Girsu

Girsuda insanlar Übeydlər dövründə (e.ə. 5300–4800) məskunlaşmışdır, lakin mühüm fəaliyyət səviyyəsi erkən sülalə dövründə (e.ə. 2900–2335) başlamışdır. Qudea zamanında, Laqaşın ikinci sülaləsi dövründə Girsu Laqaş Krallığının paytaxtı oldu və siyasi hakimiyyət Laqaş şəhərinə keçdikdən sonra onun dini mərkəzi olmağa davam etdi.^[2] III Ur dövründə Girsu imperiyanın əsas inzibati mərkəzi idi. Urun süqutundan sonra Girsu əhəmiyyətini itirdi, lakin təxminən e.ə. 200-cü ilə qədər məskunlaşıldı.

Sahə biri düzənlikdən 50 fut, digəri isə 56 fut hündürlükdə olan iki əsas kurqandan ibarətdir. Ərazidə bir sıra kiçik kurqanlar var. Tello, 1877–1900-cü illər arasında on bir kampaniyada əvvəlcə Bəsrədəki Fransa vitse-konsulu Ernest de Sarzekin, daha sonra 1903–1909-cu illərdə onun varisi Qaston Kros tərəfindən geniş şəkildə qazılan ilk Şumer ərazisi idi.^[3][4]

Qazıntılar 1929–1931-ci illərdə Ata Anri de Jenuyyak və 1931–1933-cü illərdə Andre Parronun rəhbərliyi altında davam etdi. Məhz Girsuda "Qırğalar stellası"nın parçaları tapılıb. Sahə qazıntı standartlarının aşağı olmasından və həmçinin qeyri-qanuni qazıntılardan əziyyət çəkib. Ərazidən 50 minə yaxın mixi lövhə aşkar edilib.^[5]

Telloda qazıntılar 2017-ci ildə Britaniya Muzeyinin iraqlı arxeoloqlar üçün təşkil etdiyi təlim proqramı çərçivəsində bərpa edilib.^[6][7] Təməl lövhəsi və bir sıra üzərində yazı olan tikinti konusları tapılıb. 2020-ci ilin mart ayında arxeoloqlar Ningirsuya həsr olunmuş 300-dən çox sınıq mərasim keramika stəkanları, çanağı, küpləri və heyvan qurbanları və ritual yürüşləri ilə dolu 5.000 illik kultik ərazinin aşkar edildiyini elan etdilər.^[8] Qalıqlardan biri Nanşeyə həsr olunduğu güman edilən qabıqdan hazırlanmış gözləri olan ördək formalı tunc heykəlcik idi.^[9] Hind Vadisi bölgəsinə aid olan çəki daşı da tapılmışdır.

•  
  IV Übeyd dövrünə aid saxsı qədəh, e.ə. 4700-4200, Tello, qədim Girsu, Luvr Muzeyi^[10]
•  
  IV Übeyd dövrünə aid saxsı qablar, e.ə. 4700-4200 Tello, qədim Girsu, Luvr Muzeyi^[11]
•  
  IV Übeyd dövrünə aid saxsı, e.ə. 4700-4200, Tello, qədim Girsu, Luvr Muzeyi AO 15338^[12]
•  
  IV Übeyd dövrünə aid qadın heykəlcikləri, Tello, qədim Girsu, e.ə. 4700-4200, Luvr Muzeyi AO15327

•  
  Uruk dövrü vazası, terrakotta, e.ə. 3500-2900, Tello, qədim Girsu, Luvr Muzeyi
•  
  Vaza, qırmızı boyalı terrakota, e.ə. 3500-2900, Tello, qədim Girsu, Luvr Muzeyi
•  
  Vaza, terrakotta, e.ə. 3500-2900, Tello, qədim Girsu
•  
  Hind-Mesopotamiya əlaqələrinin nəticəsi olaraq Telloda tapılan hind möhrü təəssüratı^[13][14]

•  
  Qızıl üzük, Karnelian, Lapis Lazuli, Tello, qədim Girsu, e.ə. III minilliyin ortaları, Luvr Muzeyi
•  
  Kral Urukaqinanın hakimiyyətinin 4-cü ilində (e.ə. 2350) yazılmış gil lövhədə mixi yazı ilə yazılmış böyüklərə və uşaqlara aylıq verilən arpa paylarının hesabı, Girsu, Britaniya Muzeyi, London
•  
  Qudea tərəfindən ucaldılmış Tello Qapısı (e.ə. 2100)