Konsonantizm (Latınca - consonans-samit səs)-dilin səs tərkibinin samitləri sistemi. Müasir Azərbaycan ədəbi dilində konsonantizm 23 samit fonemi ehtiva edir ki, bunlar da 4 prinsip əsasında təsnif edilir:
- Ağız boşluğu rezonatorunda əmələ gəlmə yerinə görə samitlərin qrupları qoşadodaq p, b, m, dodaq-diş f, v samitləri, dilönü-dişarxası t, d, n, s, z, 1, dilönü-yuvaq ş, J, ç, c, r samitləri, dilortası-sərt damaq k, g, y (x'), dilarxası-yumşaq damaq q/k (x, ğ samitləri), sağır nun yaxud velyar n (ədəbi dilimizin müasir mərhələsində ayrıca fonem deyil, söz kökündə işlənmir, bir şəkilçidə olan işləkliyini də itirmişdir), udlaq h samiti
- Əmələ gəlmə üsuluna görə samitlər iki yerə bölünür: on üç kipləşən (p, b, m, t, d, n, l, ç, c, r, k, g, q) və on novlu (f, v, s, z, ş, j, y, x, ğ, h) samit. Kipləşən samitlər partlayan (p, b, t, d, k, g, q), qovuşuq (ç, c afrikatları), süzülən (m, n, 1) və titrək (r) olur. Novlu samitlərdənsə ikisi (ş, j) cütkeçidli, qalanları (f, v, s, z, y, x, ğ, h) təkkeçidlidir.
- Tələffüz zamanı səs telləri iştirak edirsə, cingiltili b, m, v, d, n, z, l, j, c, r, g, y, q, ğ, iştirak etmirsə, kar p, f, t, s, ş, ç,k, x, h samitləri çıxış edir. Sonor (m, n, l, r) samitlərdə musiqili ton küyü üstünləyir və belə samitlərin kar qarşılığı olmur.
- Samitlərin tələffüzü zamanı yumşaq damağın vəziyyətindən asılı olaraq iki samit (m, n) burun, yerdə qalanları isə ağız samitlərinə aid edilir (sonuncularda yumşaq damaq yuxarı qalxaraq burun boşluğunun yolunu kəsir).
Müasir Azərbaycan dilində sözün əvvəlində ğ, axırında q samitləri işlənməz, söz ortasında isə samitlərın hamısı işlənə bilir. Söz köklərində daha çox novlu kar ağız samitlərı (şəkilçilərin səs tərkibi ilə müqayisədə), söz sonunda küylü samitlərə nisbətən sonor samitlər, şəkilçilərdə də sənər və qovuşuq samitlər işləkdir.
Azərbaycan dilində samitlər işlənmə tezliyinə görə belə sıralanır: 1, n, r, m, d, y, s, b, t... f, p, j.[1][2]