Ketrin Li Beyts (12 avqust 1859 – 28 mart 1929) — Amerikalı yazıçı və şairə idi. O, əsasən "America the Beautiful" (Amerika, Gözəl) himni ilə xatırlanır, lakin eyni zamanda sosial islahatlar mövzusunda yazdığı çoxsaylı kitabları və məqalələri ilə də tanınırdı. Bu sahədə nüfuzlu bir natiq kimi də məşhur idi.
Ketrin Li Beyts | |
---|---|
![]() | |
Doğum tarixi | 12 avqust 1859 |
Doğum yeri |
|
Vəfat tarixi | 28 mart 1929[1] (69 yaşında) |
Vəfat yeri |
|
Dəfn yeri |
|
Təhsili | |
Fəaliyyəti | şair, yazıçı, universitet müəllimi[d], mahnı yazarı[d], söz yazıçısı[d] |
Əsərlərinin dili | ingilis dili |
![]() |
|
![]() |
Beyts Massaçusetsdə yerləşən və bakalavr dərəcəsi ilə məzun olduğu Uelsli Kolleci ilə yaxın əlaqələrə malik idi. Daha sonra burada ingilis ədəbiyyatı professoru kimi çalışaraq Amerika ədəbiyyatını akademik bir sahə kimi formalaşdırmağa kömək etmiş və bu mövzuda ilk kollec dərsliklərindən birini yazmışdır. O, heç vaxt evlənməyib, ehtimal ki, evlənsəydi, akademik mövqeyini itirə bilərdi. Uelsli də uzun illik karyerası boyunca yaxın dostu və sirdaşı Ketrin Koman ilə eyni evdə yaşamışdır. Bəzi tədqiqatçılar onların münasibətini dövrün ifadəsi ilə desək, platonik bir "Boston evliliyi" ola biləcəyini yazırdı.
Beyts, Massaçusets ştatının Falmout şəhərində, şəhərin Kongreqasional keşişi Uilyam Beyts və Korneliya Frensis (Li) Beytsin ailəsində anadan olmuşdur. Atası, o doğulduqdan bir neçə həftə sonra vəfat etmiş və o, əsasən anası və ədəbiyyata maraq göstərən xalası tərəfindən böyüdülmüşdür. Hər iki qadın yalnız qadınlar üçün nəzərdə tutulmuş Mount Holyoke Seminariyasını bitirmişdilər. Beyts 1872-ci ildə Uellsli Liseyinə (o dövrdə Nidhem Liseyi adlanırdı), daha sonra isə 1876-cı ilə qədər Nyuton Liseyinə getmişdir. Beyts 1876-cı ildə qadınlar üçün nəzərdə tutulmuş Uellsli Kollecinə ikinci sinifin bir hissəsi kimi daxil olmuş və 1880-ci ildə bakalavr dərəcəsi ilə məzun olmuşdur. O, 1880–81-ci illərdə Natik Liseyində, 1881–1885-ci illərdə isə Dana Hall Məktəbində dərs demişdir. 1889-cu ildə Beytsin gənc yetkinlər üçün yazdığı "Rouz and Torn" romanı Kongreqasional Bazar Məktəbi və Nəşriyyat Cəmiyyəti tərəfindən mükafata layiq görülmüşdür. Əsərdə sosial islahat anlayışını oxuculara çatdırmaq üçün kasıb və işçi sinfindən olan qadınlar təsvir edilmişdir. O, həmçinin "Goody Santa Claus on a Sleigh Ride" adlı şeirində (1889-cu ildə "Sunshine and Other Verses for Children" kolleksiyasına daxil edilmişdir) "Mrs. Claus" (Santa Klausun xanımı) obrazını populyarlaşdırmışdır. Bu obraz Milad gecəsinin əsas təşkilatçısı kimi təsvir olunmuşdur. Vətəndaş Müharibəsindən sonra qadınlar üçün açılan yeni təhsil imkanlarından istifadə edərək, Beyts "Rouz and Torn" üçün qazandığı mükafat pulunu 1890–91-ci illərdə İngiltərəyə səyahət edib Oksford Universitetində təhsil almaq üçün xərcləmişdir. 1891-ci ildə Uellsli Kollecinə qayıdaraq dosent vəzifəsində çalışmış, burada magistr dərəcəsi almış və daha
