlıq Türkiyə Partiyası (2010)
Bölünmə Böyük Birlik Partiyası (1993)
Aydınlıq Türkiyə Partiyası (1998)
İYİ Partiya (2017)
Xələfi Cümhuriyyətçi Kəndli Millət Partiyası (1969 üçün)
Milliyətçi Çalışma Partiyası (1993 üçün)
Baş qərargah
İdeologiya Türk milliyyətçiliyi, türkçülük, Avropa skeptisizmi, Turançılıq, milli mühafizəkarlıq[d], sosial mühafizəkarlıq[d], Ülküçülüq, millətçilik
İdeoloji spektr ifrat sağçılıq, sağçılıq
Üzv sayı 495.644
Parlamentdə
50 / 600
Bələdiyyədə
  • 0 / 30
    (Böyükşəhər)
  • 8 / 51
    (İl)
  • 114 / 922
    (İlçə)
  • 98 / 388
    (Bəldə)
Saytı
Bayrağı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

1969–1980

MHP 8–9 fevral 1969-cu ildə Adanada keçirilən ümumi qurultayda quruldu, adını Milliyyətçi Hərəkat Partiyası olaraq dəyişdirdi. Böyük Konqresdən sonra ilk ümumi idarə heyəti iclasında və eyni zamanda MHP Gənclik Qolları ("Ülkü Ocaqları") üçün partiyanın emblemi "Üç Aypara" olaraq qəbul edildi.

MHP 1969 və 1973 ümumi seçkilərində böyük bir müvəffəqiyyət qazana bilmədi. Suat Hayri Ürgüplü kabinetində "Türkeşçi" olaraq təyin olunan üç nazir vardı: , , . 1965-ci il seçkilərində partiya 2,2% səs aldı. Milli Balans sistemi ilə 11 deputat seçildi. Bir senatoru var idi. 1968-ci ildə 14 millətvəkilindən dördü partiyadan istefa etdi. 1969-cu il seçkilərində Alparslan Türkeş Adanadan millətvəkili seçildi və 1973-cü ilə qədər MHP parlamentdə bir nəfərlə təmsil olundu.

1973 seçkisində partiya 3 deputatla parlamentə girdi. 1 aprel 1975-ci ildə Milliyyətçi Cəbhə Hökumətinə () daxil edildilər. Alparslan Türkeş və kabinetdə vəzifəyə təyin olundular. 22 iyul 1977-ci ildə 3,4% səs faizi 6,4%-ə yüksəldi və MHP 16 deputatla parlamentdə fraksiya yaratdı. Partiyadan həmçinin Senata da üzv seçildi. Seçkidən sonra II Milliyyətçi Cəbhə Hökuməti quruldu (). Baş nazirin müavini olaraq Alparslan Türkeş təyin olundu. , , və başqa 5 nəfər də nazir təyin edildi.

Milliyyətçi Hərəkat Partiyası millətçi mühafizəkar bazaya müraciət edir. ilə fikir ayrılığı isə millətçilik üzərində idi. Alparslan Türkeş "Başbuğ" kimi görülürdü.

MHP üzvlərinin çoxu 1970-ci illərdəki toqquşmalarda solçular tərəfindən öldürüldü. Qarşıdurmalara idealistlərin öldürülməsini təşviq edən Ankara Oğlan Texniki Ali Məktəbi tələbəsi, idealist Ertuğrul Dursun Önkuzuya 23 noyabr 1970-ci ildə solçu tələbələr tərəfindən 3 gün işgəncə verildi. Bu hadisədən sonra solçu gənclər və idealist gənclər tez-tez toqquşdular. Ülkücü jurnalist, yazıçı və millət vəkili , sədr müavini və nazir , MHP İstanbul Təşkilatı Başqanı Rəcəb Haşatlı və oğlu sol təşkilatların təşkil etdiyi sui-qəsdlərdə öldürüldü.

MHP Ülkü Ocaqlarının 1975-ci ildən bəri ölkənin hər yerində baş verən terror hadisələrində partiyanı ittiham etməsi ilə üzləşdi. Boz Qurdlar və ya "komando" gənclər və sosialist sol silahlılarının toqquşması ölkənin vətəndaş müharibəsinə götürdüyündən bir çox mənbələrdə qeyd edilmişdir. Əsgərlər çevrilişdən sonra verdiyi açıqlamalarda bunu çox vurğulamışdılar.

Boz Qurdun əsas şüarı "Tanrı türkü qorusun" idi. Partiya bir dönəm , tərəfdarlarığı ilə ittiham edildi. Partiya ittihamları rədd etdi və Mustafa Kamal Atatürk prinsiplərinə uyğun olaraq "Türk-İslam idealı" (idealizm) tərəfdarı olduqlarını bildirdi. Baxışları MHP daxilindəki qarışıqlıqda irqçiliyə yaxın olduğu müəyyən edilənlər partiyadan qovuldu.

