Fərhad Quliyev
Fərhad Quliyev (tam adı: Fərhad Eldar oğlu Quliyev; 14 oktyabr 1973, Bakı) — arxeoloq, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent. AMEA Arxeologiya və Antropologiya İnstitutunun direktoru (2024-cü il fevralın 22-dən), Almaniya Arxeologiya İnstitutunun müxbir üzvü.[3]
| Fərhad Quliyev | |
|---|---|
| Fərhad Eldar oğlu Quliyev | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Bakı şəhəri |
| Vətəndaşlığı |
 SSRİ Azərbaycan |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Elm sahəsi | arxeologiya |
| Elmi dərəcəsi | tarix üzrə fəlsəfə doktoru |
| Elmi adı | dosent |
| İş yerləri | AMEA Arxeologiya və Antropologiya İnstitutu (direktor)[1] |
| Alma-mater | Azərbaycan Dövlət Universiteti |
| Təhsili | Bakı Dövlət Universiteti |
| Tanınır | arxeoloq |
| Üzvlüyü | Almaniya Arxeologiya İnstitutunun müxbir üzvü[2] |
Fərhad Quliyev 1973-cü il oktyabrın 14-də Bakı şəhərində anadan olmuş, Yasamal rayonu 18 saylı orta məktəbi bitirmişdir. Bakı Dövlət Universitetinin tarix fakültəsinin axşam şöbəsinə daxil olduğu dövrdə AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutuna (EA Tarix İnstitutunun Arxeologiya və Etnoqrafiya sektoru) laborant vəzifəsinə qəbul edilmişdir.
1990-1996-cı illər ərzində o, ali məktəbdə təhsilini davam etdirməklə bərabər ölkənin müxtəlif bölgələrində aparılan arxeoloji tədqiqatlarda iştirak etmiş, 1996-cı ildə ali təhsilini bitirdikdən sonra tam şəkildə elmi fəaliyyətlə məşğul olmağa başlamışdır.[4]
2003-cü ildə Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun Dissertasiya Şurasında arxeologiya ixtisası üzrə "Qədim Azərbaycanda atçılıq" mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmiş və 2004-cü ildə tarix elmləri namizədi elmi dərəcəsinə, 2023-cü ildə isə Ali Attestasiya Komissiyası tərəfindən dosent elmi adına layiq görülmüşdür.[4]
2006-cı ildə, AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun "Elmi ekspozisiya şöbəsinə" (Arxeologiya və Etnoqrafiya Muzeyi) müdir vəzifəsinə seçilmiş, 2007-2020 illərdə, İnstitutun Tovuz rayonunda çalışan Beynəlxalq arxeoloji ekspedisiyasının rəhbərlik etmiş və 2006-2013-cü illərdə İnstitutun "Gənc Alimlər Şurası"nın sədri olmuşdur.[4]
Fərhad Quliyev 2023-cü ilin iyununda, AMEA-nın Rəyasət Heyətinin qərarı ilə Arxeologiya, Etnoqrafiya və Antropologiya İnstitunun direktoru vəzifəsini icra edən təyin olunmuşdur. 2023-cü ildən 2024-cü ilin fevralınadək baş direktor vəzifəsini icra etmişdir. 2024-ci ilin fevralın 21-də AMEA İctimai Elmlər Bölməsinin ümumi yığıncağında Arxeologiya və Antropologiya İnstitutunun direktoru vəzifəsinə seçilmiş və fevralın 22-də, AMEA-nın Rəyasət Heyətinin qərarı ilə Arxeologiya və Antropologiya İnstitutunun direktoru vəzifəsinə təsdiq edilmişdir.[5]
Fərhad Quliyev evlidir və 2 övladı var.