sonra ingilis ədəbiyyatı üzrə tam professor olmuşdur. İspan-Amerika müharibəsinin sonlarına yaxın o, Nyu York Tayms qəzeti üçün müharibə müxbiri kimi çalışmış və ispanlar haqqında geniş yayılmış mənfi stereotipləri azaltmağa çalışmışdır. Beyts eyni zamanda The Atlantic Monthly, Boston Evening Transcript, Christian Century, Lippincott’s və The Delineator kimi jurnallara müntəzəm olaraq məqalələr yazmış, bəzən Ceyms Linkoln təxəllüsü ilə çıxış etmişdir. 1900-cü ildə Beyts Nyu York Taymsüçün "Spəniş Hayveys ənd Bayveys" adlı səyahətnamə yazmışdır. Bu əsərdə o, müharibədən sonrakı İspaniyanın təbiətini və mənzərələrini gözəl və dəqiq təsvir etməklə yanaşı, müharibədən sonra qarşılaşdığı siyasi və sosial vəziyyət barədə də şərhlər vermişdir. Onun üslubu fərqlənirdi: əgər İspaniya "Qərbdə şərqiləşmiş bir Şərq" kimi qəbul edilirdisə, o, İspan modelinə Şərq mənzərəçiliyi üslubunu tətbiq etmiş və bu, məntiqi bir paradoks yaratmışdır. Beyts bu texnikadan yalnız təbiəti və incəsənəti deyil, həm də insanları təsvir etmək üçün istifadə etmişdir. 1906-cı ildə Beyts və qardaşı Artur Uellsli-də bir ev və torpaq sahəsi üçün ipoteka imzalamışlar (bu gün 70 Curve St. ünvanında yerləşir). Bu ev Beyts ailəsi (Korneliya, Janna və Ketrin) və kirayəçiləri üçün inşa edilmişdir. Kirayəçilərdən biri Ketrin Koman idi və o, nəhayət evin çardağında bir otaq və fotoqrafiya laboratoriyası icarəyə götürmüşdür. Ev tikildiyi müddətdə Beyts Uellsli Kollecinin prezidenti Karolin Hazard ilə birlikdə Misirə və Müqəddəs Torpaqlara səyahət etmişdir. Uellsli-yə qayıtdıqdan sonra o, evinə Misirdə müqəddəs hesab edilən "Scarab" (Skarabe) adını vermişdir. Uellsli-də çalışarkən Beyts, tarixə və siyasətə marağına görə yeni yaradılmış Pi Gamma Mu sosial elmlər fəxri cəmiyyətinə üzv seçilmişdir. O, 66 yaşında, 1925-ci ildə Uellsli-dən təqaüdə çıxmışdır. Təqaüdə çıxdıqdan sonra da yazmağa və şeirlərini nəşr etdirməyə davam etmiş, həm yazıçı, həm də natiq kimi böyük tələbat görmüşdür. Beyts eyni zamanda sosial aktivist
olmuş[3][4] və qadınların, işçilərin, qaradərili insanların, kirayədə yaşayanların, immiqrantların və kasıbların problemləri ilə maraqlanmışdır. 1892-ci ildə o, digər qadın dostları və həmkarları ilə birlikdə Denison House adlı qadın məskən evini təşkil etmişdir.[3] O, sosial islahatların vacibliyi barədə geniş yazmış və danışmış, Birinci Dünya Müharibəsindən sonra yaranan qlobal sülh hərəkatının qızğın tərəfdarı olmuşdur. Xüsusilə Millətlər Liqasının qurulması üçün səylərdə aktiv iştirak etmişdir.[3][4] Uzun müddət fəal bir respublikaçı olsa da, Beyts Millətlər Liqasına Amerikanın qoşulmasına qarşı olan Respublikaçılar Partiyasına etiraz edərək, 1924-cü ildə Demokrat namizəd Con Deyvisi dəstəkləmişdir. O, bu barədə belə demişdir: "Respublikaçı düşərgəsində doğulub böyümüş olsam da, onların cənab Uilsona xəyanətini və Millətlər Liqasını – yer üzündə sülhün yeganə ümidini – rədd etmələrini bağışlaya bilmirəm."[5] Özünü "qlobal vətəndaş" hesab edən Beyts, Amerikanın təcridçi siyasətini tənqid edirdi.[3]
