Gerhard Fridrix Franz Hezeman[5] (alm. Gerhard Friedrich Franz Gesemann; 16 dekabr 1888[1][2] – 31 mart 1948[1][2] və ya 23 mart 1948[3]) — alman slavyanşünas, folklorşünas, ədəbiyyatşünas və professoru; Münhen, Berlin və Kil universitetlərində təhsil aldıqdan sonra slavyan dilləri və müqayisəli linqivistika üzrə ixtisadlaşıb. O, 1913-cü ildə alman ədəbiyyatı üzrə namizədlik dissertasiyasını müdafiə etdikdən sonra Belqrada köçüb.
| Gerhard Hezeman | |
|---|---|
| alm. Gerhard Friedrich Franz Gesemann | |
 | |
| Doğum tarixi | 16 dekabr 1888[1][2] |
| Vəfat tarixi | 31 mart 1948[1][2] (59 yaşında) və ya 23 mart 1948[3] (59 yaşında) |
| Milliyyəti | alman |
| Uşağı | Volfanq Hezeman |
| Elmi dərəcəsi | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Gerhard Hezemann 16 dekabr 1888-ci ildə Lixtenberqdə müəllim ailəsində dünyaya gəlib. Orta təhsilini başa vurduqdan sonra alman və slavyan dilləri, eləcə də müqayisəli linqivistika üzrə ixtisaslaşaraq, Münhen, Berlin və Kil universitetlərində təhsil alıb. 1913-cü ildə alman ədəbiyyatı üzrə fəlsəfə doktoru dərəcəsini aldıqdan sonra Leypsiq Universitetindən Avqust Leskinin dəvətini qəbul etmədi. Leskin ümid edirdi ki, Hezemann slavyanşünaslıq üzrə birgə tədqiqatlarında yardımçı olacaq. Bunun əvəzinə, Hezeman Belqrad gimnaziyasında alman dilini öyrətmək üçün Birinci Dünya müharibəsi ərəfəsində, 1914-cü ildə Belqrada köçdü. Müharibə başlayandan sonra o, Serb ordusu Albaniya ərazisindən geri çəkilərkən tibb qardaşı kimi çalışdı; sonra neytral ölkələr vasitəsilə Almaniya imperiyasının ərazisinə keçdi. O, sonra ömrünün bu illərini 1935-ci ildə "Qaçış. Serb gündəliyindən" kitabında qələmə alıb (Die Flucht: Aus einem serbischen Tagebuch 1915 und 1916).
Müharibə bitdikdən sonra, 1922-ci ildən Heseman Praqadakı Alman Karl-Ferdinand Universitetinin Slavyan dilləri kafedrasında Slavyan filologiyası və Balkanşünaslıqdan dərs deməyə başladı. 1924-cü ildə professor elmi adını aldı. Müəllimi Erix Bernekerin təklifi ilə o, məşhur Erlangen əlyazmasını çapa hazırlayıb 1925-ci ildə isə nəşr etdirdi.[6]
Almaniyada nasional-sosialistlər hakimiyyətə gəldikdən sonra 1933-1934-cü illərdə Praqa Universitetinin rektoru olub. O, Frans Şpina (1868-1938) ilə birlikdə çalışmışdır: xüsusilə, onlar 1930-cu ildə Slavyan Tədqiqatları üzrə Alman Cəmiyyətini (Deutsche Gesellschaft für Slawistische Forschung) birgə təsis etmişdilər. Cəmiyyət həmçinin "Slavyan icmalı" (Slavische Rundschau) jurnalını da nəşr etmişdir.
Gerhard Hezeman 1935-ci ildə Praqada keçirilən seçkilərdə onun namizədliyini irəli sürmüş Sudet Alman Partiyasının (SdP) üzvü olub. Çexoslovakiyanın işğalından və İkinci Dünya müharibəsinin başlamasından sonra, 1940-cı ildə Üçüncü Reyxin Xarici İşlər Nazirliyi onu Belqradda Alman Elmi İnstitutunun təşkili üçün Yuqoslaviyaya göndərir. Vermaxtın 1941-ci ilin aprelində Yuqoslaviyaya hücumundan sonra (bax: Yuqoslaviya əməliyyatı) Hezeman avqust ayında Belqraddan ayrılaraq, Praqa döndü. 1941-ci ildə o, 1943-cü ilin fevralında Reynhard Heydrix Fondunun (Reinhard-Heydrich-Stiftung) bir hissəsi olan Slavyan İnstitutunun direktoru olub. Hezeman həm ürəyindəki narahatlıq, həm də Təhlükəsizlik Xidmətinin (SD) onu "siyasi opportunist" kimi qələmə verdiyinə görə, 1944-cü ildə erkən təqaüdə çıxdı.