Fərhad Quliyev Azərbaycanda elmi əhəmiyyətinə görə mühüm yer tutan neolit dövrünə aid Göytəpə, Hacıələmxanlı, Menteş və Kiçiktəpə arxeoloji abidələrinin tədqiqatlarının müəllifidir. Tovuz rayonunda onun rəhbərliyi altında çalışan ekspedisiyanın tərkibində Yaponiya Tokio Universitetinin, Almaniya Arxeologiya İnstitutunun və Fransa mütəxəssisləri çalışmışdır. Beynəlxalq müştərək elmi tədqiqatlara üstünlük verən Fərhad Quliyev 2011-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu tərəfindən qrantların verilməsi üzrə 2011-ci ilin 1-ci müsabiqəsinin (EİF-2011-1(3)) "İlkin sivilizasiyaları əks etdirən arxeoloji komplekslər adlı layihə ilə (Göytəpə neolit dövrü abidəsi-açıq səma altında arxeopark)" qalib olmuşdur. 2011-ci ildə o həmçinin Göytəpə neolit dövrü yaşayış məskənində "Cənubi Qafqazın qədim mədəniyyətləri" mövzusunda MDB ölkələrinin gənc arxeoloqlarının yay məktəbi layihəsini həyata keçirmişdir. Bu qrant layihəsi "MDB Ölkələrinin Dövlətlərarası Humanitar Əməkaşlıq Fondu" tərəfindən maliyyələşdirilmişdir.
2008-ci ildə AMEA-nın Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun Elmi şurasının qərarı ilə Akademiyanın "Elm" nəşriyyatı tərəfindən "Azərbaycanın kurqan qəbirlərində at dəfni" adlı mövzusunda (üç dildə) elmi monoqrafiyasını, 2012-ci ildə isə "Sivilizasiyanın başlanğıc nöqtəsi Göytəpə neolit dövrü abidəsi" kitabını nəşr etdirmişdir.[4]
2022-ci ildə işğaldan azad olunmuş ərazilərdə quruculuq işləri başlandığı dövrdən etibarən bölgənin arxeoloji abidələrində qazıntı işləri aparmış, Şuşada Molla Pənah Vaqifin muzey-məqbərəsinin tədqiqi və e.ə. II minilliyə aid "Üzərliktəpə" qədim yaşayış yerinin yenidən dünya elmi ictimaiyyətinə tanıdılması məqsədilə, abidəni beynəlxalq xarakterli tədqiqat obyektinə çevirmişdir.[4]
2023-2024-cü illərdə Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin "İmarət" kompleksinin bərpa işləri çərçivəsində tarixi qəbiristanlıqda, Qarabağ və Ağdamın son 3 əsrlik tarixinin canlı yadigarı olan bu qiymətli tarixi məkanda geniş elmi-tədqiqat və arxeoloji axtarış işlərinə rəhbərlik etmişdir.
Fərhad Quliyev həmçinin Avropa Birliyinin Horizon-2020 layihəsində (Knowledge Exchange and Academic Cultures in the Humanites. Europe and the Black Sea Region, late 18th-21th Centuries, KEAC-BSR, Horizon-2020, H2020-MSCA-RISE-2016, GA Number: 734 (layihənin nömrəsi: MSCA-RISE 734645), 2016-2020-ci illər) Azərbaycan üzrə kuratorlarından biri kimi iştirak etmişdir.[6]
