Jolt (mac. Zoltán; təq. 896, bilinmir – 949) — IX-X əsrlərdə Macar hökmdar sülalələrinin üzvü kimi tanınır. Macarıstan knyazlığı dövrünün mühüm fiqurlarından biri.[1] Jolt adı Macarıstanın müxtəlif tarixi mənbələrində rast gəlinən qədim adlardan biridir və tez-tez Arpad sülaləsi ilə əlaqələndirilir.[2]
| Jolt | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | təq. 896 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 949 |
| Atası | Arpad |
| Uşağı | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi qeydlərə əsasən, Jolt Macar knyazı Arpadın nəslindən gələn hökmdarlardan biri olmuşdur.[3] Onun IX əsrin sonlarında və ya X əsrin əvvəlində doğulduğu güman edilir.[4] O, Arpadın oğlu və ya nəvəsi olduğu ehtimal edilən şəxs kimi tanınır. [5][6]Macarların Avropaya yürüşləri və yeni torpaqlara köçü dövründə Jolt kimi liderlər tayfaların birləşməsində mühüm rol oynamışdır. Onun gənclik illəri əsasən macar tayfalarının Dunay vadisində məskunlaşması və Orta Avropada güclənməsi dövrünə təsadüf edir.[7]
Joltun adı əsasən "Gesta Hungarorum" (Macarların tarixi) adlı orta əsr salnamələrində çəkilir.[8] O, macarların ilk hökmdarlarından biri olan Arpadın nəslindən gəldiyi üçün macar dövləti qurucularından biri kimi qəbul edilir.[9] Onun dövründə macar tayfaları Avropa siyasətində daha aktiv rol oynamağa başlamış, Şərqi və Mərkəzi Avropada nüfuzlarını genişləndirmişdilər. Macar tarixçiləri onun dövrünü erkən macar dövlətçiliyinin formalaşma mərhələsi kimi qiymətləndirirlər. Joltun varisləri Macarıstan krallığının gələcək hökmdarları olmuşdur.[10] Onun oğlu Takşon daha sonra Macar knyazı olmuş və macarların dövlət quruculuğu prosesini davam etdirmişdir. Takşondan sonra isə Qeza[11] və məşhur Müqəddəs İştvan hakimiyyətə gəlmiş və Macarıstan krallığını rəsmi olaraq təsis etmişdir. Bu baxımdan, Jolt yalnız öz dövründə deyil, həm də gələcək macar dövlətçiliyinin formalaşmasında mühüm rol oynayan tarixi şəxsiyyətlərdən biri hesab edilir.[12]
| Almos | |||||||||||||||||||||||||
| Arpad | Menumorut* | ||||||||||||||||||||||||
| Jolt | qızı | ||||||||||||||||||||||||
| Takşon | |||||||||||||||||||||||||
| Macarıstan kralları** | |||||||||||||||||||||||||
*Müasir alimlər Menumorutun gerçək və ya uydurma bir insan olub-olmadığını mübahisə edirlər.[5][6]
**Macarıstanın bütün sonrakı Böyük knyazları və kralları (1301-ci ilə qədər) Takşon nəslindən olublar.
- ↑ Anonymus, Notary of King Béla: The Deeds of the Hungarians (ch. 11), p. 33.
- ↑ Kristó, Gyula; Makk, Ferenc. Az Árpád-ház uralkodói [=Rulers of the House of Árpád] (macar). I.P.C. Könyvek. 1996. ISBN 963-7930-97-3.
- ↑ Anonymus, Notary of King Béla: The Deeds of the Hungarians (ch. 57), p. 127.
- ↑ Anonymus, Notary of King Béla: The Deeds of the Hungarians (Edited, Translated and Annotated by Martyn Rady and László Veszprémy) (2010). In: Rady, Martyn; Veszprémy, László; Bak, János M. (2010); Anonymus and Master Roger; CEU Press; ISBN 978-963-9776-95-1
- ↑ 1 2 Engel, 2001. səh. 11
- ↑ 1 2 Sălăgean, 2005. səh. 140
- ↑ Constantine Porphyrogenitus: De Administrando Imperio (Greek text edited by Gyula Moravcsik, English translation by Romillyi J. H. Jenkins) (1967). Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies. ISBN 0-88402-021-5
- ↑ Bowlus, Charles R. Franks, Moravians and Magyars: The Struggle for the Middle Danube, 788–907. University of Pennsylvania Press. 1994. ISBN 0-8122-3276-3.
- ↑ Engel, Pál. The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. I.B. Tauris Publishers. 2001. ISBN 1-86064-061-3.
- ↑ Madgearu, Alexandru. The Romanians in the Anonymus Gesta Hungarorum: Truth and Fiction. Romanian Cultural Institute, Center for Transylvanian Studies. 2005. ISBN 973-7784-01-4.
- ↑ Sălăgean, Tudor. Romanian Society in the Early Middle Ages (9th–14th Centuries AD) // Pop, Ioan-Aurel; Bolovan, Ioan (redaktorlar ). History of Romania: Compendium. Romanian Cultural Institute (Center for Transylvanian Studies). 2005. 133–207. ISBN 978-973-7784-12-4.
- ↑ Tóth, Sándor László. Zaltas // Kristó, Gyula; Engel, Pál; Makk, Ferenc (redaktorlar ). Korai magyar történeti lexikon (9-14. század) [=Encyclopedia of the Early Hungarian History (9th-14th centuries)] (macar). Akadémiai Kiadó. 1994. səh. 741. ISBN 963-05-6722-9.