İkinci Dünya müharibəsi zamanı elmi kitabxanasının böyük hissəsini və bir çox əlyazmalarını itirən Hezeman ömrünün son illərində roman yazmaqla məşğul olub. O, 31 mart 1948-ci ildə Bad Tölzdə vəfat edib. Onun şəxsi arxivinin bir hissəsi Münhendəki "Monacensia" arxivində qorunur.
Gerhard Hezemannın oğlu Volfanq Hezeman (1925-2014), 1972-1987-ci illərdə Saarland Universitetində slavyanşünaslıq sahəsi üzrə professor olub.
Cənub slavyanların tarixi, dilləri və mədəniyyətinə xüsusi maraq göstərən Hezeman onlar haqqında bir sıra əsərlər nəşr etdirib. Professorlar Herman Vendel (1884-1936), İosif Matl (1897-1974) və Alois Şmaus (1901-1970) ilə birlikdə Hezeman Almaniyada serb-xorvat dilinin ən mühüm tədqiqatçılarından biri hesab olunurdu:
- Regenzauber in Deutschland. Kiel, Phil. Diss., 1913. Braunschweig, 1913.
- Fünfundzwanzig Jahre Slavistik an der Deutschen Universität in Prag (1903—1928): Eine Denkschrift. (Von Franz Spina und Gerhard Gesemann.) Prag, J. G. Calve 1928.
- Die serbokroatische Literatur. Wildpark-Potsdam, Akademische Verlagsgesellschaft. Athenaion 1930.
- Der montenegrinische Mensch: Zur Literaturgeschichte und Charakterologie der Patriarchalität. Prag, Calve 1934.
- Das Königreich Südslawien (Von Gerhard Gesemann u. a.) Leipzig, Univ. Verl. Noske 1935.
- Die Flucht: Aus einem serbischen Tagebuch 1915 und 1916. München, Albert Langen/Georg Müller 1935.
- Kultur der slawischen Völker. (Von Gerhard Gesemann, Michael Antonowytsch u. a.) Potsdam, Akademische Verlags-Gesellschaft Athenaion 1936.
- Neue bulgarische Erzähler. (Von Ziwka Dragnewa und Gerhard Gesemann.) München, Albert Langen/Georg Müller 1936.
- Helden, Hirten und Hajduken: Montenegrin; Volksgeschichten. München, Albert Langen/Georg Müller 1935.
- Heroische Lebensform: Zur Literatur und Wesenskunde der balkanischen Patriarchalität. Berlin, Wiking-Verlag 1943. Ins Serbische 1968. Unveränderter Nachdruck 1980.
- Zweiundsiebzig Lieder des bulgarischen Volkes: Übersetzt und nachgedichtet. Berlin, Wiking-Verlag 1944.
- Germanoslavica, «Geschichten aus dem Hinterhalt»: 5 balkan. u. 1 Prager Novelle aus dem Nachlass. Kommentar, Lebensabriss und Schriftenverzeichnis, erstellt von Wolfgang Gesemann. Frankfurt am Main, Bern, Cirencester/U.K., Lang 1979.
- ↑ 1 2 3 4 Gerhard Gesemann // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France Gerhard Gesemann // BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 Library of Congress Authorities (ing.). Library of Congress.
- ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #11871712X // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- ↑ Марченко Т. В. Россика на страницах «Slavische Rundschau» // Литературный факт . 1—2. 2016. ISSN 2541-8297. 2019-03-20 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Erlangenski rukopis". Erlangenski rukopis (serb). 2024-05-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-31.
- Wilhelm Emil Mühlmann: Gesemann, Gerhard Friedrich Franz. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 6, Duncker & Humblot, Berlin 1964, ISBN 3-428-00187-7, S. 339.
- Gerhard Grimm: Gesemann, Gerhard Friedrich Franz. In: Mathias Bernath, Felix von Schroeder (Hrsg.), Gerda Bartl (Red.): Biographisches Lexikon zur Geschichte Südosteuropas. Band 2. Oldenbourg, München 1976, ISBN 3-486-49241-1, S. 41 f.
- Horst-Rüdiger Jarck, Günter Scheel (Hrsg.): Braunschweigisches Biographisches Lexikon. 19. und 20. Jahrhundert. Hannover 1996, S. 207 f.
- Andreas Wiedemann: Die Reinhard-Heydrich-Stiftung in Prag (1942—1945). Berichte und Studien Nr. 28. Herausgegeben vom Hannah-Arendt-Institut für Totalitarismusforschung e. V. an der Technischen Universität Dresden. Dresden 2000, ISBN 3-931648-31-1.
- Frank-Rutger Hausmann: «Auch im Krieg schweigen die Musen nicht». Die Deutschen Wissenschaftlichen Institute im Zweiten Weltkrieg. Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 2001, ISBN 3-525-35357-X.
- "Gerhard Gesemann: Slawist, Literarhistoriker, Hochschullehrer". deutsche-digitale-bibliothek (alman). Deutsche Digitale Bibliothek. İstifadə tarixi: 2019-03-20.