“Faxrul-İslam" ləqəbi ilə məşhur olan Əli ibn Məhəmməd, 1009-cu illərdə İranın Pəzdə (və ya Bəzdə) şəhərində doğulub yetişdiyi üçün "Pəzdəvi” nisbəsiylə tanınır. Pəzdə, Nəsəfdən 6 fərsax (red - 34.1 km.) uzaqda bir qaladır. Qalanın adı, yanında qurulan şəhərin də adı olmuşdur. Atası Məhəmməd Səmərqənd və Buxarada qazılıq (hakimlik) vəzifəsində olmuş, daha sonra bu vəzifədən ayrılaraq Pəzdəyə köçmüş və orada məskunlaşmışdır. Qardaşı Məhəmməd ibn Məhəmməd əl-Pəzdəvi də, Mavərannəhrdə yetişən böyük islam alilərindən olub. Qardaşından fərqli olaraq Fəxrul-islamın yazdığı kitablar oxucular tərəfindən çətin başa düşüldüyündən ona "Əbul-Usr" (red - ərəbcə "usr" çətin deməkdir) deyilmişdir. Fəxrul-İslam Pəzdəvi məzhəbini əzbərdən bilməkdə zərbi məsəl olmuşdu. Onun bu böyüklüyü hər kəs tərəfindən bilinməkdə və hər vaxt danışılmaqda idi. Mavərənnəhrin ən böyük fəqihlərindən olan Şəmsül-Əimmə Məhəmməd ibn Səhl əs-Səraxsi ilə eyni əsrdə yaşamış və Əbdüləziz bin Əhməd əl-Həlvani tərəfindən idarə edilən mədrəsədə İmam Səraxsiyə yoldaşlıq etmişdir. Bundan başqa o, hədis elminin də təhsil alıb, bir çox hədis rəvayət etmişdir. Yoldaşı olan Səmərqənd xətibi Əbul-Məali Məhəmməd ibn Nəsr ibn Mənsur əl-Meydani və öz oğulu Qazı Əbu Sabit əl-Pəzdəvi, ondan hədis rəvayət etmişdir. Bir ara Səmərqəndə getmiş və orada dərs demişdir. Fəxrul-İslam Pəzdəvi 13 sentyabr 1089-cu ildə Keşdə vəfat etsə də cənazəsi Səmərqəndə aparılaraq orada dəfn edilmişdir.

Faxrul-İslam Pəzdəvi, Hənəfi məzhəbinin böyük alimlərindəndir. Hənəfi fiqhinin füru və üsul məlumatlarında zamanındakı alimlərin imamı, ən böyüyü olduğu qeyd olunmuşdur. Müxtəlif elmləri də özündə cəm etmişdir. Hələ üsulu fiqhə dair yazdığı və "Üsulu Pəzdəvi" adıyla bilinən çox qiymətli bir kitabı, bütün İslam ölkələrində mötəbər bir əsərdir. Qasım ibn Qutluboğa Fəxrul-İslam haqda bunları deyir:

"Mən, bu kitabdakı hədisi-şərifləri təxric etdim. Məndən əvvəl onunla kimsə məşğul olmamışdı. Əbul-Məal Məhəmməd bin Nəsri Xatib, ondan hədisi-şərif rəvayət etmişdir."

Səmani deyir:

"O, Mavərannəhrin fəqihi, imamların və ən böyük alimlərin ustadı, İmamı Əzəm Əbu Hənifə həzrətlərinin məzhəbinin qüvvətli və böyük saliki idi."

Təfsir, hədis və fiqh elmlərində də məşhur və mötəbər kitabları olsa da başlıca əsərləri bunlardır:

• Kənzül-vüsul ilə marifətul-üsul: "Üsulu Pəzdəvi” adı ilə bilinən və üsulu fiqh elmində ən mötəbər və bütün alimlər tərəfindən etimad edilən qiymətli bir əsərdir.
• Əl-Məbsut: On bir cildlik bir fiqh kitabıdır.
• Təfsirül-Quran: Hər biri Quran qalınlığında, yüz iyirmi cild olan bu əsərin bir nüsxəsinə rast gəlinə bilməmiş, bu günə qədər ələ keçməmişdir.
• Şərhi Camiul kəbir və Camiul sağir: Üsul elminə aid olan iki qiymətli əsərdir. Bizə qədər gələ bilməyən əsərlərindəndir. İmam Məhəmməd Şeybani həzrətlərinin, Hənəfi fiqhini izah edən kitablarının şərhidir.
• Əz-Ziyadat: Fiqh elminin füru məsələlərini izah edən bir əsərdir. Bu əsərin bir nüsxəsi, Süleymaniyə kitabxanasında (Fateh) Nömrə: 1665 ilə) qeydlidir.
• Şərhül-hidayə: "Hidayə" adındakı fiqh kitabının nikah babına qədər olan qisiminin şərhini içinə alan bir əsərdir.

1. . Bakı: Şərq-Qərb. 2014. 213–215. ISBN 978-9952-489-89-7.
2. . Dəməşq: nəşr edən: İbrahim Saleh. 1992. 64.
3. . 188.

• Əbul-Yusr əl-Pəzdəvi
• İmam Məhəmməd Şeybani