Hakimlər və Prokurorlar şurası — Türkiyədə hakim və prokurorların kadr işləri ilə məşğul olan və onlarla bağlı etirazları araşdıran inzibati orqan.[1] Hakimlər və Prokurorlar Şurasının məhkəmə statusu yoxdur.
| Hakimlər və Prokurorlar Şurası | |
|---|---|
| |
| (HSK) | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Ölkə | |
| Yaradılma tarixi | 20 iyul 1961 |
| Baş qərargah | |
| Rəsmi saytı | hsk.gov.tr |
1961-ci il Konstitusiyasına uyğun olaraq 20 iyul 1961-ci ildə “Hakimlər Ali Şurası” adı ilə yaradılmışdır. Hakimlərin müstəqilliyini təmin etmək üçün yaradılmış kollegiya hakimlər haqqında şikayətlərə baxıb qərar vermək, habelə hakimlərin təyinatı və yerdəyişməsi kimi kadr məsələlərini həll edən səlahiyyətli orqan idi. İyirmi üç üzvdən - on səkkiz daimi və beş əvəz edən üzvdən ibarət şuranın tərkibi Ali Məhkəmə, Məclis və Senat tərəfindən müəyyən edilirdi. 1962-ci ildə “Hakimlər Ali Şurası haqqında” 45 saylı Qanun qəbul edilmiş və şuranın strukturu, fəaliyyət qaydaları və prinsipləri müəyyən edildi.
Martın 12-də imzalanan Memorandumdan sonra konstitusiyaya və qanunlara edilən dəyişikliklərə əsasən, üzvlərin sayı on dörd — on bir əsas və üç əvəz edən oldu. Kollegiyanın bütün üzvləri Ali Apellyasiya Məhkəməsinin Ümumi Yığıncağının üzvləri arasından seçiləcək və səlahiyyət müddəti başa çatmış üzvlərin yenidən seçilə biləcəyi nəzərdə tutulduğu halda, onların dörd illik səlahiyyət müddəti dəyişdirilmir.
12 sentyabr çevrilişindən sonra qəbul edilən yeni konstitusiya ilə “Hakimlər Ali Şurası” və “Prokurorlar Ali Şurası”nın adları birləşdirilərək “Hakimlər və Prokurorlar Ali Şurası” oldu. Əvvəllər yalnız hakim və prokurorlar haqqında qərar vermək səlahiyyətinə malik olan kollegiya indi bu dəyişikliklərlə inzibati məhkəmə orqanlarının hakim və prokurorlarını öz fəaliyyəti dairəsinə daxil edib. 1981-ci ildə qüvvəyə minən 2461 saylı Hakimlər və Prokurorlar Yüksək Şurası haqqında qanunla hakimlər və prokurorlar vahid qanunla tənzimlənirdi.
2010-cu ildə edilən konstitusiya dəyişikliklərinə əsasən 2461 saylı Hakimlər və Prokurorlar Yüksək Şurası haqqında Qanun ləğv edilərək yerinə 6087 saylı Hakimlər və Prokurorlar Yüksək Şurası haqqında qanun qəbul edildi. Şura iyirmi iki əsas və on üç əvəz edən üzvdən ibarət oldu və üç palatada işləyəcəkdi. Kollegiyanın sədri ədliyyə naziri oldu. Üzvləri prezident, Ali Məhkəmə, Türkiyə Ədliyyə Akademiyası tərəfindən müəyyən xüsusiyyətlərə malik şəxslər arasından seçiləcəkdi.
2017-ci il Türkiyə Konstitusiya dəyişikliyi referendumundən sonra Hakimlər və Prokurorlar Şurasının strukturu indiki formasına çatdı. Şura hazırda on üç üzvdən ibarətdir: yeddi nəfəri parlament tərəfindən yüksək məhkəmələr və vəkillərdən, dördü isə Prezident tərəfindən mülki və inzibati işlər üzrə hakimlər və prokurorlar, ədliyyə naziri və nazir müşaviri tərəfindən təyin edilir. Şurada dövlətin üç qolu - qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyəti və praktiki hüquqşünaslar təmsil olunur. Belə ki, təyinatlar vasitəsilə məhkəmə orqanının formalaşdırılması bütün hakimiyyət orqanları tərəfindən birgə həyata keçirilir.