1976-cı ildə getdi və hacı oldu. 1977-ci ildə dəstək qazandı. O, ümidini itirdiyini bəyan etdi.

MHP-nin rəsmi gündəlik qəzeti "Hər gün" qəzeti idi. Daha akademik qəzet idi, Orta Şərqdə 'millətçi və vicdanlı professorlar işləyirdi.

Bayraq , , qəzetləri və media orqanları da partiyanı o zamanlar dəstəklədi. jurnalı partiyanın fikirlərini elmi əsaslarla araşdırırdı.

1983–1993

12 sentyabr 1980-ci ildən 1983-cü ilədək bağlı qalan MHP xətti yeni siyasi partiyaların qurulmasına icazə verdi. Nəticədə MHP-nin davamçısı olaraq quruldu. Bu partiya 1985-ci ildə adını Milliyətçi Əkinçi Partiyası olaraq dəyişdirdi. 1987-ci il referendumundan sonra Türkeşin siyasi qadağası ləğv edildi və MHP-nin tarixi lideri MÇP sədri oldu.

1993–1997

bütün səylərinə baxmayaraq, MÇP qurultayı 27 dekabr 1992-ci ildə 1979-cu ildə nümayəndə heyəti ilə toplandı.

24 yanvar 1993-cü ildə keçirilən fövqəladə qurultayla partiyanın adını MHP olaraq dəyişdirmək qərarı verildi.

Amasya, Çankırı, Ərzincan, Qars, Kastamonu, Kırşehir, YozgatIğdır vilayətlərinin bələdiyyələri ilə birlikdə cəmi 118 bələdiyyə qazanıldı.

MHP 8,2% səs topladı, lakin 10%-lik seçki həddini keçə bilmədiyi üçün parlamentdə təmsil oluna bilmədi.

1997–2002

MHP sədri Alparslan Türkeşin ölümündən sonra, 18 may 1997-ci ildə keçirilmiş partiyanın qurultayında 6 namizəd sədrlik uğrunda mübarizə apardı. Səsvermənin ilk turunda Tuğrul Türkeş 412 səs, Dövlət Baxçalı 359, Ramiz Ongun 231, Enis Öksüz 104, Muharrem Şemsek 80, İbrahim Çiftçi 13 səs aldı.

Əlbəyaxa dava səbəbiylə qurultay başqa bir tarixə təxirə salındı. 6 iyul 1997-ci ildə keçirilən ikinci səsvermədə Alparslan Türkeşin oğlu 487 səs alarkən, 697 səs alan Dövlət Baxçalı sədr seçildi.

23 noyabr 1997-ci ildə keçirilən qurultayda Baxçlı və Türkeş sədrlik üçün yenidən üz-üzə gəldi. Türkeş 483, Baxçalı 671 səs aldı. Nəticədə Baxçalı yenidən sədr seçildi.

Afyonkarahisar, Aksaray, Amasya, Bayburt, Çankırı, Ərzincan, Ərzurum şəhər bələdiyyələri ilə birlikdə MHP cəmi 498 bələdiyyə qazandı.

MHP 17,98% səs alaraq ən çox səs toplayan ikinci partiya oldu və 129 millət vəkili TBMM-yə seçildi. DSP, ANAP və MHP arasında koalisiya quruldu. Dövlət Baxçalı baş nazirin müavini təyin edilid. MHP koalisiyasının ikinci ən böyük koalisiya tərəfdaşı oldu. qoşularkən ilə problemləri olan MHP yenə də koalisiyada çalışdı, ancaq iqtisadiyyat çökdükdən sonra ilə razılaşa bilmədi. Çağırış sonunda Türkiyə Böyük Millət Məclisində MHP-nin 125 millət vəkili qaldı.

Daha sonra prezidentin və Dövlət Baxçalı tələbi ilə 2002-ci ilin iyulunda qəbul edilmiş qərarla erkən seçki keçirildi. 3 noyabr 2002 tarixində tarixə keçdi. MHP-nin səs faizi 8,3%-ə düşdüyü üçün TBMM-yə daxil ola bilmədi.

2002–2015

Partiya 2002-ci il seçkilərində TBMM-də təmsil olunma fürsətini itirəndən sonra, Dövlət Baxçalı 2003-cü ildə keçiriləcək fövqəladə qurultayda sədrliyi tərk edəcəyini bildirərək "Məsuliyyət özümə aiddir" dedi. 12 oktyabr 2003-cü ildə keçirilmiş partiya qurultayında Baxçlı ən yaxın rəqibi Ramiz Ongünün 300 səsinə qarşı 688 səs alaraq yenidən sədr seçildi.

MHP Kastamonu, Niğde, Gümüşhane, Iğdır şəhər bələdiyyələri ilə birlikdə cəmi 247 bələdiyyə qazandı.

