Medeyna (lit. medis – "ağac" və ya medė – "meşə") — Litva mifologiyasının əsas ilahələrindən biri həmçinin latışların Meža māte (Meşə Anası) ilə bənzərlik göstərir.[1] Medeyna, meşələrin, ağacların və heyvanların himayədarıdır. Onun müqəddəs heyvanı dovşandır.[2]
| Medeyna | |
|---|---|
| Cinsi | qadın[d] |
Slavyan transkripsiyasında İoann Malalanın "Xronika"sı (1261-ci il) Jvoruna və daha üç tanrı haqqında məlumat verir. İpatev kodeksi (1252-ci il hadisələri) Litva kralı Mindeuqasın hələ də bütpərəst tanrılara ibadət etdiyini bildirir.[2] Bu kodeksdə Medeyna və adı açıqlanmayan "dovşan ilahəsi" qeyd olunur. Lakin Medeyna həmin dovşan ilahəsinin adı idi, yoxsa o, başqa bir tanrı idi — bu dəqiq məlum deyil.[3]
Rəsmi panteonda Medeyna, əsasən, döyüşçülərin maraqlarını təmsil edirdi. Daha sonra o, kəndlilərin maraqlarını qoruyan torpaq ilahəsi Jemina ilə əvəz olundu.[4] XV əsrdə Yan Dluqoş onu Roma tanrıçası Diana ilə müqayisə etmişdir. Onun adı Yan Lasitski, Mikaloyus Daukşa və Bıxovets Salnaməsində də çəkilir.[1]
Alqirdas Qreymasın tədqiqatına görə, Medeyna subay, gözəl və ehtiraslı ovçu ilahəsidir, lakin evlənmək istəyi olmamışdır.[5] O, həm cavan qadın kimi həm də dişi canavar(vilkmergė) kimi təsvir olunur və canavar sürüsü onu müşayiət edir. Müəllifin fikrincə, Medeynanı həm ilahi, həm də demonik xüsusiyyətlərə malik tanrıça kimi xarakterizə etmək olar. Onun vəzifəsi ovçulara kömək etmək deyil, meşəni qorumaqdır.[5]
Vikintas Vaytkeviçyus Medeyna kultu ilə əlaqəli beş “Dovşan Kilsəsi” (müqəddəs daşlar, təpələr, meşələr) və on “Canavar İzi” (canavar izlərinə bənzəyən daşlar) müəyyənləşdirmişdir. Bunlar Şərqi Litvada (keçmiş Litva Knyazlığı ərazisində) yerləşirdi.[5]
Litvanın xristianlaşdırılmasından sonra Medeyna kultu zəifləmişdir.
Medeyna Yunan tanrıçası Artemida və Roma tanrıçası Diana ilə oxşar xüsusiyyətlərə malikdir və hətta bəzi hallarda ona Diana da deyilirdi.[2]
- ↑ 1 2 Zinkus, Jonas; və b., redaktorlar Medeina // Tarybų Lietuvos enciklopedija (litva). III. Vilnius: Vyriausioji enciklopedijų redakcija. 1985–1988. səh. 32. LCCN 86232954.
- ↑ 1 2 3 Gimbutas, Marija; Miriam Robbins Dexter. The Living Goddesses. University of California Press. 2001. səh. 210. ISBN 0-520-22915-0.
- ↑ Bojtár, Endre. Foreword to the Past: A Cultural History of the Baltic People. CEU Press. 1999. səh. 309. ISBN 963-9116-42-4.
- ↑ Beresnevičius, Gintaras. "Lithuanian Religion and Mythology". Anthology of Lithuanian Ethnoculture. 2010-12-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- ↑ 1 2 3 Vaitkevičius, Vykintas. "New outlook for Žvėrūna-Medeina". Lietuvos archeologija. 24. 2003. ISSN 0207-8694. 2011-03-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.