| 1982–2010 | 2010–2017 | 2017-hazırkı[2] |
|---|---|---|
| 4 Prezident tərəfindən təyin edilir | ||
| 3 üzv. Prezident tərəfindən seçilən hər bir vəzifə üçün Ali Məhkəmə tərəfindən 3 namizəd seçilir | 3 Ali Məhkəmə tərəfindən seçilir. | 3 Türkiyə Böyük Millət Məclisi tərəfindən seçilir, Ali Məhkəmə təyin edir. |
| 2 üzv. Hər vəzifəyə Dövlət Şurası tərəfindən seçilən 3 namizəd prezident tərəfindən seçilir | 2-si Dövlət Şurası tərəfindən seçilir | 1-i Böyük Millət Məclisi tərəfindən Dövlət Şurası tərəfindən təyin edilir. |
| 1. Türkiyə Ədalət Akademiyası tərəfindən seçilir. | 3. Böyük Millət Məclisi tərəfindən universitet hüquqşünasları arasından təyin edilir. | |
| 7-si mülki hakimlər və prokurorlar tərəfindən seçilir | 3-ü mülki hakimlər və prokurorlar arasından Prezident tərəfindən təyin edilir. | |
| 3-ü inzibati işlər üzrə hakimlər və prokurorlar tərəfindən seçilir. | 1 Prezident tərəfindən inzibati hakimlər və prokurorlar arasından təyin edilir. | |
| Ədliyyə naziri | ||
| Ədliyyə nazirinin müşaviri | ||
| 7 | 22 | 13 |
Hakimlər və Prokurorlar Şurasının üzvləri dörd il müddətinə seçilir. Seçilmiş üzvlər daha sonra yenidən seçilə bilər. Nazir və müşavirlər istisna olmaqla, üzvlərin bu işdən başqa hər hansı digər işlə və ya vəzifə ilə məşğul olması qadağandır.
Hakimlər və Prokurorlar Şurası iki palatada fəaliyyət göstərir. Bu iki palatanın bütün üzvləri Ədliyyə nazirinin sədrliyi ilə Baş Assambleyanı təşkil edir.
8 oktyabr 2024-cü ilə qədər
| Sıra | Ad | Vəzifə |
|---|---|---|
| 1 | Xəlil Koç | Dairə müdürü |
| 2 | Havvanur Yurtsever | Üzv |
| 3 | Ömür Topaç | Üzv |
| 4 | İbrahim Kolcu | Üzv |
| 5 | Mehmet Yılmaz | Üzv (müdür köməkçisi) |
| 6 | Ömer Faruk Yıldırım | Üzv |
8 oktyabr 2024-cü ilə qədər
| Sıra | Adı | Vəzifəsi |
|---|---|---|
| 1 | Məhmət Akif Əkinci | Dairə müdürü |
| 2 | Çetin Arslan | Üzv |
| 3 | Sinan Esen | Üzv |
| 4 | Aysel Demirel | Üzv |
| 5 | Bilal Temel | Üzv |
| 6 | Ergün Şahin | Üzv |
8 oktyabr 2024-cü ilə qədər
| Sıra | Adı | Vəzifəsi |
|---|---|---|
| 1 | Yılmaz Tunç | Prezident (Ədliyyə naziri) |
| 2 | Məhmət Akif Əkinci | Vitse-prezident |
| 3 | Halil Koç | Üzv |
| 4 | Həvvanur Yurtsever | Üzv |
| 5 | Ömür Topaç | Üzv |
| 6 | Ergün Şahin | Üzv |
| 7 | Sinan Esen | Üzv |
| 8 | Aysel Demirel | Üzv |
| 9 | İbrahim Kolcu | Üzv |
| 10 | Ömər Faruk Yıldırım | Üzv |
| 11 | Çetin Arslan | Üzv |
| 12 | Bilal Temel | Üzv |
| 13 | Mehmet Yılmaz[3] | Üzv (müavin) |
- ↑ [https://www.hsk.gov.tr/ TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÂKİMLER VE SAVCILAR KURULU]
- ↑ "Council of Judges and Prosecutors". www.cjp.gov.tr. İstifadə tarixi: 8 July 2018.
- ↑ https://www.son.tv/hsk-1-daire-uyesi-hangi-bakan-yardimcisi-oldu/ (#bare_url_missing_title).
- hsk.gov.tr — rəsmi saytı
- Türkiye Cumhuriyeti Anayasası Arxivləşdirilib 2018-07-21 at the Wayback Machine
- 6087 Sayılı Hâkimler ve Savcılar Kurulu Kanunu