Fransız ədəbiyyatı (fr. Littérature française) – zəngin tarixi, dərin fəlsəfi fikirləri və müxtəlif janrları ilə dünya ədəbiyyatında xüsusi bir yer tutur. Bu ədəbiyyatın inkişafı Orta əsrlərdən başlayaraq müasir dövrə qədər geniş bir dövrü əhatə edir.
Fransız ədəbiyyatının bəzi mühüm dövrləri və yazarları aşağıdakılardır:
- Orta Əsrlər (12-15-ci əsrlər)
• “Roland nəğməsi” (“La Chanson de Roland”): Fransız epik poeziyasının əsas nümunələrindən biridir.
• Mariya de Frans (Marie de France): Orta əsrlərin məşhur hekayə yazarı.
İntibah (Rönesans) Dövrü (16-cı əsr)
• Fransua Rable (François Rabelais): “Qarqantüa və Pantaqrüel” əsərləri ilə tanınır.
• Mişel de Monten (Michel de Montaigne): “Essais” adlı əsərləri ilə modern esse janrını yaradan şəxsdir.
- Klassik dövr (17-ci əsr)
• Molyer (Molière): Teatr dünyasında komediyanın ustası (“Tartüf”, “Xəsis”).
• Jan Rasin (Jean Racine) və Pyer Kornel (Pierre Corneille): Tragediya janrının ustaları.
• Jan de Lafonten (Jean de La Fontaine): Heyvanlarla bağlı məşhur təmsillər yazmışdır.
- Maarifçilik Dövrü (18-ci əsr)
• Volter (Voltaire): “Kandid (“Candide”)) əsəri ilə tanınır.
• Jan-Jak Russo (Jean-Jacques Rousseau): Fəlsəfi və sosial mövzularla məşğul olmuşdur (“Elm və mədəniyyət haqqında mühakimələr”).
• Monteskyö (Montesquieu): “Qanunların ruhu” əsəri ilə maarifçilik düşüncəsinə töhfə vermişdir.
- Romantizm (19-cu əsr, başlanğıcı)
• Viktor Hüqo (Victor Hugo): “Səfillər” və “Paris Notr-Dam” əsərləri ilə dünya şöhrəti qazanmışdır.
• Alfred de Müsse (Musset) və Alfonso de Lamartin (Alphonse de Lamartine): Romantik poeziya və nəsr.
- Realizm və Naturalizm (19-cu əsr, ortası və sonu)
• Onore de Balzak (Honoré de Balzac): “İnsani komediya” adlı məşhur roman seriyası.
• Qustav Flober (Gustave Flaubert): “Madam Bovari” əsəri ilə tanınır.
• Emil Zolya (Émile Zola): Naturalizm cərəyanının banisi.
- Simvolizm və Modernizm (20-ci əsrin əvvəlləri)
• Şarl Bodler (Charles Baudelaire): “Şər çiçəkləri” əsəri simvolizmin əsas təməlidir.
• Marsel Prust (Marcel Proust): “İtirilmiş zamanın axtarışında” roman seriyası ilə tanınır.
• Jan-Pol Sartr (Jean-Paul Sartre) və Alber Kamü (Albert Camus): Ekzistensializm fəlsəfəsinin ədəbiyyatdakı təmsilçiləri.
- Müasir Fransız Ədəbiyyatı (20-21-ci əsr)
• Marqerit Düras (Marguerite Duras): “Hiroşima, sevgilim” əsəri ilə tanınır.
• Mişel Uelbek (Michel Houellebecq): Müasir dövrün mübahisəli, lakin tanınmış yazıçılarından biridir.
• Anni Erno (Annie Ernaux): Avtobioqrafik romanları ilə Nobel mükafatı laureatı (2022).