Ella Meri Lezer (ing. Ella Mary Leather; 26 mart 1874 – 7 iyun 1928) — İngiltərənin Herefordşir bölgəsinin yerli folklorunu və mahnılarını toplayan mütəxəssis, folklorşünas. İngilis xalq musiqisi və folklor ənənələrinin qorunmasına töhfəsi ilə tanınır.[1]Onun ən mühüm əsəri olan "Folklore of Herefordshire" 1912-ci ildə çap edilmiş və "elmi araşdırmaların nümunəsi" kimi tanınmışdır. Digər işləri arasında "Twelve Traditional Carols from Herefordshire" (Herefordşirdən On İki Ənənəvi Milad Mahnısı) adlı Ralf Voan Uilyams ilə birgə hazırladığı əsər və Folklor Cəmiyyəti jurnalına yazdığı müxtəlif qeydlər də yer almışdır.[2]
| Ella Meri Lezer | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 26 mart 1874 |
| Doğum yeri | Bidney, Dilvin, Böyük Britaniya və İrlandiya Birləşmiş Krallığı |
| Vəfat tarixi | 7 iyun 1928 (54 yaşında) |
| Fəaliyyəti | folklorşünas |
Ella Meri Smit 26 mart 1874-cü ildə İngiltərənin Herefordşir bölgəsindəki Bidney kəndində, Meri Enn (née Griffiths) və Ceyms Smitin ailəsində anadan olmuşdur. Ailəsi kənd təsərrüfatı ilə məşğul olurdu.[3]İlk təhsilini Klayd Haus məktəbində almış, sonradan Hereford Qızlar üçün liseyi bitirmişdir. 1893-cü ildə vəkil Frensis Lezer ilə evlənmiş, onlar Uobli şəhərinə köçərək, burada üç oğul – Con Frensis, Ceffri və Qodfri dünyaya gəlmişdir.[4]
Ella Lezer folklor toplamağa ne zaman başladığı məlum olmasa da, 1904-cü ildə öz şəxsi gündəliklərində artıq ərazidəki xalq mahnılarını toplamaq üçün bir qrup əməkdaşla işlədiyini qeyd edib. Yerli yazıçı Kompton Rid ona həmin il "Memorials of Old Herefordshire" (Qədim Herefordşir Memorialları)[5]kitabına "The Folk-Lore of the Shire" (Şirin folkloru) adlı bir fəsl yazmasını təklif edib. 1905-ci ildə o, Folklor və Folk-Sonq Cəmiyyətlərinə qoşulmuşdur. Musiqiyə olan bilikləri əsasən sadə olsa da, 1906-cı ildə Ralf Voan Uilyams ilə tanış olduqdan sonra o,[6]musiqi parçalarını yazmaqda çətinliklər yaşayıb.[7]Uilyams ona səs yazıb oxuyan fonoqraf əldə edib və 1907-ci ildə folklor üzrə nüfuzlu bir mütəxəssis olaraq adını qeyd etdirib.[4]
Lezerin 1912-ci ildə çap etdiyi "Folklore of Herefordshire" (Herefordşir folkloru) adlı əsəri folklor sahəsində ən mühüm işlərdən biri kimi qəbul edilir və dəfələrlə yenidən çap olunub.[2]Bu əsərdə 23 ballada, noel mahnısı və xalq mahnılarının sözləri və musiqi qeydləri yer alıb.[4][8]Həmin il o, Uilyams ilə birlikdə "Twelve Traditional Carols from Herefordshire" (Herefordşirdən on iki Ənənəvi Milad mahnısı) adlı əsəri hazırlamışdır.[4]
1913-cü ildə folklor toplamağı bir kənara qoyaraq Qırmızı Xaç könüllülərinin Sarnesfild Kort xəstəxanasında komendant vəzifəsində çalışıb.[9]Birinci Dünya Müharibəsi dövründə bütün vaxtını müharibə fəaliyyətlərinə həsr etmişdir. Onun oğlu Con Frensis 1918-ci ildə Fransada həyatını itirmişdir.[10]Müharibədən sonra müxtəlif sahələrdə fəaliyyət göstərmiş, həmçinin Qadınlar İnstitutunda çalışmışdır. 1925-ci ildə "Collecting Folk-Melodies from Gypsies in Herefordshire" (Herefordşirdə qaraçı xalq melodiyaları toplusu) adlı əsərini nəşr etdirib.[11]
1926-cı ildə "Uoblinin taxta evlər" adlı məqaləsini Woolhope Naturalists Club jurnalında çap etdirib.[4]Həmin il "Haste to the Wedding" adlı rəqs Kral Albert Zalında keçirilən ilk Milli Folklor Rəqs Festivalında nümayiş olunmuşdur.[4][11]
Ella Meri Lezer 7 iyun 1928-ci ildə ani ürək tutmasından vəfat etmiş və Uobli qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur.[4]O, Şarp və Uilyams ilə əməkdaşlığı ilə tanındığı kimi, eyni zamanda Herefordşir folklorunun toplanması və qorunması istiqamətində gördüyü böyük işlərlə də yadda qalmışdır. Onun qeydləri Voan Uilyams Memorial Kitabxanasında saxlanılır.[12]
- ↑ King, 2010. səh. 749
- ↑ 1 2 King, 2010. səh. 759
- ↑ King, 2010. səh. 760
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Whitehead, 2004
- ↑ King, 2010. səh. 751
- ↑ King, 2010. səh. 758
- ↑ King, 2010. səh. 755
- ↑ Manning, 2007
- ↑ King, 2010. səh. 766
- ↑ King, 2010. səh. 752
- ↑ 1 2 King, 2010. səh. 767
- ↑ King, 2010. səh. 768
- King, Andrew. "Resources in the Vaughan Williams Memorial Library: The Ella Mary Leather Manuscript Collection". Folk Music Journal. London: English Folk Dance and Song Society. 9 (5). 2010: 749–812. ISSN 0531-9684. JSTOR 25654210.
- Manning, David. Manning, David (redaktor). Vaughan Williams on Music. Oxford: Oxford University Press. 2007. doi:10.1093/acprof:oso/9780195182392.001.0001. ISBN 978-0-195-18239-2.
- Whitehead, David. "Leather [née Smith], Ella Mary (1874–1928)". Oxford, UK: Oxford University Press. 23 September 2004. doi:10.1093/ref:odnb/56851. İstifadə tarixi: 28 February 2020.