Duqlas Brent Heqdal (ing. Douglas Brent Hegdahl, 3 sentyabr 1946) — Vyetnam müharibəsi zamanı hərbi əsir olmuş ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin keçmiş ikinci dərəcəli baş kiçik zabiti (E-5). Azadlığa erkən buraxıldıqdan sonra təxminən 256 amerikalı əsirin adlarını və şəxsi məlumatlarını təqdim etmiş, həmçinin əsir düşərgələrindəki şərait barədə məlumat vermişdir.[2][3][4][5][6][7]
| Duq Heqdal | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 3 sentyabr 1946[1] (79 yaş) |
| Doğum yeri | |
| Vətəndaşlığı | |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti | Amerika Birləşmiş Ştatları |
| Qoşun növü | ABŞ hərbi donanması |
| Döyüşlər | |
| Təltifləri |
         |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Heqdal 3 sentyabr 1946-cı ildə anadan olmuşdur. Valideynləri norveçmənşəli miqrantların nəvələri idi və ailesinin dindar lüteran ənənələrinə bağlı olduğunu qeyd edirdi. O, 24 may 1966-cı ildə Cənubi Dakota ştatının Klark şəhərində yerləşən Klark orta məktəbini bitirmiş və dərhal ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinə xidmətə qəbul olunmuşdur. İlkin təlim və ixtisas məktəbindən sonra Dənizçi təcrübəçi rütbəsini almış və Diksi-Steyşn bölgəsinə göndərilmişdir.[8]
6 aprel 1967-ci il tarixində, səhər saatlarında[3] 20 yaşlı Heqdal Tonkin körfəzində, sahildən təxminən üç mil məsafədə yerləşən "USS Canberra" gəmisində olarkən 5 düymlük top qurğusunun partlayış dalğası nəticəsində bortdan dənizə düşmüşdür. O, bir neçə saat suda qaldıqdan sonra Vyetnam balıqçıları tərəfindən xilas edilmiş və onlar tərəfindən humanist münasibət görmüşdür. Saat 11:30-da keçirilən şəxsi heyət yoxlamasında itkin kimi qeydə alınmış, iki dəfə axtarış aparıldıqdan sonra rəsmi olaraq "dənizdə itkin düşmüş" statusu verilmişdir. Elə həmin gün o, vyetnamlı milis qüvvələrinə təhvil verilmiş və zorakılığa məruz qaldıqdan sonra Hanoyda yerləşən Hoalao həbsxanasına aparılmışdır.[6][8]
İlkin dindirilmələr zamanı istintaqçılar onun xüsusi təyinatlı qüvvələrin üzvü və ya kəşfiyyat agenti ola biləcəyini düşünmüşdülər, çünki "gəmidən partlayış nəticəsində düşməsi" hekayəsi inandırıcı görünmürdü. Heqdal bu şəraitdə özünü aşağı intellektli şəxs kimi göstərməyin daha təhlükəsiz olacağına qərar vermiş və bir neçə gün fiziki zorakılıqlara məruz qaldıqdan sonra onu təbliğat məqsədləri üçün yararsız olduğuna inandıra bilmişdir. Onun sadəlövhlük təəssüratı yaradan davranışları və gənc görkəmi bunu daha inandırıcı etmişdir.[9]
ABŞ əleyhinə bəyanatlar yazması tələb edildiyi zaman oxuyub-yaza bilmədiyini iddia etmiş, bu isə nəzarətçiləri tərəfindən inandırıcı qəbul edilmişdir. Onu "islah" etmək məqsədi ilə yazı-oxu öyrətmək üçün bir şəxs ayrılmış, lakin uzun müddət "öyrənə bilməməsi" səbəbilə bu cəhdlər dayandırılmışdır. Sonralar vyetnamlılar tərəfindən "İnanılmaz dərəcədə axmaq" ləqəbi ilə tanınmış və düşərgə daxilində nisbətən sərbəst hərəkət imkanları əldə etmişdir.[9]