Fərhad Quliyev, son iyirmi il ərzində apardığı tədqiqatların nəticələrinin dünya elmi ictimaiyyətinə tanıdılması üçün bir sıra mühüm elmi konfranslarda iştirak etmişdir. O, 2010 və 2016-cı illərdə Yaponiyada və İngiltərədə, 2011-2015-ci illərdə Fransada, 2011-2019-2022-ci illərdə Gürcüstan və Rusiya Respublikalarında, 2012-2016-2019-2022-ci illərdə Türkiyədə, 2012-ci ildə isə Polşada keçirilən beynəlxalq konfrans və seminarlarda məruzələri ilə çıxış etmişdir. 30 ildən artıq zaman çərçivəsində fəaliyyət göstərən arxeoloq alim Azərbaycanın ən qədim dövrünə aid arxeoloji mədəniyyətləri, Yaxın Şərq və Anadolu sivilizasiyalarının sistemində problemi üzrə tədqiqatlar aparır.[1]
Fərhad Quliyev son iyirmi il ərzində Gəncə-Qazax bölgəsində, Azərbaycan arxeoloqları ilə müştərək çalışan Yaponiyanın Tokio Universiteti və Fransanın Milli Elmi Araşdırmalar Mərkəzinin mütəxəssislərini birləşdirən beynəlxalq tərkibli ekspedisiyasına rəhbərlik etmişdir.[4]
Yaponiya Universitetlərinin arxeoloq mütəxəssisləri ilə Fərhad Quliyevin, müştərək elmi tədqiqatlarının nəticələri dünya elmi ictimaiyyəti tərəfindən bir mənalı olaraq qəbul edilmiş və Cənubi Qafqazın qədim dövr arxeologiyasının yeniliyi kimi qiymətləndirilmişdir. Son illərdə İngiltərənin "Archaeopress"[7] və Almaniyanın "ex oriente"[8] elmi fundamental nəşriyyatlar tərəfindən çap edilmiş monoqrafiyalar, Azərbaycanın səkkiz min il bundan əvvəl qədim arxeoloji mədəniyyətləri haqqında əsaslı elmi informasiyaların üzə çıxmasına və ölkəmizin arxeoloji abidələrinin tanınmasına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərmişdir.
Ümumilikdə 3 monoqrafiyadan 2-si xaricdə nəşr olunmuş, 70 məqalə konfrans materialı-tezisdir. Məqalələrin 40-ı "Web of Science" və "Scopus" elmi bazalarına daxil olan yüksək resenziyalı xarici jurnallarda çap edilmişdir. "Google Scholar Citations" və "ResearchGate" qlobal informasiya şəbəkələrindən götürülən məlumatlara görə, tədqiqat sahəsi üzrə müxtəlif beynəlxalq elektron sistemlərinə daxil olmuş elmi əsərlərinə 1227 istinad edilmişdir. H-indexi 29-dur. Elmi əsərlərindən bəziləri aşağıdakılardır:
- Azərbaycanın kurqan qəbirlərində at dəfni, Bakı, Elm nəşriyyatı -2008
- Excavations at the Neolithic settlement of Göytepe, the middle Kura Valley, Azerbaijan, 2008–2009
- Recent Research on the chalcolithic period in western Azerbaijan Proc. 7th Archaeology of the Ancient Near East, Vol. 3: Fieldwork and recent research, edited by R. Matthews and J. Curtis, pp. 2012 Wiesbaden: HarrassowitzVerlag
- Göytəpə neolit dövrü yaşayış məskənində aparılmış arxeoloji tədqiqatlar. Azərbaycanda Arxeoloji Tədqiqatlar - 2008, Bakı, “Xəzər Universiteti” nəşriyyatı.
