Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinLiberal sənətlər kolleci (ing. Liberal arts college) — əsas məqsədi tələbələrə geniş və fundamental bilik bazası təqdim etməklə onların tənqidi düşüncə, ünsiyyət və analitik bacarıqlarını inkişaf etdirmək olan ali təhsil müəssisəsi.[1] Bu kolleclər əsasən humanitar elmlər, sosial elmlər, təbiət elmləri və riyaziyyat sahələrini əhatə edən interdisiplinar proqramlar üzrə təhsil verir. Liberal sənətlər kollecləri əsasən bakalavr səviyyəsində təhsil təklif edir və tələbə yönümlü tədris mühitinə üstünlük verir.[2]
Liberal sənətlər anlayışı qədim dövrlərə, xüsusilə Qədim Yunanıstan və Qədim Romaya gedib çıxır. [3]Burada trivium (qrammatika, ritorika, məntiq) və kvadrivium (aritmetika, həndəsə, musiqi, astronomiya) adlı yeddi əsas bilik sahəsi “azad insanlara” öyrədilməli əsas tədris forması hesab olunurdu. [4]Orta əsrlər Avropa universitetlərində liberal sənətlər fakültələri ali təhsilin ilk mərhələsi kimi fəaliyyət göstərirdi. Bu model sonradan Avropa və Şimali Amerika təhsil sistemlərinə təsir etdi.[5]
ABŞ-da liberal sənətlər kollecləri XIX əsrdə geniş yayılmış və ali təhsildə mühüm rol oynamışdır.[7] Harvard, Amherst, Vilyams Kolleci, Suortmor Kolleci və Smit Kolleci bu ənənənin tanınmış nümunələridir. Bu gün də liberal sənətlər kollec modeli müxtəlif ölkələrdə tətbiq edilir və müasir təhsil islahatlarında vacib yer tutur.[8]
Liberal sənətlər kollecləri bir sıra xarakterik xüsusiyyətləri ilə fərqlənir. Bu təhsil modeli tələbələrin yalnız ixtisaslaşmasına deyil, həm də geniş intellektual inkişafına yönəldilmişdir.[9] Kolleclərin əsas xüsusiyyətlərindən biri geniş təhsil bazasına malik olmalarıdır.[10] Tələbələr konkret bir ixtisas sahəsinə yönəlməzdən əvvəl humanitar elmlər, sosial elmlər, təbiət elmləri və riyaziyyat da daxil olmaqla müxtəlif fənlər üzrə təhsil alırlar. Bu kolleclərdə siniflər adətən kiçik olur və tələbə-müəllim nisbəti aşağı saxlanılır ki, bu da fərdi yanaşma və interaktiv tədris mühitinin təmin edilməsinə şərait yaradır.[11] Tədrisin əsas məqsədlərindən biri tələbələrdə tənqidi düşüncə, analitik təhlil və yazı bacarıqlarının inkişaf etdirilməsidir. Məzunlar yalnız faktları öyrənmək deyil, onların mənasını dərk etmək və sosial kontekstdə təhlil etmək bacarığına malik olurlar.[12]
Liberal sənətlər kollecləri adətən elmi tədqiqatdan çox tədrisə fokuslanırlar.[13] Bu müəssisələrdə təhsil prosesində müəllimlərin əsas vəzifəsi bilik ötürmək və tələbələrin düşüncə qabiliyyətini inkişaf etdirməkdir. Eyni zamanda sosial məsuliyyət, etik dəyərlər və vətəndaş cəmiyyətinə töhfə kimi prinsiplər də tədris prosesində ön plana çəkilir.[14] Bu yanaşma tələbələri yalnız peşəkar kadr kimi deyil, həm də ictimaiyyətə faydalı və düşüncəli fərd kimi yetişdirməyi qarşısına məqsəd qoyur.[15] Eyni zamanda sosial məsuliyyət, etik dəyərlər və vətəndaş cəmiyyətinə töhfə kimi prinsiplər də tədris prosesində ön plana çəkilir. Bu yanaşma tələbələri yalnız peşəkar kadr kimi deyil, həm də ictimaiyyətə faydalı və düşüncəli fərd kimi yetişdirməyi qarşısına məqsəd qoyur.[16]
Liberal sənətlər kollecləri ən çox Amerika Birləşmiş Ştatlarında yayılmışdır. ABŞ-da yüzlərlə müstəqil liberal sənətlər kolleci fəaliyyət göstərir. U.S. News & World Report kimi reytinqlər bu kollecləri ayrıca kateqoriyada qiymətləndirir.[17]Kanadada bu model nisbətən az yayılmış olsa da, bəzi universitetlər daxilində liberal sənətlər fakültələri fəaliyyət göstərir.
