Donduk Kuular (tıva Куулар Дондук; 18881932) — Tıva dövlət və siyasət xadimi, Tıva Xalq Respublikasının Kiçik Xural Rəyasət Heyətinin sədri. Tannı-Tıvanın 6-cı Baş naziri. Kuular Tıva bank sisteminin yaradıcılarından biri olub.

Donduk Kuular
tıva Куулар Дондук
bayraq
Tıva Xalq Respublikası Kiçik Xural Rəyasət Heyətinin 1-ci Sədri
bayraq2
1924 – 1926
Əvvəlki Sodnam Balçır (Baş Mərkəzi Şuranın sədri kimi)
Sonrakı Nimaçın
bayraq
Tannı-Tıva Xalq Respublikasının Nazirlər Şurasının 6-cı sədri
bayraq2
1925-ci il – yanvar 1929
Əvvəlki Soyan Oruyqi
Sonrakı Adıq-Tyuluş Xemçik-ool
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 1888
Vəfat tarixi 1932
Partiya Tıva Xalq İnqilab partiyası
Fəaliyyəti siyasətçi, dövlət xadimi
Dini Tibet buddizmi
Elmi fəaliyyəti
Elmi dərəcəsi
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Şemi ərazisindən olan (indiki Tıvanın Dzun-Xemçik kojuunun Şemi kəndi) zəngin aratın oğlu idi. Urqadakı Buddist monastırında və Üstü Xuredə təhsil almışdır. (geşe elmi dərəcəsinə sahib idi, Yuxarı Çadanski xurasının aparıcı lamalarından biri idi). Yeni yaranan Tıva ziyalılarının orta rəhbərliyənə aid idi, ideyalarında köhnə mədəniyyət təcrübəsi ilə yeni zaman meyllərini birləşdirməyə çalışdı.

Müstəqil Tıva dövründə

14 avqust 1921-ci ildə Tanu-Tuva Respublikasının müstəqilliyi elan edilir. Dövlət orqanları təşkil edilir və 22 hissədən ibarət konstutsiya hazırlanır. Birinci konstutsiyada azad şəkildə ibadət təmin edilir. Ölkənin paytaxtı Xem-Beldir (hazırkı Kızıl) olur. 1923-ci ildə Sovet qoşunları Tuvadan çıxarılır. Bir müddət sonra 1924-ci ildə SSRİ və 1926-cı ildə Monqolustanla Tuvanın müstəqilliyinin tanınması haqqında anlaşma imzalanır. bütün bunlardan sonra dövlət quruculuq işləri başlanır. Tıva səviyyəsində nisbətən varlı təbəqənin nümayəndəsi olan Donduk Kuular da bu quruculuq işlərində iştirak edir. Kuular əsasən iqtisadi və maliyyə ilə bağlı sahələrə rəhbərlik edir.

1925-1929-cu illərdə - Tıva Xalq Respublikasının Kiçik Xural Rəyasət Heyətinin ikinci sədri (hökumət başçısı) (1926-cı ilə qədər - Tannı-Tıva Respublikası) və Xarici İşlər Naziri olmuşdur.

1925-ci ilin yayında, Moskvadakı danışıqlarda Tannı-Tıva ilə SSRİ arasında diplomatik əlaqələrin qurulmasına dair saziş bağlanmasında iştirak edən Tıva nümayəndə heyətinin rəhbəri idi.

1925-ci ilin sentyabrında Tıva Ticarət və Sənaye Bankının (Tuvinbank) qurulmasından sonra Bank Şurasının ilk sədri seçildi.

O dövrün bir sıra Tıva Xalq Respublikasının liderləri kimi, Buddizmə və Sanqaya etiqad edirdi. 1927-ci ildə Çin Xalq Respublikası Nazirlər Şurasının iclaslarından birində Buddizmin cəmiyyətdəki rolu və mövqeyi haqqında bir hesabatında bunları söylədi: “Hazırda biz Tıva xalqı azad respublikayıq, amma müəyyən şərtlər və qəbul etdiyimiz Konstitusiya ilə əlaqədar olaraq, zəhmətkeş insanların vicdan azadlığını təmin etmək üçün kilsə dövlətdən ayrılmışdır. Din hər bir vətəndaşın xüsusi işi elan edilir ".

Güllələnməsi və bəraəti

Donduk Kuular 1929-cu ildə əksinqilabi fəaliyyətlərdə ittiham olunuraq həbs edilir. Onunla bərabər Tıva dövlətçiliyinin qurucusu və ilk rəhbəri Buyan-Badırqı və İrqıt Şaqdırjan da həbs edilirlər. İstintaq üç il davam edir. Kullar həbs edilən digərləri ilə birlikdə "əksinqilabi soyğunçuluq fəaliyyətində", pozuşuluq hərəkətlərində, 1924-cü ildə "qara və sarı" feodalların Xemçik qiyamında iştirak etməkdə günahlandırılırlar. Donduk Kuular digər Tıva Xalq Respublikasının keçmiş rəhbərləri ilə birlikdə 1932-ci ildə güllələnir.

Donduk Kuular uzun müddət sonra yalnız 2007-ci ildə bəraət alır.

İstinadlar

  1. . 2021-07-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-25.
  2. . «Тува Плюс». 2010-01-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2009-11-18.
  3. . 2007-10-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-25.
  4. Государственная Книга «Заслуженные люди Тувы XX века»
  5. 2011-11-16 at the Wayback Machine Вестник Российской правовой академии, № 4, 2008
  6. . 2011-12-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2009-11-18.
  7. . 2018-01-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-25.
  8. . 2018-01-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-25.

Ədəbiyyat

Монгуш Байыр-Оол 2020-06-10 at the Wayback Machine — «Тувинская правда», 11.12.2014 № 139

Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023