Eskalator, Hərəkətli pilləkən (ing. escalator, fr. escalader – dırmaşmaq, lat. scala – pilləkən) – adamları bir səviyyədən digərinə keçirmək üçün hərəkət edən pilləkənşəkilli qaldırıcı nəqliyyat qurğusu. Binanın mərtəbələri arasında insanların daşınması üçün konveyer nəqliyyat cihazı.
Hərəkət edən səkilərdə (Travolatorlarda-"yeriyən səki") sərnişinlər ya ayaq üstə durur ya da səkinin üstündə oturacaqlarla təchiz edilmiş kabinələrdə yerləşdirilirlər.
Hərəkət edən səkilər (Travolator) horizontal və bucaq altında yerləşdirilə bilərlər (meylli və ya üfüqi).
Sərnişin axını çox olan metro stansiyalarında (tunel Eskalatoru), küçə keçidlərində, həmçinin vağzal binalarında (mərtəbə Eskalatoru; mərtəbələrarası Eskalator), çoxmərtəbəli ictimai binalarda, ticarət mərkəzlərində, teatrlarda və s. geniş istifadə olunur. Eskalatorun pillələri sonsuz dartı zəncirinə bərkidilir və diyircəklər üzərində yönəldici yolla hərəkət etdirilir. Eskalator pilləkənlərlə sinxron hərəkət edən tutacaqla təchiz olunur. Yuxarı stansiyalarda intiqal, aşağıda isə zənciri tarımlaşdıran qurğu yerləşir. Pilləkənin hərəkət sürəti 0,5–1 m/san, meyil bucağı 30–35°-dir.
Sürətinə görə hərəkət edən səkilər (Travolatorlar) az sürətli (2.5–3.6km/saat), sürətli (12–17km/saat) və passiv kabinəli sistemlərə (20–33km/saat) bölünürlər. Sərnişinlər az sürətli səkilərin lentinə səkidən və ya giriş meydançasından keçirlər. Sürətli lentlərə isə ardıcıl olaraq aşağı sürətli lentdən daha böyük sürətli lentə prinsipi ilə keçirlər.
Sürət artdıqca hərəkət edən səkinin (Travolatorun) sərnişin daşıma qabiliyyəti artır, lakin müəyyən sürətdən sonra aşağı düşməyə başlayır.
Sürətli səkilər daha yüksək daşıma qabiliyyətini təmin edirlər. Hərəkət edən səkilərin (Travolatorların) bir sıra üstünlükləri (məsələn: pillələrinin olmaması və bu səbəbdən istənilən qabaritli əşyaların rahat üzərində yerləşdirilə bilinməsi..) vardır. Lakin, onun məhdudiyyətləri də mövcuddur, məsələn; — onun yalnız müəyyən meyl bucağı altında yerləşdirilməsi (sərnişinlərin hərəkət zamanı müvazinətliliyini təmin edəcək meyl bucağı), eskalatorlardan fərqli olaraq sərt meyl bucağı altında yerləşdirilməsi imkanlarının məhdud olması.
Hərəkət edən səkilər (Travolatorlar) praktiki olaraq geniş ərazili, əhalinin (sərnişin) kütləvi axınlarının daimi mövcud olduğu böyük ticarət mərkəzlərində, hava limanlarında, dəmir yolu stansiyalarında, metropoliten stansiyalarında, yeraltı piyada keçidlərində, sərgi kompleksləri və s. istifadə olunur.
- Çingiz Rəhimov, Bakı şəhərində avtobus sərnişin daşımalarının təşkilində müasir üsulların tətbiqi
- Chingiz Rehimov МЕТОДЫ ОПРЕДЕЛЕНИЯ ТРЕБУЕМОГО КОЛИЧЕСТВА ЛЕГКОВЫХ АВТОМОБИЛЕЙ ТАКСИ И ПРАКТИКА МИРОВЫХ СТРАН В ЭТОЙ ОБЛАСТИ Arxivləşdirilib 2012-09-06 at the Wayback Machine
- Cavadov Əlvahab, "Avtomobil Sərnişin Daşımalaı".