Avropada, xüsusilə Niderland, Almaniya və Böyük Britaniyada liberal sənətlər universitetləri fəaliyyət göstərir. Utrext Universitet Kolleci və Leyden Universiteti Kolleci bu modelin uğurlu Avropa nümunələridir.[18]
Asiyada, Çin, Sinqapur, Hindistan və Yaponiya kimi ölkələrdə liberal sənətlərə əsaslanan proqramlar artmaqda, bəzi universitetlər bu modeli tətbiq etməyə başlamışdır.
Liberal sənətlər kollecləri bəzən praktik bacarıqların az öyrədilməsi və əmək bazarına hazırlığın zəifliyi ilə tənqid olunur. Lakin tərəfdarları bildirirlər ki, bu təhsil forması tələbələrə öyrənməyi öyrətməyi, uyğunlaşmağı və kompleks problemləri anlamağı təmin edir.[19]
Rəqəmsal transformasiya və texnoloji sahələrin inkişafı liberal sənətlər təhsilini daha aktuallaşdırmışdır, çünki bu model etik düşüncə və kompleks sosial problemlərin analizi üçün əsas baza yaradır.[20]
- ↑ Liberal Arts: Encyclopædia Britannica Concise // Encyclopædia Britannica. 15 fevral 2008 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "National Liberal Arts Colleges Rankings". U.S. News & World Report. 21 avqust 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 yanvar 2015.
- ↑ Harriman, 1935
- ↑ Clemmer, 1997. səh. 73
- ↑ Bonvillian, Murphy, 1996. səh. 30
- ↑ "Mount Allison University: Tuition and Profile". Macleans.ca (ingilis). 3 aprel 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 mart 2022.
- ↑ Clemmer, 1997. səh. 77
- ↑ "Cross-Registration Guidelines" (PDF). 14 aprel 2021 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 28 dekabr 2020.
- ↑ Cech, Thomas. Distinctively American: The Residential Liberal Arts Colleges. Transaction Publishers. 2000. ISBN 0765807211.
- ↑ "BA (Hons) Modern Liberal Arts". University of Winchester. 25 may 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 avqust 2013.
- ↑ Redden, Elizabeth. "The Liberal Arts, Abroad". Inside Higher Ed. 16 fevral 2009. 10 yanvar 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 yanvar 2015.
- ↑ "Global Liberal Arts Alliance". 9 yanvar 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 yanvar 2015.
- ↑ "2021 Best National Liberal Arts Colleges". 25 oktyabr 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 iyul 2022.
- ↑ "Arts and Sciences (BASc) programmes". University College London. 29 sentyabr 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 avqust 2013.
- ↑ "Historia". 30 aprel 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 mart 2014.
- ↑ "About Franklin". Franklin University Switzerland Official Web Site. Franklin University Switzerland. 8 aprel 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 iyul 2014.
- ↑ "How U.S. News Calculated the 2022–2023 Best Global Universities Subject Rankings". usnews.com. us news. 24 mart 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 mart 2023.
- ↑ Lessem, Ronnie; Schieffer, Alexander. Integral Development: Realising the Transformative Potential of Individuals. Ashgate Publishing. 2014. səh. 478. ISBN 9781409423539.
- ↑ "Berlin's sturdiest ivory tower". Expatica.com. 17 dekabr 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 avqust 2013.
- ↑ "Germany: New approach to liberal studies". Universityworldnews.com. 15 mart 2009. 30 iyul 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 avqust 2013.
- Morris, Edward. The Lindenwood Model: An Antidote for What Ails Undergraduate Education. University Press (2007)
- Pfnister, Allen O. "The Role of the Liberal Arts College". The Journal of Higher Education. Vol. 55, No. 2 (March/April 1984): 145–170.
- Reeves, Floyd W. "The Liberal-Arts College". The Journal of Higher Education. Vol. 1, No. 7 (1930): 373–380.
- Seidel, George. "Saving the Small College". The Journal of Higher Education. Vol. 39, No. 6 (1968): 339–342.
Şablon:Vikianbar kateqoriyası category
- Global Liberal Arts Alliance
- Council of Public Liberal Arts Colleges
- Consortium of Liberal Arts Colleges
- How many (U.S.) colleges and universities have closed since 2016? A list maintained by Education Drive and updated in real time.