Konrad Adenauerə sui-qəsd cəhdi — 1952-ci ildə İsrailin sionist hərbi qruplaşması olan "İrqun"un keçmiş üzvləri tərəfindən Qərbi Almaniya kansleri Konrad Adenauerə qarşı məktub bombası həyata keçirilmiş ilə sui-qəsd cəhdi. Bu cəhd Almaniyanın Holokost ilə bağlı İsrailə ödəməyi qəbul etdiyi mübahisəli təzminatlara etiraz olaraq həyata keçirilmişdir. Sui-qəsd cəhdi uğursuz olmuş və Adenauer zərər görməmişdir. Cəhd keçmiş "İrqun" lideri və gələcək İsrail Baş naziri Menaxem Begin tərəfindən təsdiqlənmiş və maliyyələşdirilmişdi.
1950-ci illərdə Qərbi Almaniya ilə İsrail arasında Holokost ilə bağlı danışıqlar aparılırdı. O dövrdə İsrail yeni qurulmuş bir ölkə idi, Qərb ilə sıx əlaqələri yox idi və yüz minlərlə yəhudi köçkünün yerləşdirilməsi səbəbindən iqtisadiyyatı çətinliklərlə üzləşirdi.[1] 1952-ci ilin sentyabrında reparasiya müqaviləsi imzalanmışdır və bu, İsrailin sərt mövqeli qruplarının qəzəbinə səbəb olmuşdur. Onlar Almaniyanın Holokost məsuliyyətinin pulla yuyulmasını qəbuledilməz hesab edirdilər.[2]
27 mart 1952-ci ildə ensiklopediya içərisində gizlədilmiş bombanın olduğu bağlama Adenauerin Bonndakı rəsmi iqamətgahı olan Şaumburq Sarayına çatdırılmalı idi. Sui-qəsdçilərdən biri bu tapşırığı Münhendə olan iki yeniyetməyə həvalə etmiş və onlardan bağlamanı poçt ofisinə aparmalarını xahiş etmiş, lakin yeniyetmələr bağlamanı poçta aparmaq əvəzinə Münhen polis idarəsinə gətirmişdilər. Orada bomba partlamış və zərərsizləşdirmə üzrə ekspert Karl Reyxert həlak olmuşdur.[3][4]
Apreldə Fransa polisi sui-qəsd cəhdi ilə əlaqədar beş İsrail vətəndaşını həbs etmişdir. Onlardan dördü ilə bağlı heç bir sübut tapılmamışdır, lakin sui-qəsddə istifadə olunan silahlara sahib olduğu aşkarlanan Elyezer Zudit günahkar bilinərək cəzalandırılmışdır. O, dörd ay həbs cəzasına məhkum edilmiş və sonra deportasiya olunmuşdur.[5]
Elyezer Zudit öz xatirələrində iddia etmişdir ki, İsrailin gələcək baş naziri Menaxem Begin sui-qəsd cəhdində iştirak etmiş, bunu təsdiqləmiş və hətta öz pulu ilə maliyyələşdirmişdir. O, yazmışdı:
|
Yadımdadır ki, görüşün əvvəlində Begin Adenauerə və təzminatlara qarşı nəsə edilməli olduğunu demişdi. Adenauerin kim olduğunu belə bilmirdim, amma bu sazişin qəbul edilməməli olduğu barədə Begin ilə razılaşmışdım. Elyezer Zudit[4]
|
|
O dövrdə Menaxem Begin Knessetin üzvü idi və Herut partiyasına rəhbərlik edirdi. O, əvvəllər sionist terror təşkilatı olan "İrqun"un lideri olmuşdu və Holokost ilə bağlı təzminatlara kəskin şəkildə qarşı çıxırdı. O, çıxışında bütün almanların Holokostdan məsul olduğunu iddia etmişdir.[2] Begin altı milyon yəhudinin qətlinə görə təzminatın birbaşa qurbanlara yox, İsrail hökumətinə ödənilməsi ideyasını iyrənc hesab edirdi. O, sui-qəsd cəhdinin uğurlu olacağına inanmırdı, lakin bu cəhdi dəstəkləyirdi, çünki bu, onun partiyasının təzminatlara nə dərəcədə qarşı olduğunu göstərəcək və "dünyanın vicdanını silkələyəcək"di.[6]
- ↑ הויכוח סביב הסכם השילומים (ivrit). 17 December 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 October 2012.
- ↑ 1 2 "Menachem Begin 'backed plot to kill German Chancellor'". History News Network (ingilis). 2006-06-14. İstifadə tarixi: 2025-07-15.
- ↑ Kontrovers: Das Attentat auf Konrad Adenauer - hier anschauen (alman). İstifadə tarixi: 2025-07-15 – www.ardmediathek.de vasitəsilə.
- ↑ 1 2 Harding, Luke. "Menachem Begin 'plotted to kill German chancellor'". The Guardian (ingilis). 2006-06-15. ISSN 0261-3077. İstifadə tarixi: 2025-07-15.
- ↑ Frankfurter Allgemeine Zeitung GmbH. "Attentat auf Adenauer: Im Auftrag des Gewissens - Die Gegenwart - FAZ". www.faz.net (alman). 2012-10-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-15.
- ↑ "Menachem Begin 'plotted to kill German chancellor'". Haaretz (ingilis). 2006-06-14. İstifadə tarixi: 2025-07-15.