Halvani

Atası halva bişirdiyi üçün "Halvani" (bəzi mənbələrdə "Halvai") nisbəsi ilə məşhurlaşmışdır. Ləqəbləri "Şəmsəddin" və "Şəmsül-Əimmə"dir. Halvani, fiqh elmini Əbu Əli ən-Nəsəfidən, hədis elmini Məhəmməd ibn Salehdən öyrənmişdir. Bundan başqa müxtəlif alimlərlə də görüşüb, onlarla söhbətlər etmişdir. Ondan da Səraxsi, Əbül-Fəzl Zərnicəri və başqa şəxslər elm öyrəniblər. Buxarada, dövrünün alimlərinin imamı, ən yüksəyi olub. Ömürünün sonuna doğru Keş şəhərinə gedib və orada vəfat edib. Sonradan Buxaraya nəql edildiyi də söylənmişdir. Halvani, fiqhdən başqa hədis və digər elmlərdə də mahir alim olmuşdur.^[1] Halvaninin vəfat yeri və tarixi ilə bağlı müxtəlif versiyalar vardır:^[2]

• Tələbəsi Əbdüləziz ibn Məhəmməd Nəhşəbiyə görə o 452-ci ildə Şaban ayında (sentyabr 1060-cı il) Keşdə vəfat etmişdir.
• Səmaniyə görə Halvani 448-ci (1056) və ya 449-cu ildə (1057) Keşdə vəfat etmiş, nəşi Buxaraya aparılaraq Kəlabaz məhəlləsində dəfn edilmişdir.
• Zəhəbiyə görə isə 456-cı ilin Şaban ayında (avqust 1064) Buxarada vəfat etmişdir.

• əl-Məbsut. Fiqhə dair olan bu əsərin Süleymaniyə Kitabxanasında bir nüsxəsi saxlanılır. (Ayasofiya, № 1381).
• Məclis min məcalisi Şəmsil-əimmə əl-Halvani fi sifəti əşrətis-səə və məkəmətil-qiyamə. Bu kitabın iki nüsxəsi məlumdur.

Katib Çələbi, Halvaninin "Fətəva" adlı bir əsərinin də olduğu yazmışdır.^[3] Katib Çələbi Halvaninin aşağıdakı əsərlərindən də bəhs edir:

• Şərhu Ədəbil-qadi li-Əbi Yusif,
• Şərhul-Camiil-kəbir,
• Şərhul-Hiyəl lil-Xəssaf,
• Şərhus-Siyəril-kəbir,
• əş-Şürut,
• əl-Fəvaid,
• Kitabül-Kəsb,
• Kitabün-Nəfəqat,
• əl-Vaqiat.

1. ↑ ^{1 2} Mikail, Rəfail. Dəlilləri ilə İslam fiqhi (az.). Bakı: Şərq-Qərb. 2014. 213. ISBN 978-9952-489-89-7.
2. ↑ "Halvani". Archived from the original on 13 iyun 2024. İstifadə tarixi: 6 mart 2025.
3. ↑ Kəşfüz-zunun, cild II (ərəb). 1224.