Diyap İldırım (türk. Diyap Yıldırım), həmçinin Diyağ Ağa və ya Dərsimli Diyap Ağa (türk. Dersimli Diyap Ağa; 1852, Çemişgezek[d], Tuncəli ili – 1932, Sivas) — Türkiyə siyasətçisi və tayfa lideri, 1-ci Türkiyə Böyük Millət Məclisinin Tuncelidən deputatı.[1]
| Diyap İldırım | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1852 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 1932 |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Diyap Yıldırım 1846-cı ildə Tuncelinin Çemişgəzək rayonunda Hozatlı Seyitxan Ağa və Əlif Xanımın oğlu olaraq anadan olmuşdur. Ovacıq–Hozat tayfalarından olan Fərhaduşağı tayfasına mənsubdur.[2] O, kürdəsilli və ya zazaəsillidir. Ələvi olmuşdur.[3][4]
Diyap Ağa Birinci Dünya müharibəsində Həmidiyyə milisində milis komandiri olmuşdur. Bitlis və Siirtin Rusiya işğalından azad edilməsi üçün tayfası ilə döyüşə qatılmış və bu müharibələrdə milislərə komandanlıq etmişdir. Bu müddət ərzində ordu komandiri Mustafa Kamal Atatürklə yaxın dostluq əlaqələri qurmuşdur.
1854-cü ildə Qoçgiri bölgəsi qəzaya çevrilərkən qəza və nahiyə müdirlikləri Qoçgiri tayfasına mənsub olanlardan alınaraq Çemişgəzəkdən olan Fərhaduşağı tayfasının başçısı Diyap Ağa Zara qəza müdirliyinə təyin edilmişdir.[5]Ovacıqlı Şamuşaklı Əli Ağa Zara qəzasında yerləşən Abaş və Çat bucaqlarına başçı təyin edilmişdir. 1920-ci ildə Qoçgiri üsyanına qarşı çıxmışdır. Mustafa Kamal Atatürk Diyap Ağa və Dərsimli Minbaşı Həsən Xeyrinin Birinci Dünya müharibəsində və İstiqlaliyyət müharibəsində göstərdikləri mübarizəni yüksək qiymətləndirmiş, Diyap Ağaya millət vəkili olmağı tövsiyə etmişdir. Hozatlı Mustafa Öztürk, Diyap Ağa, Dərsimli Minbaşı Həsən Xeyri bəy və Əhməd Ramiz Tan bu təklifi qəbul etmişdir.[5] Diyap Ağanı məclisə Dərsimli Minbaşı Həsən Xeyri bəy gətirmişdir.[6]
Dərsimli Minbaşı Həsən Xeyri bəy ilə birlikdə Ərzurum konqresində iştirak etmiş və Ərzurum Konqresində Tuncelini təmsil etmişdir. O dövrün Qoçgiri və Şeyx Səid üsyanına qarşı çıxmışdır. Şeyx Səidi bəla kimi təsvir etmişdir. Yunanıstanın işğalı zamanı parlamentin Kayseriyə köçürülməsi ideyasına qarşı çıxmışdır.[6]
- ↑ "Bir Dersim hikayesi: Diyap Ağa'dan torun Gürsel'e". Ensonhaber. 29 iyl 2012. 2023-05-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-05.
- ↑ Diyap Ağa Kimdir,Gürsel Erol Röportajı
- ↑ "Nişanyan Yeradları". nisanyanmap.com. 2010-05-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-05.
- ↑ "Gürsel Erol'un dedesi Diyap Ağa kimdir? Meşhur konuşması" (türk). 24 December 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 March 2020.
- ↑ 1 2 Akademik Tarih Ve Düşünce Dergisi,Millî Mücadele Yıllarında Koçgiri Aşireti Reisi Alişan Bey’in Faaliyetleri,Bayram Ayna
- ↑ 1 2 Enver Behnan,İlk Meclisin Yüz Yaşındaki Mebusu,Yeni Gün Gazetesi,1931