\Beyts 28 mart 1929-cu ildə, 69 yaşında Uellsli, Massaçusetsdə dostunun ona şeir oxuduğu zaman vəfat etmişdir. O, Falmout şəhərindəki Oak Qrov qəbiristanlığında dəfn edilmişdir. Onun sənədlərinin çoxu Uellsli Kollecinin arxivində saxlanılır. Bu arxivlərdə "Amerika, Gözəl" və digər əsərləri, səyahətləri, Uellsli-də və Falmoutda keçirdiyi həyatına dair gündəliklər, məktublar, musiqi partituraları, nəşrlər, albomlar, əlyazmalar, hesabatlar, xatirələr, memoriallar və müxtəlif xatirə əşyaları mövcuddur.[6]
- The College Beautiful, and Other Poems, Houghton (Cambridge, Massachusetts), 1887.
- Rose and Thorn, Congregational Sunday-School and Publishing Society (Boston, MA), 1889.
- Hermit Island, Lothrop (Boston, MA), 1890.
- Sunshine, and Other Verses for Children, Uellsli Alumnae (Boston, MA), 1890.
- The English Religious Drama, Macmillan (New York, NY), 1893, reprinted, Kennikat Press (Port Washington, NY), 1966.
- American Literature, Chautauqua Press (New York, NY), 1897.
- Spanish Highways and Byways, Macmillan (New York, NY), 1900.
- (As James Lincoln) Relishes of Rhyme, Richard G. Badger (Boston, MA), 1903.
- From Gretna Green to Land's End: A Literary Journey in England, photographs by Katharine Coman, Crowell (New York, NY), 1907.
- The Story of Chaucer's Canterbury Pilgrims, Rand, McNally (Chicago, IL), 1909.
- America the Beautiful, and Other Poems, Crowell (New York, NY), 1911.
- In Sunny Spain with Pilarica and Rafael, Dutton (New York, NY), 1913.
- Chaucer's Canterbury Pilgrims, Retold by Katharine Lee Beyts, illustrated by Angus MacDonall, color plates by Milo Winter, Rand, McNally (Chicago, IL), 1914.
- Fairy Gold, Dutton, (New York, NY), 1916.
- The Retinue, and Other Poems, Dutton (New York, NY), 1918.
- Sigurd Our Golden Collie, and Other Comrades of the Road, Dutton (New York, NY), 1919.
- Yellow Clover, A Book of Remembrance, Dutton (New York, NY), 1922.
- Little Robin Stay-Behind, and Other Plays in Verse for Children, Woman's Press (New York, NY), 1923.
- The Pilgrim Ship, Woman's Press (New York, NY), 1926.
- America the Dream, Crowell (New York, NY), 1930.
- An Autobiography, in Brief, of Katharine Lee Beyts, Enterprise Press (Falmouth, MA), 1930.
- Selected Poems of Katharine Lee Beyts, edited by Marion Pelton Guild, Houghton Mifflin (Boston, MA), 1930.
- Browning Studies: Bibliography, Robinson (Boston, MA), 1896.
- English Drama: A Working Basis, Robinson(Boston, MA), 1896, enlarged as Shakespeare: Selective Bibliography and Biographical Notes, compiled by Beyts and Lilla Weed, Uellsli College (Uellsli, MA), 1913. Compiled with Lydia Boker Godfrey.
