Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinKorporativ qrup (ing. corporate group), şirkətlər qrupu (ing. company group) və ya biznes qrupu (ing. business group) — ümumi idarəetmə mənbəyi vasitəsilə vahid iqtisadi subyekt kimi fəaliyyət göstərən ana və törəmə korporasiyalardan ibarət olan toplusudur.[1][2] Bu tip qruplar adətən mühasibat meneceri tərəfindən idarə olunur. Qrup anlayışı tez-tez vergi hüququnda və mühasibat uçotunda, daha az hallarda isə korporativ hüquqda, bir qrup üzvünün hüquq və vəzifələrinin digərinə və ya bütövlükdə qrupa aid edilməsi məqsədilə istifadə olunur. Əgər korporasiyalar tamamilə fərqli sahələrdə fəaliyyət göstərirlərsə, belə bir qrup konsqlomerat adlanır. Korporativ qrupların formalaşması adətən birləşmələr və alqı-satmalar vasitəsilə konsolidasiyanı əhatə edir, lakin qrup anlayışı birləşmiş və ya alınmış korporasiyaların ana şirkət tərəfindən ləğv edilmədən mövcudluğunu davam etdirdiyi hallara yönəlir.[3] Qrupun sahibi faktiki fəaliyyəti olmayan bir holdinq şirkəti ola bilər.
Korporativ qrup ayrı-ayrı şirkətlərdən ibarətdir. Ümumi qaydaya görə, şirkət öz səhmdarlarından ayrı hüquqi şəxs hesab olunur, yəni səhmdarın törəmə şirkətin borclarına görə məsuliyyəti onun səhmlərinin dəyəri ilə məhdudlaşır və səhmdar şirkətin öhdəliklərini yerinə yetirməyə məcbur edilə bilməz.
Lakin bəzi yurisdiksiyalar bu qaydadan istisnalar müəyyən edir. Məsələn, Almaniyada əlaqəli müəssisələr haqqında qanun bir şirkətin digərinin borclarına görə məsuliyyət daşıdığı hallar müəyyən edir. Yeni Zelandiyada "Companies Act" (Şirkətlər haqqında Qanun) iflas zamanı əlaqəli şirkətlərin aktivlərinin kreditorlara ödəniş üçün birləşdirilməsinə icazə verir, lakin bu səlahiyyət çox məhdud hallarda tətbiq edilir.[4]
Leff[5] "biznes qrupunu" ümumi inzibati və ya maliyyə nəzarəti altında müxtəlif bazarlarda fəaliyyət göstərən, oxşar şəxsi, etnik və ya kommersiya mənşəyinə əsaslanan qarşılıqlı etimad münasibətləri ilə birləşmiş şirkətlər qrupu kimi müəyyən edir. Qrup, hüquqi cəhətdən müstəqil, lakin idarəetmə baxımından əlaqəli şirkətlər klasteri kimi də tərif oluna bilər.[6][7] Qrupdakı şirkətlər arasındakı münasibətlər formal və ya qeyri-formal ola bilər.[8] Keiretsu bir növ biznes qrupudur. Konsen isə digər bir növdür.
