Hoysala Krallığı— Cənubi Hindistanda mövcud olmuş görkəmli bir sülalə idi və eramızın XI–XIV əsrləri arasında indiki Karnataka ərazisinin böyük hissəsinə, eləcə də Tamilnad və cənub-qərbi Telanqananın bəzi bölgələrinə hökmranlıq etmişdir.[3] Paytaxt əvvəlcə Belur şəhərində yerləşirdi, daha sonra isə Halebiduya köçürüldü.[4]
| Tarixi dövlət | |||
| Hoysala krallığı | |||
|---|---|---|---|
|
|||
 |
|||
| 1026[1] — 1343 | |||
| Paytaxt | Halebidu[2] | ||
| İdarəetmə forması | monarxiya | ||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Hoysala sülaləsinin mənşəyi Karnatakanın Malnad bölgəsinə gedib çıxır. İlkin dövrdə Hoysala hökmdarları Kalyanidəki Qərbi Çalukyaların vassalları kimi xidmət edirdilər. Sülalə xüsusilə kral Vişnuvardhananın dövründə, Çolaların Talakad döyüşündə məğlub edilməsindən sonra nüfuz qazandı; bu qələbə Dekan bölgəsində Hoysala hakimiyyətini möhkəmləndirdi.[5] XII əsrdə Qərbi Çalukyalarla Kalyani Kalachuriləri arasındakı qarşıdurmadan istifadə edən Hoysalalar öz ərazilərini genişləndirərək Karnatakanın böyük hissəsinə, həmçinin şimal-qərbi Tamilnadya və qərbi Andxra Pradeşə (indiki Telanganaya) nəzarət etdilər.[6]
Hoysala dövrü Cənubi Hindistan incəsənəti, memarlığı və ədəbiyyatının inkişafında mühüm mərhələ olmuşdur. Bu dövrdən günümüzə 100-dən artıq məbəd gəlib çatmışdır ki, onlar mürəkkəb və incə Hoysala memarlığını nümayiş etdirir.[7] Tarixçi Sailendra Senin “heykəltəraşlıq coşqunluğunun heyrətamiz nümayişi” adlandırdığı nümunələrə Belurdakı Çennakeşava məbədi, Halebidudakı Hoysaleşvara məbədi və Somanathapuradakı Çennakeşava məbədi daxildir.[8] Bu üç məbəd 2023-cü ildə UNESCO-nun Ümumdünya irsi siyahısına salınmışdır.[9] Hoysala hökmdarları eyni zamanda incəsənəti himayə etmiş, Kannada və Sanskrit dillərində ədəbiyyatın inkişafını təşviq etmiş, xüsusilə cayn və brahman şairlərin mühüm töhfələri olmuşdur.[10]
- ↑ Bell A. Hoysala dynastyI NDIAN DYNASTY (brit. ing.). // Encyclopædia Britannica Encyclopædia Britannica, Inc., 1768.
- ↑ hoysala dynasty.
- ↑ Sastri (1955), pp. 220–221.
- ↑ Foekema (1996), p. 19.
- ↑ Kamath (2001), pp. 101–102.
- ↑ Sastri (1955), pp. 222–223.
- ↑ Foekema (1996), p. 22.
- ↑ Sen, 2013. səh. 58–60
- ↑ UNESCO World Heritage Convention. "Sacred Ensembles of the Hoysalas". UNESCO. © UNESCO World Heritage Centre 1992-2023. 13 oktyabr 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 oktyabr 2023.
- ↑ Kamath (2001), pp. 100–104.