Mariya Mis

Mis Almaniyanın Hilleshaym şəhərində anadan olmuşdur. Mariya, kənd təsərrüfatı ilə məşğul olan ailədə böyümüş və Prussiya Reyn əyalətinin (indiki Reynland-Pfalts) Auel kəndində yaşamışdır.^[5][7] On iki uşaqlı ailənin yeddincisi olan Mis, bütün bacı-qardaşları ilə birlikdə bir sinifli məktəbdə oxuyarkən həm də tarlada işləyirdi. Onun anası nikbin xarakterə malik idi, atası isə patriarxal düşüncələri ilə ailədə qorxu yaradırdı. Ailəsi katolik idi. Mis, öz kəndindən orta məktəbi bitirən ilk tələbə oldu. O, Qerolşteyn şəhərində məktəbə getmək üçün ailə dostunun evində qalırdı. Daha sonra Pryumdəki məktəbə qəbul olunmuş, lakin müharibə səbəbilə məktəb bağlanmışdır.^[8]

1947-ci ildən etibarən Trir şəhərində təhsil almışdır və ali məktəbə hazırlıq imtahanından keçərək Koblenzdəki Pedaqoji Akademiyaya daxil olmuşdur.^[9] Pulsuz təhsil almaq üçün beş il müəllim işləməyi öhdəsinə götürdü. İki illik təhsildən sonra Auel və sonra Vorms şəhərlərində ibtidai məktəblərdə işləməyə başladı.^[10] 1950-ci ildə Almaniyanı ziyarət edən pakistanlı müsəlman turistlə tanış olmuşdur. Onların münasibəti dərinləşsə də, dini fərqliliklər səbəbilə onun evlilik təklifini rədd etdi. Bu hadisə onu din və patriarxat mövzusunda dərindən düşünməyə sövq etdi. Mis müstəqilliyini qorumaq üçün uzun illər evlənməməyə qərar verdi.^[11]

1955-ci ildə yeni bir təyinat istəmiş və Trirə göndərilmişdir, burada həm müəllimlik etmişdir, həm də ingilis dili üzrə təhsil almışdır.^[12] 1962-ci ildə orta məktəb müəllimi kimi ixtisaslaşdı və Morbaxda ingilis və alman dili dərsi keçməyə başlamışdır. Lakin o, orta məktəb müəllimi olmaq istəmədiyinə görə Göte İnstitutuna müraciət edərək Asiya və ya Orta Şərqdə bir yer istəmişdir.^[13]

1963-cü ildə Mis Hindistanın Pune şəhərindəki Göte İnstitutuna alman dili müəllimi kimi göndərildi. O, gördü ki, kişi tələbələr mühəndislik kimi sahələrdə təhsil almaq üçün alman dili öyrənirlər, lakin qadınların çoxu bakalavr təhsilini başa vurana qədər evlilikdən yayınmaq üçün bu dərslərə qatılırdı. Onun tələbələrindən biri, Çxaya Datar, sonradan Tata Sosial Elmlər İnstitutunda qadın araşdırmaları şöbəsinə rəhbərlik etdi. Digər bir tələbəsi Saral Sarkar isə onun gələcək həyat yoldaşı olmuşdur.

Mis 1978-ci ildə kənd təsərrüfatı və ev istehsalının ailələrin dolanışığını necə təmin etdiyini və eyni zamanda torpaq sahibləri və sənaye üçün sərvət yaratdığını araşdırmaq üçün yenidən Hindistana getmişdir.^[14] O, 1979-cu ilin sonuna qədər Hindistanda qalmış və həmin vaxt Haydarabaddakı Göte İnstitutunda müəllim işləyən Saral Sarkarla vaxt keçirdi. Onun kənd sənayesi üzərində apardığı araşdırmalar 1982-ci ildə "Narsapurun Dantelçiləri: Hindistanlı Evdar Qadınlar Dünya Bazarı üçün İstehsal Edir" adlı kitabında nəşr olundu. Daha sonra Haaqaya köçdü və Beynəlxalq Sosial Tədqiqatlar İnstitutunda işləməyə başladı. Burada inkişaf etməkdə olan ölkələrdən olan qadınlar üçün magistr proqramı yaratdı.^[15]

Mis "Kənd və Dünya: Mənim Həyatım, Bizim Dövrümüz" adlı avtobioqrafiyasını yazdı. Onun uzunillik həmkarı olan feminist alim Renate Klyayn bu kitabı oxuyarkən Misin həyatındakı uğur və uğursuzluqları səmimi şəkildə təsvir etdiyini vurğuladı.^[16] Klyayn, Misin kənd mühitində böyüməsinin ona mübarizə aparmaq üçün praktiki bacarıqlar qazandırdığını və bunun sonrakı subsistensiya nəzəriyyələri ilə bağlı işlərinə təsir etdiyini bildirdi. Ömrünün son illərində Mis baxımevində yaşayırdı və həyatının son dönəmlərində həyat yoldaşını belə tanıya bilmirdi. O, 15 may 2023-cü ildə 92 yaşında vəfat etmişdir.^[17]

Mis qadın araşdırmaları sahəsində Almaniyada öncüllərdən biri hesab edilir.^[18] O, "evdar qadınlaşma" anlayışını ortaya ataraq, qadınların kapitalizm çərçivəsində necə istismar edildiyini araşdırmışdı. Onun ekofeminizm barədə yazdığı kitab beynəlxalq miqyasda təsir göstərmiş və bir çox dillərə, o cümlədən ispan və türk dillərinə tərcümə olunmuşdur.^[19]

• Mies, Maria. Indian Women and Patriarchy: Conflicts and Dilemmas of Students and Working Women. New Delhi: Concept Publishing Company. 1980. OCLC 7635521. (English translation of her thesis).^[20]
• —————. "The Social Origins of the Sexual Division of Labour". ISS Occasional Papers. Institute of Social Studies, The Hague, The Netherlands (85). 1981.
• —————. Lace Makers of Narsapur: Indian Housewives Produce for the World Market. London: Zed Books. 1982. ISBN 978-0-86232-032-4.
• —————. Patriarchy and Accumulation On A World Scale: Women in the International Division of Labour. London: Zed Books. 1986. ISBN 978-1-85649-735-0.
• —————; Bennholdt-Thomsen, Veronika; Werlhof, Claudia von. Women: The Last Colony. London: Zed Books. 1988. ISBN 978-0-86232-455-1.
• —————; Shiva, Vandana. Ecofeminism. London: Zed Books. 1993. ISBN 978-1-85649-156-3.
• —————. Preface // Sittirak, Sinith (redaktor). The Daughters of Development: Women in a Changing Environment. London: Zed Books. 1998. x–xv. ISBN 978-1-85649-588-2.
• —————; Bennholdt-Thomsen, Veronika. The Subsistence Perspective: Beyond the Globalised Economy. London: Zed Books. 1999. ISBN 978-1-85649-776-3.
• —————. The Village and the World: My Life, Our Times. North Melbourne, Australia: Spinifex Press. 2010. ISBN 978-1-876756-82-6.