Leksik təhlil — dilin lüğət tərkibini və sözlərin mənalarını öyrənən bir dilçilik sahəsi. Bu təhlil növü, sözlərin mənşəyi, istifadəsi və müxtəlif məna çalarlarını araşdıraraq, dilin zənginliyini və inkişafını anlamağa kömək edir.[1] Leksik təhlil vasitəsilə sözlərin həqiqi və məcazi mənaları, sinonimləri, antonimləri və omonimləri müəyyən edilir. Bu da dilin strukturunu və funksional xüsusiyyətlərini daha dərindən başa düşməyə imkan verir.[2] Leksik təhlilin əsas məqsədlərindən biri, sözlərin müxtəlif kontekstlərdə necə işlədildiyini və hansı məna çalarlarına malik olduğunu müəyyən etməkdir. Bu təhlil prosesi, sözlərin tək və ya çoxmənalı olub-olmamasını, onların sinonim və antonim əlaqələrini, həmçinin omonimlik xüsusiyyətlərini araşdırır. Məsələn, "baş" sözü həm insan orqanı, həm də rəhbər mənasında işlənə bilər ki, bu da onun çoxmənalılığını göstərir.
.png)
Leksik təhlil zamanı sözlərin mənşəyi də önəmli bir aspektdir. Sözlərin etimologiyası, yəni onların hansı dildən və ya mədəniyyətdən gəldiyi, dilin tarixi inkişafını və digər dillərlə əlaqələrini anlamağa kömək edir. Bu cür təhlillər, dilin zənginliyini və müxtəlifliyini ortaya qoyaraq, onun təkamül prosesini izləməyə imkan verir.[3] Kleksik təhlil, həmçinin sözlərin stilistik xüsusiyyətlərini də araşdırır. Bu, sözlərin hansı üslubda və ya janrda istifadə edildiyini, onların rəsmi və ya qeyri-rəsmi kontekstlərdə necə işlədildiyini müəyyən etməyə kömək edir. Beləliklə, leksik təhlil dilin üslubiyyatını və ifadə vasitələrinin zənginliyini anlamaqda mühüm rol oynayır.[4] Nəticə etibarilə, leksik təhlil dilin lüğət tərkibini və sözlərin mənalarını dərindən öyrənərək, dilin strukturunu və funksional xüsusiyyətlərini anlamağa kömək edən vacib bir dilçilik sahəsidir. Bu təhlil növü, dilin zənginliyini və müxtəlifliyini ortaya qoyaraq, onun təkamül prosesini və digər dillərlə əlaqələrini izləməyə imkan verir.[5]
- ↑ Səlim Cəfərov "Müasir Azərbaycan dili (leksika)",Şərq-Qərb, 2007
- ↑ "Anatomy of a Compiler and The Tokenizer". www.cs.man.ac.uk. 2018-07-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-21.
- ↑ "Structure and Interpretation of Computer Programs". mitpress.mit.edu. 2012-10-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-03-07.
- ↑ Bash Reference Manual Arxiv surəti 14 iyul 2018 tarixindən Wayback Machine saytında, 3.1.2.1 Escape Character Arxiv surəti 14 iyul 2018 tarixindən Wayback Machine saytında
- ↑ "Lexical analysis > Indentation". The Python Language Reference. İstifadə tarixi: 21 June 2023.