- Azərbaycan-Fransa beynəlxalq arxeoloji ekspedisiyasının tədqiqatları. Azərbaycanda Arxeoloji Tədqiqatlar - 2008, Bakı, “Xəzər Universiteti” nəşriyyatı[1]
- Excavations at Menteshtepe. Azərbaycanda Arxeoloji Tədqiqatlar - 2009, Bakı, “Xəzər Universiteti” nəşriyyatı
- Göytəpə neolit yaşayış yerində arxeoloji tədqiqatlar. Azərbaycanda Arxeoloji Tədqiqatlar - 2009, Bakı, “Xəzər Universiteti” nəşriyyatı
- Menteştəpə qədim yaşayış yerində arxeoloji tədqiqatlar. Azərbaycanda Arxeoloji Tədqiqatlar - 2010, Bakı, “Xəzər Universiteti”
- Göytəpə qədim yaşayış yerində arxeoloji tədqiqatlar. Azərbaycanda Arxeoloji Tədqiqatlar - 2010, Bakı, “Xəzər Universiteti”
- Menteştəpə qədim yaşayış yerində arxeoloji tədqiqatlar. Azərbaycanda Arxeoloji Tədqiqatlar - 2012, Bakı, “Xəzər Universiteti” nəşriyyatı, 2013
- Göytəpə və Hacıəllamxanlı neolit dövrü yaşayış yerlərində arxeoloji tədqiqatlar. Azərbaycanda Arxeoloji Tədqiqatlar - 2012, Bakı, “Xəzər Universiteti” nəşriyyatı, 2012
- Azerbaijan - Land between East and West.Transfer of knowledge and technology during the „First Globalization“ of the VII – IV millennium BC. Deutsches Archäologisches Institut, Eurasien-Abteilung, 2009[1]
- Sivilizasiyanın başlanğıc nöqtəsi- Göytəpə Neolit dövrü abidəsi. CBC nəşriyyatı. 2009
- The Neolithisation of the Southern Caucausus: the 2009 Excavations at Goytepe, the Republic of Azerbaijan. Ancient Orient Revealed Through Excavations In 2009. Japanase Society For West Asian Archaeology
- Metallurgy during the Middle ChalcolithicPeriod in the Southern Caucasus: Insight through Recent Discoveries at Menteshtepe, Azerbaijan. Scientific Research on Ancient Asian Metallurgy, 2012
- Recent Discoveries on the Neolithic and Chalcolithic of Western Azerbaijan. TUBA-AR TURKISH ACADEMY OF SCIENCES JOURNAL OF ARCHAEOLOGY .TUBA Journal of Archaeology (TUBA-AR) TUBA-AR is a peer-reviewed journal included in the Art and Humanities Citation Index (AHCI) and Elsevier SCOPUS[1]
- 2017-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun "Ən Layiqli Alim – Ə.L.A." məqsədli qrant müsabiqəsi çərçivəsində "2016-cı İlin Alimi" mükafatına layiq görülüb.[4]
- ↑ 1 2 3 4 5 "Quliyev Fərhad Eldar oğlu" (az.). https://science.gov.az. 18 mar 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 mar 2025.
- ↑ "Members of the DAI" (ingilis). https://www.dainst.org. 20 mar 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 mar 2025.
- ↑ "Fərhad Quliyev Almaniya Arxeologiya İnstitutunun müxbir üzvü seçildi" (az.). https://arxeologiya.az/. 20 Nov 2024. 18 mar 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 mar 2025.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 "Direktor" (az.). https://arxeologiya.az. 18 mar 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 mar 2025.
- ↑ "Bu institutlara yeni direktorlar təyin edildi" (az.). https://ednews.net. 26.02.2024. 19 mar 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 mar 2025.
- ↑ "Azerbaijan National Academy of Sciences" (ingilis). https://blacksearegion.eu. 23 mar 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 mar 2025.
- ↑ "Göytepe: Neolithic Excavations in the Middle Kura Valley, Azerbaijan; by Yoshihiro Nishiaki, Farhad Guliyev" (ingilis). https://www.archaeopress.com/. 19 mar 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 mar 2025.
- ↑ "Hacı ElamxanlıTepe, The Archaeological Investigations of an Early Neolithic Settlement in West Azerbaijan, edited by Yoshihiro Nishiaki, Farhad Guliyev, and Seiji Kadowaki" (ingilis). https://www.exoriente.org/. İstifadə tarixi: 19 mar 2025.
- Fərhad Quliyev: Azərbaycan cəmiyyətində arxeologiya elminin mövcudluğuna, fəaliyyətinə tələbat var
- Fərhad Quliyev: Bu il biz 15 arxeoloji ekspedisiyanın təşkil edilməsini planlaşdırırıq
- Arxeologiya və Antropologiya İnstitutunda paleogenetik tədqiqat layihəsi
- Ağdamda tarixi araşdırma | "İmarət"də dəfn edilənlərin kimliyi və üz cizgiləri