Kiçik Litva (lit. Mažoji Lietuva; alm. Kleinlitauen; pol. Litwa Mniejsza; rus. Máлая Литвá) və ya Prussiya Litvası (lit. Prūsų Lietuva; alm. Preußisch-Litauen, pol. Litwa Pruska) — Litvanın etnoqrafik bölgəsi və Prussiyanın (sonra isə Almaniyanın Şərqi Prussiya vilayətinin) tarixi bölgəsi.
| Etnoqrafik bölgə | |||||
| Kiçik Litva (Prussiya Litvası) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| lit. Mažoji Lietuva (Prūsų Lietuva) alm. Preußisch Litauen | |||||
 | |||||
|
|||||
|
|
|||||
| Ölkə | |||||
| İnzibati mərkəz |
Tilje (tarixi) Şilute[1] |
||||
| Ən böyük şəhəri | Klaypeda | ||||
 |
|||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
.svg)
Kleinlittaw ifadəsinin ən erkən istifadəsi XVI əsrdə Prussiyalı Simon Qrunaunun xronikalarında olub.[2]
Litva əyaləti (Provinz Litthauen), Litva rayonları (Littauischen Ämtern), Litva dairəsi (Littauische Kreis) və ya sadəcə Prussiya Litvası (Preuszisch Litauen) və ya Litva (Litauen) ifadələri 1618-ci ildən bəri Prussiya hüquqi sənədlərində Litvalıların yaşadığı Narduviya və Skaloviya inzibati vahidləri üçün işlənilirdi. 1738-ci ildən bəri Prussiya xəritələrində Klein Litau, Klein Litauen, Preussisch Litthauen, Little Lithuania, Litvania ifadələri işlənilirdi. 1815–1818 illərin inzibati islahatdan sonra Prussiya Litvası və s. ifadələrin işlətməsi xeyli dərəcədə azalıb.[3]
Litva Kiçik Litvanın bir hissəsini zəbt edəndən sonra o hissəyə bir müddət Klaypeda bölgəsi deyilirdi. Amma XX əsrdə və özəlliklə XX əsrin ikinci yarısından bəri onun üçün daha çox Kiçik Litva ifadəsini iştətməyə yenidən başlayıblar.[1]
Kiçik Litva Litvanın yeganə bölgəsi idi ki, orda əhalin çoxluğu lüteran olmuşdu.[4] Prussiya Litvalıları özünə Lietuvninkai deyirdilər.[5]
XVI—XVIII əsrlərdə Kiçik Litva ədəbi Litva dilinin inkişaf məkanlarından biri idi. Ordakı inkişaf etmiş variant Jemaytiya dilinin (bəzi mənbələrdə ləhcəsinin) Pruss dilinin təsirləri ilə qarışığı idi.[6] Lüteran pastoru Martinas Majvidasın Jemaytiya ləhcəsində (dilində) yazdığı və 1547-ci ildə Köniqsberqdə çap olunmuş Katechizmusa prasty szadei… (azərb. Katexizisin bəsit sözləri) kitabı Litva dilində çap olunmuş ilk kitabı sayılır. Bundan başqa Danielius Kleynasın yazdığı və həmçinin burda 1653-cü ildə çap olunmuş Grammatica Litvanica Litva dilinin ilk qrammatika kitabıdır.[7]
- ↑ 1 2 "Arxivlənmiş surət". 21 mart 2020 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 mart 2020.
- ↑ "Mažosios Lietuvos vardo atkovojimo diena, Laima PUTRIUVIENĖ". 26 mart 2020 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 mart 2020.
- ↑ A. Matulevičius. Mažoji Lietuva XVIII amžiuje (Lietuvių tautinė padėtis) [Lithuania Minor in the 18th century (the national situation of Lithuanians)]]. Vilnius. 1989.
- ↑ "NATIONAL COSTUME by Teresė Jurkuvienė". 24 fevral 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 mart 2020.
- ↑ Nijolė Strakauskaitė. "Naujame albume – "Šiaurės Atlantidos" reginiai" (litva). 30 mart 2007. 27 dekabr 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 noyabr 2007.
- ↑ Зинкявичюс, З. Откуда родом литовцы... С. 134.
- ↑ Литва Малая // Большая Российская энциклопедия: в 30 т. — Москва, 2010. — Т. 17. — С. 628.