Amerikalı əsirlər yeni gələnlərin kimliyini yoxlamaq üçün divarlara "Shave and a Haircut" ritmini şibbolet kimi istifadə etmiş və xüsusi şifrələmə sistemi qurmuşdular. Bu üsul əsirlər arasında təhlükəsiz ünsiyyət üçün döymə kodunun yaradılmasına imkan vermişdir.[10] ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin zabiti Cozef Krekka ilə birlikdə Heqdal təxminən 256 əsirin adlarını, əsir düşmə tarixlərini, vəziyyətlərini və şəxsi məlumatlarını yadda saxlamışdır. Bu məlumatları yadda saxlamaq üçün o, "Old MacDonald Had a Farm" uşaq mahnısını fasiləsiz təkrarlamaq metodundan istifadə etmişdir.[9]
Onun kamerasında qalan baş zabit Riçard Allen Strettonun sözlərinə görə, Hegdal yeni eynəklərə ehtiyacı olduğunu iddia edərək şəhərə çıxarılmış və bu zaman Hanoy şəhərinə aparan marşrutu yadda saxlamışdır. Heqdal əsir düşərgəsində olduğu müddətdə beş yük maşınını yanacaqlarına torpaq tökməklə sıradan çıxarmışdır.[11]
5 avqust 1969-cu ildə tarixində Heqdal leytenant Robert Frişman və kapitan Vesli Raml ilə birlikdə Şimali Vyetnam tərəfindən təbliğat məqsədilə vaxtından əvvəl azadlığa buraxılmışdır.[3] Əvvəlcədən razılaşdırılmış qaydaya əsasən, əsirlər azadlığa erkən buraxılmağa razılaşmamalı idilər, lakin xüsusi olaraq Heqdalın məlumat ötürmə potensialı nəzərə alınaraq onun istisna kimi azadlığa buraxılmasına razılıq verilmişdir.[8]
Xidmətdən tərxis olunduqdan sonra 1970-ci ilin dekabrında Ross Pero tərəfindən Paris sülh danışıqlarına göndərilmiş və Şimali Vyetnam nümayəndələri qarşısında əsirlərin məruz qaldığı işgəncələr barədə birbaşa şahid ifadələri təqdim etmişdir.[12]
- ↑ Hegdahl, Doug, 1946- // Library of Congress Authorities (ing.). Library of Congress.
- ↑ Guy, Col. Theodore Wilson., USAF (retired) Former PoW SEA. "Short Story of Doug Hegdahl and Picture". Col. Ted Guy's Hanoi Hilton and Surrounding Villa's. İstifadə tarixi: iyul 11, 2015.
- ↑ 1 2 3 "Bio – Hegdahl, Douglas B." POW Network. İstifadə tarixi: may 8, 2010.
- ↑ "Blowing the Whistle". Time. sentyabr 12, 1969. sentyabr 30, 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: iyun 3, 2007.
- ↑ "Plight of the Prisoners". Time. avqust 16, 1969. sentyabr 30, 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: iyun 3, 2007.
- ↑ 1 2 Cutler, LtCmdr Thomas J., USN (retired). "'Lest We Forget' – Douglas Hegdahl". U.S. Naval Institute Proceedings. dekabr 2003. avqust 25, 2005 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: mart 23, 2007.
- ↑ Stratton, Capt. Richard A., USN (retired); Alice M. Stratton. "Alice Stratton, Ross Perot and Doug Hegdahl, Paris Peace Talks 1970". Tales of South East Asia. iyul 4, 2003. sentyabr 18, 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: iyun 3, 2007.
- ↑ 1 2 3 Stratton, Capt. Richard A., USN (retired). "The Incredibly Stupid One". Tales of South East Asia. oktyabr 24, 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: mart 23, 2007.
- ↑ 1 2 3 Barrett, Claire. "How a POW humming 'Old McDonald' at Hanoi Hilton saved lives". Military Times. Military Timesd. 2 iyun 2025. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2025.
- ↑ Brace, Ernest C. "Messages From John". JohnMcCain.com. 2 may 2008. 1 dekabr 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 noyabr 2008.
- ↑ Cutler, Thomas J. A Sailor's History of the U.S. Navy. Naval Institute Press. 2005. səh. 22. ISBN 9781612511641. İstifadə tarixi: 29 mart 2024.
- ↑ Where are our PoW/MIA's? 1997