Kristina de Pizan, həmçinin Pizalı Kristina (fr. Christine de Pizan; Venesiya, 1364/1365 — 1430, Puassi abbatlığı) — İtalyan əsilli fransız orta əsr yazıçısı. İlk peşəkar yazıçılardan biri, şairə və qadının ailədə və cəmiyyətdə roluna dair bir sıra fəlsəfi traktatların müəllifi (hamısı fransız dilində). Müasir feminist alimlərin əksəriyyəti onun əsərlərini, o cümlədən “Xanımlar şəhərinin kitabı”nı müasir feminist hərəkatın başlanğıcı hesab edirlər.[5][6][7]
| Kristina de Pizan | |
|---|---|
| fr. Christine de Pizan | |
 | |
| Doğum tarixi | 11 sentyabr 1364[1] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1431[2] |
| Fəaliyyəti | yazıçı, şair, filosof |
 |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Kristinanın atası Tommazo da Pizzano (o, Pizalı deyil, Bolonya yaxınlığında yaşamış bir ailədən idi) Fransa kralı V Karlın sarayında həkim və astroloq kimi xidmət etmişdir. O, qızını hələ dörd yaşında ikən monarxla tanış etmişdir. Kristina nəzakətli bir mühitdə böyümüşdür. Onun Luvrda kral tərəfindən təsis edilmiş və 973 kitabdan ibarət və o dövrdə Avropada tayı-bərabəri olmayan kitabxananın resurslarından istifadə etmək imkanı var idi. Roma ədəbiyyatına, Dantenin, Petrarkanın, Bokaççionun yaradıcılığına yaxşı bələd idi. Bu da onun ədəbi yaradıcılıq imkanlarını dərinləşdirməyə imkan vermişdir.
Kristinalı de Pizan əsas əsərlərini 1389-1405-ci illər arasında qələmə almışdır. Kristinanın qələmə aldığı və tənha dul qadının çətin taleyindən bəhs edən “Yüz ballada kitabı” (fransızca: Le Livre des cent ballades) böyük uğur qazanmışdır. O, başqa poetik janrlara da - rondo, lay, virelay, di və s. müraciət edib. Kristina Pizalının Jan de Myonun "Qızılgül Romantikası"na qarşı "Sevgi Tanrısına Məktub" (fransızca: L'Epistre au dieu d'Amour, 1399) əsəri ilə başlayan kəskin polemikası "Qızılgülün nağılı" (fransızca: Le Dit de la rose, 1401) əsəri ilə başa çatmışdır. Müasirləri Kristinanın "Uzun tədqiqatın yolu" ensiklopedik poemasını (fransızca: Le Chemin de longue etude, 1402), onun xəyali olaraq Parnassa, daha sonra isə daha yüksəklərə - Ağılın səmavi taxtına yüksəlməsi hekayəsini yüksək qiymətləndiriblər. 1404-cü ildə Burqundiya hersoqu Cəsur Filippin əmri ilə Kristina üzrxahlıq xarakterli “Müdrik Kral V Çarlzın əməlləri və gözəl əxlaqı kitabı”nı (fransızca: Le Livre des faits et bonnes moeurs du sage roi Charles V) qələmə almışdır, bu kitabda təkcə tarixçilərə məlum faktlar deyil, həm də kralın bioqrafiyasından xalq əfsanələri və lətifələr də öz əksini tapıb.[8]
- Cent ballades, 1394-1399
- Poésies diverses (Ballades d'estrange façon, Rondeaux, Lays, Virelays, Jeux à vendre), 1399-1402
- Ballades de divers propos, 1402-1410
- Complaintes amoureuses, 1402-1410
- Cent ballades d'amant et de dame, 1407-1410
- Epistre au Dieu d'amours, 1399
- Le Dit de Poissy, 1400
- Le Livre des trois jugemens, c. 1400
- Le Débat de deux amans, c. 1400-1402
- Le Dit de la pastoure, 1403
- Le Livre du Duc des vrais amants, 1404-1405
- Epistres du Débat sur le Roman de la Rose, 1401
- Le Dit de la rose, 1402
- La Cité des dames, 1404-1405
- Le Livre des trois vertus à l'enseignement des dames, 1405
- Epistre à la reine Isabeau de Bavière, 1405
- Quinze Joyes Nostre Dame, 1402-1403
- Oraison Nostre Dame, 1402-1403
- Oraison de Nostre Seigneur, 1402-1403
- Les Sept Psaumes allégorisés, 1409
- Epistre de la Prison de Vie Humaine, 1416-1418, dédié à Marie de Berry, duchesse de Bourbon, à la suite de la bataille d'Azincourt
- Les Heures de la contemplation de la Passion, 1420
- Enseignements moraux, 1398
- Proverbes moraux, 1400-1401
- Epistre Othea, 1401
- (Manuscrit - Ms 3172), 1403 (présentation en ligne [archive], lire en ligne [archive])
- Le Livre de la Prod'homie de l'homme, 1405-1406
- Le Livre de Prudence, 1406
- Le Livre des Fais et bonnes meurs du sage roy Charles V, 1404
- Epistre à Eustache Morel, 1404
- L'Advision Christine, 1405
- Le Livre du Corps de Policie, 1406-1407
- Les Lamentations sur les maux de la France, 1410
- Le Livre de la Paix, 1412-1413
- Le Ditié de Jehanne d'Arc, 1429
- ↑ https://historyofwomenphilosophers.org/project/directory-of-women-philosophers/pizan-christine-de-1364-1430/.
- ↑ Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ Istituto dell'Enciclopedia Italiana Christine de Pizan // Enciclopedia on line (it.).
- ↑ CERL Thesaurus (ing.). Consortium of European Research Libraries.
- ↑ История женщин. Молчание Средних веков. СПб., 2009
- ↑ Успенская В. И. Теоретическая реабилитация женщин в произведениях Кристины Пизанской. Пособие к курсу по истории феминизма. Тверь, ФеминистПресс-Россия. 2003. 56 с.
- ↑ Елизарова Е. Ю. «Социально-политические взгляды Кристины Пизанской (1364—1430)»
- ↑ Фавье Жан. Столетняя война. — СПб.: Евразия, 2009. — С. 608.