Doula

Doula (q.yun. δούλη — hərf. "qulluqçu", hərf. "xidmətçi") — qadını sağlamlıqla bağlı mühüm həyat mərhələlərində, o cümlədən doğum zamanı (və doğumdan sonrakı dövrdə), habelə hamiləliyin itirilməsi, süni abort və ya ölü doğum kimi hallarda dəstəkləyən təlim keçmiş müşayiətçi. Doula həmçinin reproduktiv olmayan təcrübələr — məsələn, ölüm və yas prosesi kimi vəziyyətlərdə də psixoloji və emosional dəstək göstərə bilər.^[1]^[2]^[3]^[4]

Vəzifə öhdəlikləri

Doula praktik, məlumatverici və emosional dəstək göstərir.^[5] Mamaçadan fərqli olaraq, doula tibbi üsullardan istifadə etmir: dərmanların (o cümlədən bitki mənşəli preparatların) təyin edilməsi, müxtəlif tibbi müayinələrin (vaginal baxış və s.) aparılması, diaqnozun qoyulması və ya ləğv edilməsi, ana və ya uşağın vəziyyətinin analiz və nəzarəti, habelə doğum və doğumdan sonrakı dövrdə mamalıq köməyinin göstərilməsi onun səlahiyyətinə daxil deyil. Etik kodeksə əsasən, doula tibb işçilərinə qarşı çıxmamalı, münaqişəli vəziyyətlər yaratmamalı və əsas doğum tərəfdaşını əvəz etməməlidir.^[6]

Doulanın fəaliyyətinin effektivliyi ailəyə (xüsusilə də doğan qadına) davamlı və yönümlü dəstək, perinatal dövrün psixologiyası və fiziologiyasına dair biliklər, həmçinin doğum zamanı tibbi müdaxiləsiz yardım üsullarına bələd olmaq üstündə qurulur. Bu üsullara aşağıdakılar daxildir:

psixoloji və emosional dəstək,
ağrıkəsici masaj,
nəfəs və səs məşqləri,
aromaterapiya,
refleksoterapiya,
rebozoterapiya (ənənəvi meksika şalı olan rebozo ilə masaj).

Avropa və Amerika klinikalarının bir hissəsində doulalarla əməkdaşlıq üçün xüsusi proqramlar mövcuddur. Məsələn, Denberi xəstəxanası müəyyən tədris, sertifikatlaşdırma və profilaktik mərhələlərdən sonra doulaya xəstəxana əməkdaşı vəsiqəsi təqdim edir və onun xidmətlərini maliyyələşdirir.^[7] Bir çox beynəlxalq sığorta şirkətləri doula xidmətlərini öz paketlərinə daxil etmişdir.

Doulanın iştirakı ilə baş tutan doğumların iqtisadi səmərəsi əsasən qeysəriyyə əməliyyatlarının və epidural anesteziyanın (EA) istifadəsinin azalması ilə əlaqədardır.^[7]

Doula doğum zamanı ən əlverişli şəraitin yaradılmasına çalışır ki, bu da həm ailənin, həm də tibb personalının doğum təəssüratlarına müsbət təsir göstərir. Doula yüksək stresə davamlılıq, təşkilatçılıq bacarığına malik olmalı, beynəlxalq praktik kodeks və hamilələrlə iş zamanı etik prinsiplərə müvafiq fəaliyyət göstərməlidir. Ən etibarlı və peşəkar xidmətin sertifikatlaşdırılmış doulalar tərəfindən göstərildiyi hesab olunur. Bu məqsədlə demək olar ki, bütün ölkələrdə peşə etikası qaydalarına ciddi riayət edən sertifikatlı doulaları birləşdirən təşkilatlar fəaliyyət göstərir.

İstinadlar

↑ Morton CH. Birth ambassadors : doulas and the re-emergence of woman-supported birth America (ingilis). 2014. 33–34. ISBN 978-1-939807-06-9. OCLC 876741292.
↑ "What is a Doula". DONA International (ingilis). 10 avqust 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 avqust 2019.
↑ Mahoney, Mary; Mitchell, Lauren. The Doulas: Radical Care for Pregnant People. The Feminist Press at CUNY. 17 oktyabr 2016. ISBN 9781558619494.
↑ Rawlings D; Tieman J; Miller-Lewis L; Swetenham K. "What role do Death Doulas play in end-of-life care? A systematic review". Health & Social Care in the Community (ingilis). 27 (3). 2019-05: e82–e94. doi:10.1111/hsc.12660. PMID 30255588.
↑ Кукса Т.Л. Доульское сопровождение родов: генезис, дискурсы и практики эмоциональной и физической немедицинской заботы // Мониторинг общественного мнения: экономические и социальные перемены. № 3. 2021. 2022-01-07 tarixində arxivləşdirilib.
↑ "Кто такая доула. Беременность и роды с доулой во Франковске - ifrankivchanyn.com" (rus). 23 yanvar 2023. 31 yanvar 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 yanvar 2023.
↑ ¹ ² "Акушерские преимущества сопровождения в родах. Глава 5 из книги «The doula book», второе издание, A Merloyd Lawrence Book, 2003". М.Клаус. 21 yanvar 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 may 2012.

Ədəbiyyat siyahısı

Vanderzee, Ruby; Wright, Emily; Shier, Emily. "MoMS Noon Talk: Doulas 101" (MP4 video). Videos.Med.Wisc.edu. University of Wisconsin School of Medicine and Public Health. 28 aprel 2011.
Raphael, Dana. "The Evolving Role of the Doula". TheHumanLactationCenter.com. 18 yanvar 2017 tarixində arxivləşdirilib.

Международный стандарт практики для доул

[1] Morton CH. Birth ambassadors : doulas and the re-emergence of woman-supported birth America (ingilis). 2014. 33–34. ISBN 978-1-939807-06-9. OCLC 876741292.

[2] "What is a Doula". DONA International (ingilis). 10 avqust 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 avqust 2019.

[:322-3] Mahoney, Mary; Mitchell, Lauren. The Doulas: Radical Care for Pregnant People. The Feminist Press at CUNY. 17 oktyabr 2016. ISBN 9781558619494.

[4] Rawlings D; Tieman J; Miller-Lewis L; Swetenham K. "What role do Death Doulas play in end-of-life care? A systematic review". Health & Social Care in the Community (ingilis). 27 (3). 2019-05: e82–e94. doi:10.1111/hsc.12660. PMID 30255588.

[5] Кукса Т.Л. Доульское сопровождение родов: генезис, дискурсы и практики эмоциональной и физической немедицинской заботы // Мониторинг общественного мнения: экономические и социальные перемены. № 3. 2021. 2022-01-07 tarixində arxivləşdirilib.

[6] "Кто такая доула. Беременность и роды с доулой во Франковске - ifrankivchanyn.com" (rus). 23 yanvar 2023. 31 yanvar 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 yanvar 2023.

[М.Клаус-7] ¹ ² "Акушерские преимущества сопровождения в родах. Глава 5 из книги «The doula book», второе издание, A Merloyd Lawrence Book, 2003". М.Клаус. 21 yanvar 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 may 2012.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]