Douma və Schreuder (2013) “üfüqi” və “şaquli” biznes qruplarını aşağıdakı kimi fərqləndirir: “Biznes qruplar struktur baxımından üfüqi və ya şaquli ola bilər. Üfüqi biznes qrupunda mərkəzi holdinq şirkəti yoxdur – qrupdakı şirkətlər qarşılıqlı pay sahibliyi və ya digər formal və ya qeyri-formal əlaqələrlə bir-birinə bağlıdırlar. Bu tip qruplar daha çox sərbəst konfederasiyalar şəklindədir və əlaqələndirmə qarşılıqlı uyğunlaşma və norma standartlaşdırılması vasitəsilə həyata keçirilir. Mitsubishi üfüqi biznes qrupuna nümunədir, eyni xüsusiyyətlər bir çox digər keiretsularda və Çin qruplarında da müşahidə olunur. Üfüqi biznes qrupları bəzən “assosiativ biznes qrupları” adlanır. Şaquli biznes qrupunda isə şirkətlər bir əsas investor tərəfindən idarə olunur, lakin tam şəkildə ona məxsus olmur. Bu qruplar adətən holdinq şirkəti vasitəsilə idarə olunan piramidal struktura malik olur. Piramidal holdinqlərin əsas xüsusiyyəti əsas investora məhdud kapital ilə nəzarəti həyata keçirmək imkanı verməsidir. Koreya çebolları, Hindistan biznes evləri və çoxlu sayda Avropa biznes qrupları şaquli xarakter daşıyır. Şaquli biznes qrupları həmçinin “hierarxik biznes qrupları” adlanır.”[9]
Enkarnasiya[10] Hindistan biznes evlərinə istinad edərək qrup üzvləri arasındakı çoxşaxəli əlaqələri vurğulayır. Povell və Smit-Doerr[11] biznes qrupunu uzunmüddətli əməkdaşlıq edən şirkətlər şəbəkəsi kimi təsvir edirlər. Qranovetter[8] biznes qruplarını qısamüddətli alyanslarla birləşmiş şirkətlər və tam hüquqi cəhətdən konsolidasiya olunmuş vahidlər arasında orta səviyyədə bağlanmış birliklər kimi qiymətləndirir. Villiyamson[12] qeyd edir ki, biznes qrupları bazarlarla iyerarxiyalar arasında mövqedə dayanır; bu fikir daha sonra Douma və Schreuder tərəfindən inkişaf etdirilmişdir.[13] Xanna və Rivkin[14] bildirirlər ki, biznes qrupları adətən hüquqi qurum deyil, baxmayaraq ki, bəzi tənzimləyici orqanlar onları rəsmi şəkildə müəyyənləşdirməyə çalışıblar. Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində biznes qrupu həm də ticarət assosiasiyası kimi tanına bilər.[15] Tipik nümunələrə Adidas Qrupu və Icelandair Group daxildir.
- ↑ Ho, Virginia H. "Theories of Corporate Groups: Corporate Identity Reconceived". Seton Hall Law Review. 42. 2012: 879.
- ↑ Hopt, Klaus J. "Groups of Companies - A Comparative Study on the Economics, Law and Regulation of Corporate Groups, 2nd edition". SSRN Electronic Journal. 2024. doi:10.2139/ssrn.4708515.
- ↑ "5 Types of Company Mergers". Minority Business Development Agency (ingilis). 20 aprel 2012. 9 mart 2021 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2024.
- ↑ Lewis Holdings Ltd vs Steel & Tube Holdings Ltd [2014] NZHC 3311
- ↑ Leff 1978:663
- ↑ by James R. Maclean, October 14, 2005. Accessed May 6, 2006.
- ↑ Business Groups in Emerging Markets: Paragons or Parasites? by Tarun Khanna & Yishay Yafeh, August 2005. Abstract accessed May 6, 2006.
- ↑ 1 2 Granovetter, M. (1994). "Business groups", in The Handbook of Economic Sociology (J. N. Smelser and R. Swedberg, Eds.), pp. 453–475, Princeton University Press, Princeton.
- ↑ Schreuder, Hein. "Economic approaches to hybrid forms". yanvar 2013.
- ↑ Encarnation 1989:45
- ↑ Smith-Doerr 1994:388
- ↑ Williamson 1975, 1985
- ↑ Sytse Douma & Hein Schreuder (2013) "Economic Approaches to Organizations", 5th edition, London: Pearson [http://catalogue.pearsoned.co.uk/educator/product/Economic-Approaches-to-Organisations/9780273735298.page Arxivləşdirilib 2015-05-15 at the Wayback Machine
- ↑ Khanna and Rivkin 1999
- ↑ [1] Arxivləşdirilib 2008-11-12 at the Wayback Machine
- Schmitthoff CM, and Wooldridge F, (eds), Groups of Companies (Sweet & Maxwell 1991)
- Blumberg PI, The Law of Corporate Groups: Tort, Contract and Other Common Law Problems in the Substantive Law of Parent and Subsidiary Corporations (Little, Brown and Company 1987)
- Witting C, Liability of Corporate Groups and Networks (Cambridge University Press 2018)
- Morris CHR, The Law of Financial Services Groups (Oxford University Press 2019)