MHP 14% səs toplayaraq 71 millətvəkili ilə TBMM-də təmsil olundu

MHP 10 böyükşəhər bələdiyyəsindən biri daxil olmaqla, cəmi 490 bələdiyyə qazandı.

MHP 14,27% səs topladı və parlamentdə 53 yer qazandı.

116 bələdiyyə qazandı.

16,29% səs topladı və Məclisdə yenidən qurulan fraksiyada 80 yer qazandı.

isə 11,94% səs toplayaraq 40 millətvəkili ilə qrupu yaratdı.

Məclis prosesi

 

Türkiyənin 2015-ci ilin Noyabr ayında keçiriləcək parlament seçkiləri səbəbi ilə fövqəladə qurultay tələbi MHP mərkəzinə 547 nümayəndə tərəfindən göndərildi. Meral Akşener, Sinan Oğan və qurultay çağırdılar və sədrliyə namizəd olduqlarını açıqladılar. Baxçalı qurultay çağırışlarını rədd etdi, lakin qurultay 18 mart 2018 tarixində keçirildi. Partiya rəhbərliyi Ankara 2-ci Sülh Sülh Məhkəməsindən imzalara qarşı iş üzrə qərar verilməsini istədi.

Baxçalıya qarşı sədrloyini elan edən 6 müxalif namizədin iştirakı ilə MHP-nin 6-cı Fövqəladə Böyük Qurultayı toplandı. Tənzimləmə qanunnaməsi olaraq təyin olunan qurultayda baş qərargah başqa cür iddia etdiyi halda, notariusun iştirakı ilə qurultay iştirakçılarının sayının çatdığı təsdiqləndi. Partiya nizamnaməsindəki 13 maddə qurultaya təklif olunan dəyişikliklərlə yeniləndi. Dəyişikliklərlə "partiyanın tənzimlənməsində fövqəladə qurultay" sədrinin seçilməsinə mane olan maddə "seçilə bilən" olaraq dəyişdirildi.

2015-indiki

MHP 11% səs ilə tamamladı.

MHP 166 bələdiyyə qazandı.

Seçkilər

Parlament Seçkiləri

Seçki Xəritə Partiya sədri Səs Mandat TBMM Sıra
# % ± # ±
 
Alparslan Türkeş
274,225 3.02%
1 / 450
Müxalifət 5.
 
Alparslan Türkeş
362,208 3.38% 0,36
3 / 450
2 Müxalifət 6.
 
Alparslan Türkeş
951,544 6.42% 3,04
16 / 450
13 Koalisiya 4.
1981-1993-cü illərdə bağlı idi.
 
Alparslan Türkeş
2,301,343 8.18% 1,76
0 / 550
16 Sərhəddi keçə bilmədi 6.
   
Dövlət Baxçalı
5,606,634 17.98 9,80
129 / 550
129 Koalisiya 2.
   
Dövlət Baxçalı
2,629,808 8.35% 9,63
0 / 550
129 Sərhədi keçə bilmədi 4.
 
Dövlət Baxçalı
5,001,869 14.27% 5,92
71 / 550
71 Müxalifət 3.
   
Dövlət Baxçalı
5,585,513 13.01% 1,26
53 / 550
18 Müxalifət 3.
   
Dövlət Baxçalı
7,520,006 16.29% 3,28
80 / 550
27 Müxalifət 3.
   
5,694,136 11.90% 4,39
40 / 550
40 Müxalifət 4.
   
Dövlət Baxçalı
5,466,775 11.10% 0,80
50 / 600
9 Hökumətə Dəstək 4.

Bələdiyyə seçkiləri

Seçki Partiya Sədri Şəhər Ümumi Məclisi Bələdiyyə
Səs %
Alparslan Türkeş 133,089 1.33%
5 / 1.640
Alparslan Türkeş 819,136 6.62%
55 / 1.730
1981-1993 arası kapalı kaldı.
Alparslan Türkeş 2,239,117 7.95%
118 / 2.695
5,401,597 17.17%
500 / 3.200
Dövlət Baxçalı 3,372,249 10.45%
268 / 3.193
Dövlət Baxçalı 6,683,600 16,27%
490 / 2.903
Dövlət Baxçalı 7,399,119 17.82%
166 / 1.351
Dövlət Baxçalı 3,756,245 8,12%
234 / 1.385

Senat seçkiləri

(1960–1980)
Seçki ili Partiya lideri Səslər Faiz Senatların sayı
Alparslan Türkeş 114,662 2,7%
0 / 52
Alparslan Türkeş 170,357 3,2%
0 / 54
Alparslan Türkeş 326,967 6,8%
0 / 50
Alparslan Türkeş 312,241 6,1%
1 / 50

İstinadlar

  1. . 14 Haziran 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 Haziran 2020.

Xarici keçidlər

  •  (türk.)
Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023