- English History Told by English Poets, Macmillan (New York, NY), 1902. Compiled with Katharine Coman.
- Historic Towns of New England, edited by Lyman P. Powell, Putnam (New York, NY), 1898.
- The Wedding Day Book, Lothrop (Boston, MA), 1882, published as The Wedding-Day Book, with the Congratulations of the Poets, Lothrop (Boston, MA), 1895.
- Coleridge's The Rime of the Ancient Mariner|Ancient Mariner, Leach, Shewell & Sanborn (Boston, MA), 1889.
- Ballad Book, Leach, Shewell & Sanborn (Boston, MA), 1890, reprinted, Books for Libraries Press (Freeport, NY), 1969.
- Shakespeare's Comedy of The Merchant of Venice, Leach, Shewell & Sanborn (Boston, MA), 1894.
- Shakespeare's Comedy of A Midsummer Night's Dream, Leach, Shewell & Sanborn (Boston, MA), 1895.
- Shakespeare's Comedy of As You Like It, Leach, Shewell & Sanborn (Boston, MA), 1896.
- Stories from the Chap-Book, Stone (Chicago, IL), 1896.
- Keats's The Eve of St. Agnes, and Other Poems, Silver, Burdett, (New York, NY), 1902.
- The Works of Nathaniel Hawthorne, fourteen volumes, Crowell (New York, NY), 1902.
- Hamilton Wright Mabie, Norse Stories Retold from the Eddas, Rand, McNally, Chicago, 1902.
- The Poems of Alice and Phoebe Cary, Crowell (New York, NY), 1903.
- John Ruskin, The King of the Golden River; or, the Black Brothers: A Legend of Stiria, illustrated by John C. Johansen, Rand, McNally (Chicago, IL), 1903.
- Tennyson's The Princess, American Book Co. (New York, NY), 1904.
- Tennyson's Gareth and Lynette, Lancelot and Elaine, The Passing of Arthur, Sibley (Boston, MA), 1905.
- The New Irish Drama, Drama League of America (Chicago, IL), 1911.
- Thomas Heywood, A Woman Killed with Kindness, and the Faire Maide of the West, Heath (Boston, MA), 1917.
- Once Upon a Time; A Book of Old-Time Fairy Tales, illustrated by Margaret Evans Price, Rand, McNally (Chicago, IL), 1921.
- Tom Thumb and Other Old-Time Fairy Tales, illustrated by Price, Rand, McNally (Chicago, IL), 1926.
- Jack the Giant-Killer, Rand, McNally (Chicago, IL), 1937.
- Jack and the Beanstalk; also Toads and Diamonds, Rand, McNally (Chicago, IL), 1937.
- Nathaniel Hawthorne, Our Old Home: A Series of English Sketches, Crowell (New York, NY), 1906.
- Helen Sanborn, Anne of Brittany, Lothrop, Lee & Shepard (Boston, MA), 1917.
- Helen Corke, The World's Family, Oxford University Press (New York, NY), 1930.
- Gustavo Adolfo Becquer, Romantic Legends of Spain, Crowell (New York). With Cornelia Frances Beyts.
- ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #123940680 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- ↑ Blain V., Grundy I., Clements P. The Feminist Companion to Literature in English (ing.): Women Writers from the Middle Ages to the Present. 1990. P. 68.
- ↑ 1 2 3 4 Ponder, Melinda M. Katharine Lee Bates: From Sea to Shining Sea. Chicago, Illinois: Windy City Publishers. 2017. ISBN 978-1-941478-47-9.
- ↑ 1 2 Ponder, Melinda M. "On the trail of Katharine Lee Bates: Talk for the Wellesley Reunion Class of 1966" (PDF). 2016. İstifadə tarixi: July 5, 2018.
- ↑ "Republican Women Declare for Davis" (PDF). The New York Times. October 20, 1924. İstifadə tarixi: January 6, 2012.
- ↑ "Katharine Lee Bates". Wellesly College Archives. October 15, 2012. İstifadə tarixi: July 5, 2018.